• Мәрипәт беғиниң бағвәнлири
  • 06 Қараша, 2019

Муәллимләр сулалиси

Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА, «Уйғур авази» Маарип саһасида узун жиллар давамида үнүмлүк әмгәк қилған устазлар Яркәнт тәвәсидә көпләп санилиду. Гүлҗаһан Розиева — мана шуларниң бири. Уни балилиқ чағлиримдин яхши билимән. Пүткүл аңлиқ һаяти Пәнҗим йезисидики Абдулла Розибақиев намидики мәктәптә өтти. Биз төртинчи синиптин башлап, онинчи синипқичә униң қолидин тәлим алдуқ. Гүлҗаһан Шавдунқизи рус тили вә әдәбияти пәнлиридин дәрис бәрди. Устазимиз дәрисни чүшинишлик, һәрбир балиниң қизиқишини ойғитип, әстә қаларлиқ дәриҗидә өтидиғанлиғи билән пәриқлинәтти. Шуниң үчүн болуши керәк, бу дәристин зерикип яки шохлуқ қилидиған оғул балилар дәристин қечиш бу яқта турсун, униң башлинишини тақәтсизлик билән күтәтти һәм җим олтиришатти. Устаз рус шаирлири Пушкин, Лермонтов, Есенинниң шеирлирини наһайитиму ипадилик оқуғанда биз бу тилниң шунчилик қудрәтлик екәнлигигә һәйран қелишип, ихтиярсиз шу тилда әркин сөзлигүмиз келәтти һәм шуниңға тиришаттуқ. Бирдинла шуни ейтайки, устаз бизни дәрис мабайнида рус тилида саламлишип, дәрис пүткичә шу тилда сөзлишишкә үгәтти. Һә, әнди достлиримиз билән қазақчә вә уйғурчә мунасивәт қилип үгинип қалғачқа, 9-10 яшлиқ балиларға башта йеник болмиди. Йеза балилири әмәсму, сәл қисилип, тилимиз кәлмәй жүрди. Устазниң тапқурлуғини қараң, “рус тили вә әдәбияти дәрислири өтидиған күнлири йеқинлириңлар билән рус тилда сөзлишисиләр һәм пәқәт рус тилида шеир, мақал-тәмсил, сөз оюнлирини ядлайсиләр”, дәп көпләп тапшурмиларни жүкләтти. Бу тапшурмилар күндин-күнгә мурәккәплишивәрди. Мана шундақ тәләптин кейинла биз бу тилда сөзләшни үгәндуқ. Биз бу тәләпни пәқәт онинчи синипни тамамлап, оқуш орунлириға барғанда бирақла чүшәндуқ. Чүшәндуқтә, устазға рәхмәтләр ейтип, миннәтдарлиқ йезишқа башлидуқ. Чүнки шу дәвирниң тәләп қаидиси билән ейтқанда, бизгә рус тилини мукәммәл үгәткән еди. Биз, шу дәвирниң балилири, рус тили вә әдәбиятидин қайси оқуш орнида оқумайли, һечқанчә қийналмидуқ. Шәхсән өзәм устазниң дәриҗисидә мәктәптә рус шаири Сергей Есенинниң «Шаганэ сән мениң, Шаганэ» шеирини ядлиғиним таки бүгүнгичә ядимдин чиқмайду. Гүлҗаһан муәллим бу шеирниң рус тилида вә уйғурчисиға тәрҗимисини бирдәк оқуп, ядқа елишимизни тапшурди. Шунда мән бу шеирни ядқа елиш давамида устазниң Есенинниң шәриқ қизлириниң гөзәллигини мәдһийилигән шеирини аддий тил билән уйғур, қазақ қизлиридики гөзәлликләргә қияс қилип чүшәндүргәнлигини һели унтуғиним йоқ. Шаганэниң уйғурчә һәм русчисини дәсләп Панфилов педагогика училищесида, андин әл-Фараби намидики Қазақ дөләт университетида савақдашларға алаһидә бир илһам билән оқуп жүрдүм. Мән та бүгүнгичә мәктәп программисидин мошу шеирни издәймән. Мән пәқәт бир шаирниң бир шеиринила мисалға алдим. Һә, әнди 9-май — Ғалибийәт күнигә очуқ дәрисләр, учришишлар, шеирийәт кәчлири, шу дәвирниң тили билән ейтқанда, рус тилида өтидиған. Бу кәчләрдә устаз өзи риясәтчи һәм шаир болуп кетәтти. «Болғариядики рус солдити Алеша», «День Победы» нахшилирини орунлаш үчүн мана шу Гүлҗаһан һәдиниң арқисида мәктәп оқуғучилириниң хори тәшкил қилинип, наһийә мәктәплири оқуғучилири арисидики олимпиадилардиму иҗра қилғанлиғимизни тәкитләш орунлуқ. Гүлҗаһан Розиева әсли теги-тәкти Уйғур наһийәсидин. Атиси Шавдун Розиев Ават йезисидин, аниси Хасийәт Тоқамова чоңақсулуқ болуп, билим елиш үчүн Өзбәкстанға барған екән. Мәрипәтчиләр аилисидә 1935-жили 9-ноябрьда дунияға кәлгән у САГУниң филология факультетини 1961-жили тамамлиди. Аилә шараитиға бола, Панфилов наһийәсидики Пәнҗим йезисиға келип, әмгәк паалийитини йезидики мәктәптә башлап, та һөрмәтлик дәм елишқа чиққичә 35 жил рус