• Бизниң сөһбәт
• 27 Қараша, 2019

Нәтиҗиләр қанаәтлинәрлик

Сабирәм ӘНВӘРОВА, «Уйғур авази» Дөләт рәһбири Қасым-Жомарт Тоқаев «Конструктив җәмийәтлик диалог – Қазақстанниң турақлиқлиғи вә гүллинишиниң асаси» намлиқ Мәктүбидә тиҗарәт саһасиға алаһидә тохталди. «Нәтиҗидар кичик вә оттура тиҗарәт – шәһәр билән йезини тәрәққий әткүзүшниң асаси. Кичик, болупму микробизнес елимизниң иҗтимаий-ихтисадий вә сәясий һаятида муһим роль атқуриду. Әң алди билән йеза турғунлириға турақлиқ иш бериду, ишсизлиқни азайтиду. Шуниң билән биллә селиқ базисини тәшкил қилип, йәрлик бюджетни күчләндүриду. Шундақла аммивий тиҗарәтчиликни тәрәққий әткүзүш аң-сәвийәгә сиңгән патерналистлиқ чүшәнчә вә тәйяртаплиқ аң-сәвийәдин қутулушқа имканийәт бериду. Шуңлашқа дөләт келәчәктиму тиҗарәтни қоллап-қувәтләйду...» дәп тәкитләйду Президент Қазақстан хәлқигә йоллиған Мәктүбидә. Шундақла 2020-жилниң январидин башлап микро вә кичик тиҗарәт субъектлириға тәкшүрүш жүргүзүшкә үч жилға мораторий елан қилиш һәм микро вә кичик тиҗарәт саһасидики ширкәтләрни киримгә селинидиған селиқтин үч жилға бошитишни тапшурди. Бир сөз билән ейтқанда, тәрәққий етишниң әң нәтиҗилик йоли – тиҗарәткә кәң йол ечиш болғачқа, мәмликитимиздә бу саһаға бөләкчә көңүл бөлүнмәктә. Болупму йезилардики микробизнес һәққидә көп нәрсә ейтишқа болиду. Шуңлашқа Уйғур наһийәлик һакимийити Тиҗарәт бөлүминиң башлиғи Бинара СЫДЫҚБЕКОВА билән мошу мавзу әтрапида сөһбәтләшкән едуқ. – Бинара Шәрипбайқызи, сөзүмизни Тиҗарәт бөлүминиң хизмитидин башлисақ? – Бу бөлүм алтә ихтисадий саһа бойичә хизмәт атқуриду. Ениғирақ ейтсақ, инвестиция, санаәт, микро вә кичик тиҗарәт, сода вә хизмәт көрситиш саһалири. Аталған саһаларниң ичидә индустриялик-инновациялик «Бизнестің жол картасы – 2020» дөләт программиси алаһидә орунда. – Жилниң бешидин башлап, йәни өткән айларда атқурулған ишниң нәтиҗиси қандақ? – Умумән, наһийәниң иҗтимаий-ихтисадий тәрәққият көрсәткүчлиригә тохталсақ, инвестиция көләми 4 миллиард 969 миллион тәңгигә йетип, 2018-жил билән селиштурғанда 299 миллион тәңгигә көпийип, 102,0 пайизға йәтти. Наһийәдә 19 санаәт мәһсулатлирини қайта ишләйдиған карханилар бар. 2019-жилниң январь – сентябрь айлирида наһийәдә 1 миллиард 585 миллион тәңгилик санаәт мәһсулатлири ишләп чиқирилди. Товар айнилимиму өткән жиллар билән селиштурғанда ейтарлиқтәк илгирилиди. У 2019-жилниң тоққуз ейида 4 миллиард 858 миллион тәңгини тәшкил қилип, өткән жилниң дәл мошу вақти билән селиштурғанда 340 миллион тәңгигә көпийип, ениқ көләм индекси 100,0 пайизни тәшкил қилди. – Нәтиҗиләр яман әмәскән, әнди Дөләт рәһбири ейтқандәк, микро вә кичик тиҗарәтни қоллап-қувәтләш мәхситидә қандақ ишлар қолға елинди? – Микро вә кичик тиҗарәтни қоллап-қувәтләш мәхситидә үстимиздики жили умумий баһаси 120 миллион тәңгилик 50 башқа беғишланған сеғин сийир фермисини селиш үчүн «Жартиев» дехан егилиги, жилиға 35 миң тонна бройлер гөшини ишләп чиқиридиған «Прима құс» ҖЧЙ вә 200 гектар тамчилитип суғириш усули билән бағ пәрвиш қилидиған «Чунджа фруктс» инвестициялик лайиһә болуп һесапланди. Әнди, аталған лайиһиләр ишқа қошулғанда, наһийәгә 40,7 миллиард тәңгә инвестиция җәлип қилинип, 374тин ошуқ адәм иш билән тәминлиниду дәп күтүлмәктә. Тиҗарәтчиликни қоллаш вә тәрәққий әткүзүш мәхситидә ихчам несийә беридиған банклар вә ихчам несийә беридиған башқиму тәшкилатлар тәрипидин, жил бешидин «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017 – 2021-жылдарға арналған программасыниң” иккинчи йөнилиши бойичә, наһийәлик тиҗарәтчиләр палатиси арқилиқ «Еңбек» нәтиҗилик иш билән тәминләшни вә үзлүксиз тиҗарәтчиликни риваҗландурушниң 2017 – 2021-жилларға беғишланған программисиниң иккинчи йөнилишиниң «Бастау Бизнес» лайиһиси асасида 1 ай оқуш курслири өткүзүлүп, 244 адәмгә мәхсус сертификатлар берилди. Униң ичидә 104 адәм яшлар, 140 адәм 29 яштин ашқанлар. Жил бешидин 216 адәмгә һәқсиз бизнес лайиһилири ясалди. – Сөзүңиздин жилдин-жилға рәқәмләрниң көпийип, нәтиҗиләрниң өрләватқанлиғини байқидуқ. Әндики новәттә наһийәдики тиҗарәтчиләрниң йәткән утуқлириға тохталсақ... – Болиду. Тиҗарәтчилиримизниң йәткән утуқлирини еғиз толтуруп ейтишқа әрзийду. Ахирқи бирқанчә жилни мисалға алидиған болсақ, 2017-жилниң октябрь ейида Атырав шәһиридә өткән «Сауда үздігі – 2017» җумһурийәтлик конкурсиға наһийәдин «Премиум спа Резорт» ҖЧЙ қатнишип, «Үздік демалыс орыны» номинацияси бойичә 1-орунға егә болуп, ахчилиқ сертификат билән тәғдирләнгән еди. Шундақла шу жили декабрь ейида өткән «Ақ дастархан – 2017» конкурсиға наһийәдин шәхсий тиҗарәтчи Дилбирим Қәмирдинова қатнишип, «Үздік кондитер» номинацияси бойичә 2-орунға еришип, Алмута вилайити һакиминиң ІІ дәриҗилик дипломи билән мукапатланди. Өткән жили Қизилорда шәһиридә өткән «Сауда үздігі – 2018» җумһурийәтлик конкурсида «Үздік ОСО, СҮ, СО» номинацияси бойичә тиҗарәтчи Қ.Җәмиевниң рәһбәрлигидики «Ярлин» сода-сетиқ мәркизи 1-орунға еришти. Әнди мошу жилниң октябрь ейида Павлодар шәһиридә өткән «Сауда үздігі – 2019» җумһурийәтлик конкурсиға шәхсий тиҗарәтчи Динара Баратова қатнишип, 2-орунға сазавәр болди. Кишини хуш қилидиғини, мәзкүр конкурсларда наһийәмиз һәрқачан алдинқи үчлүктин көрүнгәчкә, келидиған жили Алмута шәһиридә өтидиған «Сауда үздігі – 2020» конкурсиға тиҗарәтчилиримиз баһалиғучи сүпитидә қатнишидиған болди. – Тәбрикләймиз! Сөз ахирида «дөләт грантлири» һәққидә тохтилип кәтсиңиз... – Наһийәдә «Бизнестің жол картасы – 2020» тиҗарәтни қоллаш вә тәрәққий әткүзүш дөләт программисиниң биринчи йөнилиши бойичә бирқатар ишлар әмәлгә ашурулди. Шу җүмлидин Алмута вилайитиниң тиҗарәтчилик вә индустриялик-инновациялик тәрәққият башқармиси программа әтрапида лайиһиләрни уюштуруш вә әмәлгә ашуруш үчүн дөләт грантлирини бериш тоғрилиқ очуқ конкурс елан қилған еди. Униңға наһийәдин методикилиқ билим мәркизини ечиш үчүн «Тохтибакиев Н.Н», балиларға беғишланған оюн-тамашә мәркизини ечиш үчүн «Шапиев», сувенирлар билән яғачтин ясилидиған буюмларни ясаш цехини ечиш үчүн «Spіrіt Of Natіon», ширнә чиқиридиған цех ечиш үчүн «Ахметжанов» вә балилар бағчиси «Еркетай» бөбек» ҖЧЙ өз лайиһилирини вилайәтлик тиҗарәтчилик вә индустриялик-инновациялик тәрәққият башқармисиға йоллиған еди. Амма лайиһиләрниң барлиғи толуқ программиға киргүзүлмиди. Шундиму «Еркетай» бөбек» шәхсий балилар бағчисиға қурал-җабдуқларни елиш үчүн 1,5 миллион тәңгилик дөләт грантини бериш мақулланди.