• Әхбаратлар еқими
• 22 Қаңтар, 2020

Cирлиқ урушниң cирлиқ солдити

(Мирзигүл Насировниң туғулғиниға – 100 жил) ...Үч Ленин, Улуқ Вәтән уруши, Октябрь инқилави, Әмгәк Қизил Туғи орденлири, Кеңәш Иттипақиниң – он, Қазақстан Җумһурийитиниң төрт медали, Шәрқий Түркстан Һөкүмитиниң бир орден, 3 медали, Қазақстан Җумһурийити Алий кеңиши вә президиуминиң 3 пәхрий ярлиғи, маарип әлачиси, җумһурийәт Алий Кеңишиниң (1967-жил) депутати, пүткүлиттипақлиқ Улуқ Вәтән уруши вә әмгәк ветеранлири кеңишиниң әзаси, Уйғур наһийәси һәм Алмута вилайитиниң Пәхрий граждани... Исми Қазақстанниң “Алтун китавиға” киргүзүлгән Мирзигүл Насировниң көзи тиригидә алған мукапат вә атақлириниң толуқ әмәс тизими әйнә шундақ. Толуқ әмәс дәватқинимиз – у бирнәччә дүркүн наһийәлик, вилайәтлик кеңәшләрниң депутати болуп сайланди. Һәрхил дәриҗидики пәхрий ярлиқларниң болса, сани йоқ. Униң архивидики һәрхил тил вә йезиқлардики йүзлигән “гезит-журнал, публицистикилиқ әсәр, топлам өз дәвридә сабиқ Кеңәш Иттипақиниң барлиқ җайлирида намайиш қилинған икки һөҗҗәтлик фильм вә башқиму униң һаятиға аит мәлуматлар сақлинип келиватиду. Язғучи Шайим Шаваевниң “Мирзигүл” һәм мәзкүр қурлар муәллипиниң “Қиранлар қияда яшайду” повестьлири әйнә шу бүйүк инсанниң тәғдири һәққидә сир чекиду. Шундиму гепи тиригидила әмәс, дуниядин өткәндин кейинму бесилмай келиватқан, дили пакларда һәвәс, напакларда һелиғичә һәсәт қозғайдиған, һаяти қизиқ вә сирлиқ өткән инсанниң тәрҗимиһалиға қисқичә тохталсақ, артуқ әмәс. Мирзигүл Насиров 1920-жили 10-январьда Уйғур наһийәсиниң Түгмән йезисида аддий төмүрчи Насир билән Мерханниң аилисидә дунияға кәлди. Башланғуч синипларни жутида, оттура мәктәпни Чоң Ақсу йезисидики интернатта түгәтти. У шу йәрдики толуқ оттура мәктәпни тамамлиған дәсләпки 11 учумкарниң бири болди. Шу дәвирләрдә йеза-қишлақларда муәллимләр йетишмәтти. Мәктәптә әла оқуған Мирзигүл жути Түгмән мәктивидә математика пәнидин дәрис бәрди. Ейтмақчи, униң чоң синипларда оқуватқан чағлиридила төвәнки синипларға муәллимлик қилғини көпчиликкә яхши мәлум. Арида муәллимләрни тәйярлайдиған курсни тамамлап, Кәтмәндә муәллим, кейин 1942-жили урушқа атланғичә ана жути Түгмән мәктивидә илмий мудир болуп ишләйду. Әгәр шум уруш башланмиған болса, униң һаяти маарип саһасида өтәр еди. ... Лекин дунияни дүр силкүндүрүп, миллионларниң җенини қийған апәт униңму тәғдирини тамамән башқа қинға селивәтти. Гәрчә, Мирзигүл Насиров һәққидә тәпсилатлар көп болсиму, униң һаятидики уруш сәһиписи мошу кәмгичә үзә йорутулуп кәлди. Жуқурида “сирлиқ” дейишимизму шу вәҗидин. Мирзигүл Насиров һәққидә илгири көп йезилған вә төвәндә униң айрим сәпдашлириниң хатирилири бериливатқачқа, һаятидики һелиғичә талаш туғдуруватқан бәзи “ақ дағларғила” изаһ бәргинимиз мақул. 1985-жили пенсиягә чиқиш сәвәви билән һөҗҗәтлирини сүрүштүргәндә, ветеранниң “Н” қисминиң чоң сержанти” дегән мәлуматтин башқа тәпсилат болмай чиқти. Йәнила шу бәндичилик. Бу мәсилә бәзиләрниң түгминигә раса су қуюп бәрди. Әл ичидә һәрхил әпқачти гәп. “Вай, Мирзигүлниң икки урушқа қатнашқини, капитан екәнлиги ялғанмиш”. Һәтта “пенсиягә чиққандин кейин, униңдин колхоз һесавиға селинған өйни тартивелип, бағчиға айландуруш һаҗәт” дәп ғулғула көтирилди. Чаринда егилик һесавиға өй, бағчә, мәктәп селинғинини һәммиси гоя унтуп қелишти. Аз болсиму, әқил-һоши бар адәм аддий сержантни һечкимму Улуқ Вәтән урушида взвод, Үч вилайәт инқилавида болса, тәркивидә 1000дин ошуқ әскири бар атлиқ эскадронниң командири қилип бәкитмәйдиғанлиғини яхши билсә керәк. Әсли у һәрбий хизмәткә чақиртилиши билән униң маарип саһасиниң хадими екәнлиги вә билими инавәткә елинип, кичик командирларни тәйярлайдиған курстин өтиду. Дәсләп 364-атқучилар, кейинирәк 118-полкниң мәргәнләр взводиниң командири сүпитидә көплигән шиддәтлик җәңләргә қатнишиду. Улуқ Вәтән уруши вә бирнәччә җәңгивар орден-медальлар әйнә шуниң гувачиси. Бу сетивалған яки оғрилавалған мукапатлар әмәс, һаят вә өлүм арисида кәчкән қанниң бәдили. 1944-жили, Шәрқий Түркстанда Үч вилайәт инқилави партлиғанда, Сталинниң йошурун буйруғи билән урушта хелә тәҗрибә топлиған бир топ Қизил Армия офицерлири Ташкәнттики һәрбий училищеда тәйярлиқтин өтүп, 1944-жилниң күз айлирида пухраларчә кийиндүрүлүп, “мәхсус иш сәпәргә” атлиниду. 1945-жили январьда Ғулҗиниң Һәрәмбағ, Ләңшәң вә Аэродромда қоршавда ятқан дүшмән әскири учтумтут қарши һуҗумға чиқип, һөкүмәт өйи, консулхана вә башқиму стратегиялик әһмийити муһим объектларға хәтәр туғдуриду. Шу җәңдә кеңәш офицерлири башқурған қисимлар алаһидә җәңгиварлиғи билән көзгә чүшиду. Һазирқи тил билән ейтқанда, Президент гвардиясиниң командири Мирзигүл Насировниң әскәрлири қәһриманларчә җәң қилиду. Дүшмән тәслим болғандин кейин, Шәрқий Түркстан Һөкүмитиниң рәиси Әлихан төрә көпчилик алдида “Сиз әнди аддий капитан әмәс, “Батур капитансиз. Һашкалла, оғлум!” дәп һөрмәт көрситиду. Кеңәш Армиясиниң сержантиға бирдин капитан унванини бериветидиған һөкүмәт рәисиму ахмақ әмәстә! Мирзигүл Насиров Шәрқий Түркстанға офицер, йәни чоң лейтенант унвани билән барди. Әнди “сержант” мәсилисигә кәлсәк, бу һелигәр стратег Сталинниң новәттики сәясий оюни еди. Герман тәҗавузлириға қарши урушта йеңи иттипақдаш болған Америка вә Англиядин йошурун, коммунистик ғайини экспорт қилишни көзлиди. Йәни, у һәргизму уйғур хәлқиниң мәнпийитини ойлиғини йоқ. Әкси тәғдирдә икки жилдин кейин “Он бир маддилиқ битимгә” қол қоюшқа мәҗбурлимиған болар еди. Шуңлашқа Сталинниң мәхсус көрсәтмиси билән чәт әлләргә әвәтилгән барлиқ җәңчи-офицерларниң тәрҗимиһаллириму сахтилаштурулуп, улар һәрхил һәрбий қисимларниң тизимида “җа лавазим” унвани бойичә тиркәлди. Мошу икки урушниң қачан вә немә үчүн болғанлиғидин анчила хәвири йоқ бәзи “биләрмәнләрниң” қулиғиға “алтун сирға” болсунки, улар җар селип жүргәндәк, “Мирзигүлниң әскири Ақсуда дүшмәнни үч ай қоршавда тутуп, раса ғәзивини кәлтүрүп, андин ташлап кәтти. Шуңа дүшмән өчини хәлиқтин алди. Лутпулла Мутәллипни җадуға басти” дегән сөзләрму қип-қизил төһмәт. Капитан Насиров Азатлиқ Армиясиниң баш қоманданиниң буйруғини орунлиди. Һәтта у бу буйруққа қисмән беқинмай, қолидики қурални өткүзүштин баш тартти. Йәни, өзиниң бешини хәтәргә тикти, Шәрқий Түркстан Җумһурийитиниң алий Пәхрий ярлиғи, бир орден билән икки медали, соға қилинған қилич вә маузериму дөләт тәрипидин берилди. Ахирқилири уруштин кейин Кеңәш бехәтәрлик комитетиға мәҗбурий өткүзүлди. Гәрчә, Мирзигүл Насиров бу инқилапта хаинлиқ қилған болса, уни кейин Ғени батур издәп келәттиму?! Сирлиқ урушниң сирлиқ солдити башқиларға охшаш “50 жилғичә еғиз ачмаслиқ” һәққидә тилхәт бәрди. Мүмкин у йәнә талай сирларни өзи билән биллә елип кәткәнду? Һәр һалда, униң тоғрилиқ әсәр йезиш җәриянида вә кейинму талай сөһбәтләрдә у йепиқ тувиғини қия ачқандәк болди. Йеқинда гәпара ақсақалниң оғли Мирзайит дадисиниң сөзини әсләп, “Дадам 50-жиллири болса керәк, өз дәвридә Кеңәш Иттипақи оғрилап елип чиқип кәткән Әлихан төрини издәп тапиду. Ичигә жиғилип кәткән сансиз “немишкиләргә” җавап алғуси келиду. Амма сабиқ рәис япқан ағзини ачмайду. Бу учришиштин хәвәр алған бехәтәрлик органлири дадамни хелә заман соал-сораққа елип, убданла беарам қилған екән” дегән еди. Мәнму Мирзакамдин бу гәпниң чәт-яқисини аңлиған едим. Бу мәсилигә шу жиллири көплигән инавәтлик адәмләрниң, җүмлидин пүткүлиттипақлиқ аяллар қурултийиниң делегати болған һәдиси Молутханниң күч чиқириши билән у қутулуп қалған екән. Течлиқ әмгәк башланғандиму, униң һаятини тинич, бирхил хатирҗәм өтти дейишкә болмайду. Уруштин кейин Мирзигүл Насиров йезилиқ, кейин 1951-жилғичә наһийәлик истималчилар җәмийитиниң, 1951 — 1954-жиллири наһийәлик коммуналлиқ егиликниң рәиси хизмәтлирини атқурди. 1954-жили егилик рәһбәрлири вә партияниң йетәкчи хадимлирини тәйярлайдиған “30 миңчилар” дәп атилип кәткән мәктәптин өткәндин кейин, ана жути Түгмәндә, Киров намидики колхозда бәш жил рәис болуп хизмәт қилди. Қалақ егилик наһийәдики әң илғарлар сепидин орун алди. 1958-жили у течлиқ дәвридики дәсләпки мукапити – Әмгәк Қизил Туғи орденини алди. Егиликму шу мукапатқа сазавәр болди. Шу жили Киров намидики колхозниң дехан-чарвичилири пүткүлиттипақлиқ хәлиқ егилиги муваппәқийәтлири көргәзмисигә иштрак қилип, Алтун медаль билән тәғдирләнди. 1960-жили униңға партия терилғулуқ мәйдани аз, лекин тарқақ Свердлов колхозини илғарлар сепигә көтириш вәзиписини жүклиди. Тәркивидә — Чарин, Довун, Дардамту, Ардолата йезилири. Һәммигә мәлум, хәлиқ мақалисиниң йеңи нусхиси шу чағда пур кәтти. “Супириси қуруқ, ети – Мирзигүл”. Амма кейин һәммиси һәйран қалди. Әҗайип тәшкилатчи, узақни көзләйдиған Кинтал Исламов наһийә рәһбири болуши биләнла “Ақтөбә” (һазирқи К.Исламов намидики – Ә.С.) канили қезилип, Чарин вадисиға җан кирди. Тиң йәрләр өзләштүрүлүп, 300 га терилғулуқ мәйдани 6000 йәтти. Довун әтрапи артезиан қудуқлири, бәлдики йезиларниң тағ сүйидин исрапсиз пайдилиниш һесавиға ронақ тапти. Пүткүл иттипаққа тонулуп кәткән бу егиликниң утуқлири өз дәвридә тилларда дастан болуп кәтти. “Чарин дәрияси нәгә ақиду” намлиқ һөҗҗәтлик фильм Москвада, ВДНХда намайиш қилинғанда, “Бу ялған. Монтаж” дәп хелиси ишәнмәйму қалди. Свердлов намидики колхозда орден-медаль, пәхрий ярлиқ алмиған адәм қалмиди десиму болиду. Социалистик Әмгәк Қәһриманиму чиқти. Колхоз шу чағдики әң алий һесапланған Әмгәк Қизил Туғи ордени билән мукапатланди. Өзи болса, башта қәйт қилинған атақ, бәлгү вә алий мукапатларға еришти. Адәмләр мошу кәмгичә “Немишкә у чағда Мирзигүлгә “Қәһриман атиғи берилмиди?” дәп, һәрхил тәхминләрни ейтишип жүриду. Һазир, әшу инсанниң вапатидин бир мүчәл өтүп, ушбу сирлиқ пәрдини қия ечишқа болиду. Амма, бәрибирла, униң түп-сәвәвиниң “сир” петичә қелишиму еһтимал. Шу дәвирләрдә Или дәриясиниң у тәрипидики Панфилов наһийәсиниң “Октябрьниң 40 жиллиғи” намидики колхоз вә униң рәиси, икки қетим Социалистик Әмгәк Қәһримани Н.Головацкийниң атиғи йәр ярған чағлар еди. У, һәқиқәтәнму, адил әмгиги билән утуққа еришкән етиз сәрдари. Бир тәрәптин, униң һөкүмәт төридә олтарған Черненко билән яхши илпәтчилигиму һәммигә мәлум. Шуңа рәискә мән-мән дегәнләрму тақабил туралматти. У башқурған егиликтиму бригада һесаплинидиған 4-5 жут бар. Мирзигүл Насиров Свердлов намидики колхозиға келиши биләнла, өзи охшаш жут ветерани, көпни көргән, тәҗрибилик кәсипдиши билән қоюқ арилишип кәтти. Улар мәсләкдаш дост, ғәрәзсиз риқабәтчиләргә айланди. Наһийә, вилайәт рәһбәрлири Мирзигүлниң мүҗәзини яхши билиду. Һәрбийләрчә чос, қатал, дегинидин қайтмайдиған адәм. Униң үстигә Дөләт рәһбири һәр кәлгинидә “Ярайсән, сени тапқан атаңға рәхмәт!” дәп техиму “өркөкрәк” қилип қойди. Уйғур наһийәсидиму йәнә биз Н.Головацкий охшаш абройи жуқури, “тәкәббур” рәисниң чиқиши, көплигән рәһбәрләргә, әлвәттә, яқматти. Болмиса, у дәвирдә Кеңәш Иттипақиниң әң инавәтлик Ленин орденини үч қетим алған адәм автомат түрдә “Қәһриман” намини елиши керәк еди... Хулләс, шундақ қилип, Свердлов намидики колхоз бөлүнди. Шу чағда егиликтә пәқәт қой санила 100 миң баштин ошуқ болуп, тәхсим қилинғанда, униң 60 миңдин ошуғи йеңи колхозларға берилди. Әнди техника, илқа, қаримал һәққидиму шундақ дейишкә болиду. Буниңға Чарин хәлқи интайин нарази еди. Тәхсим рәискиму яқматти. Шу чағда уни яхши билидиған вә һөрмәт қилидиған вилайәт рәһбири Асанбай Асқаров егиликкә көп миқдарда аз пайиз билән узақ муддәтлик несийә һәл қилип бериду. Әйнә шуниң бәдилигә егилик қайта риваҗлинип, униң кирими наһийә дарамитиниң асасий қисмини тәшкил қилиду. Мирзигүл Насиров һәққидә гәп қилғанда йәнә көпчилик анчә билмәйдиған мону бир вақиәниму әслигән тоғра. 1969-жили Уйғур наһийәсиниң бәлдики егиликлиридә қар қелин чүшүши вә қишлиқ озуқниң йетишмәслиги түпәйли интайин көп мал қирилип кәтти. Әң көп чиқим тартқан — түнүгүнки өзлириниң қериндашлири. Шу чағдиму М.Насиров чәттә туруп, тамашә көрүп олтармиди. Әксичә, ярдимини айимай, қисмән болсиму чиқимниң алдини алған еди. Амма иш буниң биләнла пүтмиди. Мәсилә бюрода қарилип, көплигән рәһбәр, мал мутәхәссислири, һәтта малчиларни партиядин чиқармақчи болди. Қолида “Алий кеңәш депутати” дегән мандати бар рәис бу қарарға қәтъий қарши турди. Униң адаләтсизлигигә жуқуриниң көзини йәткүзди. Шундақ қилип, аддий адәмләр җазадин қутулуп қалди. Әкси һалда, партиядин чиқирилған адәм иштинму һайдилатти. Чоңлар мошу кәмгичә Мирзигүл Насировниң мошундақ алийҗанап ишлирини миннәтдарлиқ билән әслишип жүриду. Униң билән хизмәтдаш, сөһбәтдаш болғиниға пәхирлиниду. Мирзигүл Насировниң башқа рәһбәрләрдин йәнә бир муһим алаһидилиги — миллий мәдәнийитимиз җанкөйәри. Униң һозурида хәлқимизниң зиялилири үзүлмәй болғанлиғиму яхши мәлум. Өзиму пенсиягә чиққандин кейин шуларни йоқлап, издәп өтти. Тарихтин интайин яхши хәвәрдар екәнлигигә мәнму чәксиз қайил болдум. Шуңа уни “тирик қамус” дәп атишатти. Һазир ойлаймән, ким билиду, бәлки әшу паҗиәлик урушлар, вақиәләр йүз бәрмигән болса, у хәлқимиз тарихиниң йетүк мутәхәссиси болар еди. Алимлиримиз сепигә йәнә бир елини сөйәр инсан қошулса артуқ болматти. Бирақ тәғдиргә тән бәрмәй илаҗә йоқ. Шундиму биз, һазирчә көмүлмигәнләр, әшу әҗайип инсанни унтумай, униң исмини әбәдийләштүрүшкә күч чиқарсақ хоп болар еди. Чүнки ундақ инсанлар санақлиқла. Уларға әнди бизниң махташлиримизниң керигиму йоқ. Бу пәқәт хәлиққә, милләткә вә бүгүн пуштини унтуватқан бәндиләргә һавадәк һаҗәт. Әхмәтҗан ИСРАПИЛОВ.   Зор һөрмәткә мунасип инсан Яхшилар билән қатар яшисаң, сениңда бәрикәтму, һөрмәтму болидекән. Мән Мирзакамни бәк һөрмәтлидим. Чүнки ундақ адәмләр йүз жилда бир туғулиду. Мениң 40 жилдин ошуқ һаятим маарип саһасида өтти. Йүзлигән жут балилирини тәрбийиләп, қатарға қошушта азду-тола һәссәм бар дәп ойлаймән. Колхозниң иши түгимәйдиғанла тирикчилик едиғу. Шундиму рәис мәктәпни есидин чиқармиди. У дәргаһимизға туюқсизла кирип келәтти. Ундақ чағда биз, муәллимләрму, кичик балилардәк мәңдәп, пайпетәк болаттуқ. Униң мәктәпкә қилған ғәмхорлуғи бебаһа еди. Мәктивимизниң улуқ язғучи Мөмүн Һәмраевниң (Алимахун) исми билән атилиши — беваситә Мирзакамниң әмгиги. Бағчә, интернат, ағриқхана, мәдәнийәт өйлири шу әвлатниң ғеми еди. Илғар устаз, оқуғучиларму рәғбәтләндүрүлүп турди. Һазир өтмүшни әслисәм, биз һәқиқәтәнму, паравән яшиған екәнмиз. Башқа жутлардики кәсипдашлиримиз бизниң мәктәпкә зоқлинип, һәвәслинип қаришатти. Йүзлигән шагиртлиримиз әшу һиммәтниң арқисида мәктәпни әла түгәтти. Ата-анилири колхоз тәрәққиятиға чоң һәссә қошқан оқуғучилар алий вә оттура мәхсус оқуш орунлирида егилик һесавиға оқатти. Уларға ейиға 50 рубльдин стипендия әвәтилип туратти. Яш жигитләр Армия сепигә маңғанда дағдуғилиқ узитип, кәлгәндә 150 — 200 рубль ярдәм пул алатти. Бу шу вақларда нурғун пул болуп, уларға кийинип, өзлирини давалашқа бемалал йетәтти. Жиллар Мирзигүл Насировниму чанисида елип кәтти. Бийил униң туғулғиниға бир әсир толди. Мәнму 90 яшқа тақап қалған адәм. Яхшини, яманниму көрдүм. Яхшилар һаман яхшилиқниң нурини чечип яшайдекән. Мән билидиған Мирзигүл әйнә шундақ инсан. Арминим — көзүмниң тиригидә шу акамниң тәвәллуд тойиниң тәнтәнилик өтүшигә гува болуш. Исми Қазақстанниң “Алтун китавиға” киргүзүлгән дана инсанға вилайәт даирисидә һөрмәт көрситилип, наһийәдиму алаһидә атап өтүлсә яманму! Мәктәпләрдә униң намида спорт оюнлирини өткүзүшни мошу күндин башлаш керәк. Ахирқи бир жилдин бери Чаринниң бир топ диянәтлик жигитлири бир кочини униң намида аташ үчүн күч чиқириватиду. Униң иҗабий нәтиҗә беридиғанлиғини үмүт қилимән. Илаһим, мошу тәләпләр бийил әмәлгә ашқай. Пәйзулла ӘКРӘМОВ, әмгәк ветерани. Мандатни әл үчүн ишләткән Уйғур наһийәсидин Алий Кеңәшкә депутат болуп сайланғанларниң бири Мирзигүл Насировни өз мандатидин үнүмлүк пайдиланди дәп ойлаймән. Әмгәк паалийитимни шоферлуқтин башлап, кейин механик сүпитидә пенсиягә чиқтим. Мәнму мошу жутниң аддий турғуни, көпниң бири. Өткән жили “Уйғур авазиға” Мирзигүл Насиров һәққидә язған едим. Шуңа уларни қайтилап олтармай. 1975-жили Свердлов намидики колхоз егиликләр үчүн алий мукапат һесаплинидиған Әмгәк Қизил Туғи ордени билән тәғдирләнди. Мән техника мутәхәссиси болғачқа, шу жиллири колхозда 160 һәрхил маркилиқ автомашина, 120 трактор вә миңдин ошуқ йеза егилиги техникиси болғанлиғини ейтсам, купайә болар. Мирзакамни инсан сүпитидиму яхши билимән десәм, артуқ әмәс. Чүнки узақ сәпәрләргә талай биллә чиқтуқ. Хәлқимизниң нә атақлиқ адәмлири билән учришип, саатлап сөһбәтләшкининиң гувачиси болғанмән. Уларға халис ярдәм қилишқа дайим тәйяр еди. Мән униң ишта таштәк қаттиқ, әмәлдә болса, пахтидәк юмшақ мүҗәзиниму көрдүм. Өйигә пат-пат келидиған мухбир, язғучи артистларниң айиғи үзүлмәтти. Рәпиқиси Хадичә анам болса, қазан бешидин кәтмәтти. Ейтмақчи, у яқму әҗайип меһриван болуп, Мирзакамни интайин һөрмәтләп өтти. Арилап анимизни Алмутиға апирип келишни тапшуратти. Һәммини һесаплап жүридиған Мирзакам берип қайтишқа аранла йетидиған бензин берәтти. Буниңға сәл рәнҗисиму, “Укам, акаңниң дурус. У көпчиликниң рисқисиға хиянәт қилмайду” дәп қоятти. Артуқ йолуқидиған бирла йери, йол үстидики Ғени батурниң қәбри. Шу йәрдә қуръан тилавәт қилатти. Андин ишлирини пүтирип, алдираш Чаринға қайтаттуқ. Бу икки меһриван һели аримизда йоқ. Амма уларниң роһи пәрзәнтлири вә уларни билидиған миңлиған адәмләр қәлбидә яшайду. Бийил Мирзигүл Насировниң жили. Тегишлик адәмләр буниңдин хуласә чиқирип, уни һөрмитигә мунасип нишанлап өтиду, дәп ойлаймән. Сәвирдин МӘХСӘТОВ, әмгәк ветерани. Роһлар рази болмай, тирикләр бейимайду 1960-жили оқушни пүтирип, наһийәгә келишимгә, һөҗҗәтлиримни көргән Мирзигүл Насиров мени зоотехник сүпитидә ишқа алди. Арилиқта мәлум сәвәпләр билән Зайсанға кәттим. Аялим Күлчәрия шу яқтин. У йәрдиму өз кәспим билән хизмәт қилдим. Бир күни мени иҗракомниң рәиси Ризаш Ахметов дегән киши чақирипту. Уйғур екәнлигимни аңлиған екән. Ахири сүрүштә қилип, у “Мирзигүл Насировни тонамсән?” дәп сориди. Мән униң қол астида ишлигәнлигимни ейтиведим: “Сән шундақ адәмни тонусаң, бәхитлик екәнсән, баурым” дедидә, бирнәччә саат Мирзакам тоғрилиқ һекайә қилди. Улар Улуқ Вәтән һәм Үч вилайәт инқилавида биллә болған җәңгивар достлар екән. Мән шу чағда һәйран қелип, әшундақ адәм башқуридиған егиликтин “қечип” кәткинимгә өкүнгән едим. Кейин қайтип келип, 28 жил қой фермисини башқурдум. Аялим қуш фермисида ишлиди. Уму зоотехник. Мирзигүл Насировниң тәвәллуди һарписида мән шу жилларни вә әшу икки уруштин көксигә орден-медальларни тақап келип, йәнә икки колхозда мисли көрүлмигән җасарәт көрсәткән меһнәткәш адәмни әсләп олтиримән. Болупму колхозумиз бөлүнгәндин кейинки җапалиқ әмгәк қилған күнләр зади ядимдин чиқмайду. Һелиму ядимда. 1967-жили егиликтә мал саниму, техникиму азийип, бешимиз қатти. Амма Мирзакам буниң йолини тапти. У чағда Алий кеңәшниң депутати еди. Дөләттин хелә қәриз алди. Шу ахчиға қуш фабрикиси селинди. Техника сетивелинди. Көмүқонақ мәйданини көпәйтип, Шималий Қазақстан вә Қостанай вилайәтлирини сортлуқ уруқ билән тәминләшкә башлидуқ. Униң бир килосиға бизгә 9 кило йәм берилидиған болди. Шу ишларниң бәдилигә биз қой санини өз төлидин көпәйтивалдуқ. Дөләткә һәр жили 15 миң тонна қуш гөши өткүзүп, план шуниң һесавиға орунланди. Яйлақлардинму үнүмлүк пайдиландуқ. Шәхсән өзәм башқурған фермида биз әркәк қойниң тирик салмиғини 63 килограммға йәткүздуқ. Мирзакам қайтидин роһлинип, көңли бәкму көтирилип кәткән күнләр еди бу. Һазир мән шу чағларда колхоз әзалири жил ахирида 5000 рубльдин көп қошумчә пул алидиғинини ейтсам бәзиләр ишәнмәйду. Хәқ тоюнуп, йеник машиниларни сетивелишқа башлиди. Балилирини алий оқуш орунлирида оқутти. Мундақ утуқларға йәткән егиликләр җумһурийәт даирисидә аз учратти. Шуңлашқа Мирзакамниң исми “Алтун китапқа” йезилди. Сани йоқ медаль, пәхрий ярлиқларни һесаплимиғанда алтә орден, униң үчи Ленин ордени билән тәғдирләнди. Мирзигүл Насировни һәқлиқ рәвиштә хәлқимизниң пәхри десәк болиду. Демәк, һөрмитиму шуниңға лайиқ болуши керәк дәп ойлаймән. Униң үстигә бийил Ғалибийәткә 75 жил толиду. Жилму рәмзлик жил. Шуңлашқа һәрхил банилар билән етирап қилинған хәлқимизниң һәқиқий “Қәһриман” пәрзәндиниң исмини әбәдийләштүрүш — инсаний борчимиздур. Азат МӘРДАНОВ. әмгәк ветерани.