тили вә әдәбияти пәнлиридин дәрис бәрди. Новаторлуғи билән пәриқләнгән устаз һәрбир дәрисини мәзмунлуқ, йеңи қошумчә материаллар билән өтүштә башқиларға үлгә болди. Наһийә муәллимлири арисида рус тили вә әдәбияти пәнлиридин семинарлар, илмий-әмәлий әнҗуманлар уюштурулуп, мәзкүр пәнни оқутуш тәҗрибиси наһийә, вилайәт пән муәллимлиригә тарқитилди. Шундақла узун жиллар наһийәлик рус тили вә әдәбияти пәнлири методикилиқ бирләшмисигә йетәкчилик қилди. Устазниң узун жиллиқ әмгиги нәтиҗисидә у «Маарип әлачиси» пәхрий намлирини елиштин ташқири «Әмгәк Қизил Туғи» ордени билән мукапатлинип, Қазақ ССР вә СССР муәллимлириниң қурултайлириға делегат болуп қатнашти. Бу күнләрдә 85 яшлиқ тәвәллудини нишанлаватқан Гүлҗаһан һәдиниң өмүрлүк җүпти Әхмәтҗан Надиров узун жиллар Розибақиев намидики мәктәптә мудирлиқ қилди. Қазақстанниң хизмәт көрсәткән муәллими илгәрки Калинин намидики колхозниң парторги хизмитидиму болди. Бу күнләрдә Гүлҗаһан һәдә билән Әхмәтҗан ака әлгә қилған хизмәтниң һалавити билән тәрбийиләп қатарға қошқан пәрзәнтлириниң қизиғини көрүп, бәхитлик һаят кәчүрмәктә. Наһийәдә, йезида өтүватқан һәрқандақ чарә-тәдбир Әхмәтҗан акисиз башланмайду. У һөрмәтлик дәм елишқа чиққандин кейинму җәмийәтлик ишларға паал арилашти. Пәнҗим йеза округи йенидики Ақсақаллар кеңишиниң башқурди. Техи өткән жилила уни шагирти, жутдаш иниси Муһит Әзизовқа тапшурди. Жут атиси һелиму жутдашлириға, өзи тәрбийилигән шагиртлириниң пәрзәнтлиригә ата йоллуқ ата, йол көрсәткүчи устаз, мәсләкдаш болмақта. Техи түнүгүнла Пәнҗимдә муштири топлаш ишлири бойичә өткән жиғинда икки еғиз гепини қилип, көпчиликни бирдин-бир рәсмий гезитқа йезилишқа дәвәт қилди. Надировлар аилисини Панфилов наһийәсидә “устазлар аилиси” дәп тонуйду. Чүнки уларниң үч пәрзәндиниң иккиси устаз. Әхмәтҗан ака билән Гүлҗаһан һәдиниң изини бесип, улар әмгәк әткән мәктәптә оғли Радик, келини Маһирәмму устазлиқ қилмақта. Уларму рус тили, уйғур тили пәнлиридин дәрис бериду. Әнди бу сулалигә нәвриләрдин Зоһраму келип қошулди. Радикниң қизи Зоһра Алмутидики Абылайхан намидики Чәт әл тиллири вә хәлиқара мунасивәтләр университетиниң инглиз тили факультетини тамамлиди. – Мән өзәмни бәхитлик һис қилимән. Чүнки шагиртлирим Маһирәм Ниязбақиева, Халбүви вә Халидәм Исмайилҗановалар, Мәстүрәм Ниязова, Сейитҗан Әмәтов, Тайирҗан Һезимов, Дилбирим Иминова, Бәхитҗан Мәһәммәтов вә башқилар бала тәрбийиләштәк шәрәплик ишта бизниң ишимизни давамлаштуруватиду, — дәйду пешқәдәм устаз. Педагог — бу бала тәрбийилигүчи. Бүгүнки таңда уларға наһайити зор вә җавапкәр вәзипиләр жүклиниватиду. Улар илғар йеңи технологияләр асасида билим бериш билән йеңиланған билим мәзмуниға көчти. Буниң устазға чоң җавапкәрлик жүкләйдиғанлиғи сөзсиз. Шундақ екән, келәчәк егилирини тәрбийиләштә уларни қоллап-қувәтләп, маашини көтирип, бар мүмкинчиликләрни яритиватиду. Һә, әнди җай-җайлардики устазларниң униңға әмгиги билән қандақ үн қошуватқанлиғини мән пәрзәнтлиримниң әмгәк паалийитидин көрүп, байқап жүрүватимән. Улар 45 минутлуқ дәрискә пухта тәйярлиқ көрүп, иҗадий издиниватқанлиғидин мәғрурлинимән. Бу жили «Яшлар жили» даирисидә нәврәм Зоһра муәллим болуп ишқа кирди. Бу мениң аиләм үчүн чоң хошаллиқ. Мән һәр күни нәврәмниң дәрисигә тәйярлиғини назарәт қилип, өйдә «емтиһан» алимән. Чүнки устаз болуш иккиниң биридин қолидин келидиған иш әмәс, униңға жүрәк хаһиши билән йетип, балиларни яхши көрүш керәк. Шундақ болғандила униң йемишини көрүшкә болиду. Қош устазлар өзлириниң изини бесип келиватқан әвладидин чоң үмүт күтиду. Буни улар кәсипкә садақәтлик вә варислиқ дәп чүшиниду. Панфилов наһийәси. Молутҗан АРЗИЕВ чүшәргән сүрәт.

386 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы