• Замандаш
• 02 Шілде, 2020

Беминнәт меһнәт

Һаятта бирәр нәрсини вуҗутқа кәлтүрмәк интайин қийин болса, ухлап ятқан тиңни ойғитип, чөлни гүлстанлиққа айландуруш ундинму мүшкүл. «Чарин» йәл-йемиш совхозида (дәсләп шундақ аталған) үзүм пишип йетилгәндә, уни қобул қилиш вә қайта ишләш заводиниң йоқлуғи мәсилиси совхоз мудири Надир Қадировқа кечә-күндүз арам бәрмәтти. У мәзкүр муәмма бойичә талай босуғиларни тәшти. Әйнә шундақ күнләрниң биридә шу чағдики Қазақ ССР Озуқ-түлүк министрлигигә қарашлиқ Ихтисаслаштурулған үзүм совхозлири трестиниң мудири Исмайил Йүсүпов Алмута шампан-вино комбинатида ишләватқан бир жигитни чақиртип, қобул қилидудә: “Иним, өз наһийәңдә қурулған совхозда шарап хамәшиясини ишләп чиқиридиған чоң завод селиниду. Шуниңға сән мудир болуп беришиң керәк, қалған һәрқандақ мәсиләңни шу совхозниң мудири Надир өзи йешиду” дәп яш мутәхәссис Рәхмәтҗан Абдуллаевқа ақ йол тиләп, Шеринға атландуриду. Р.Абдуллаев 1945-жили Кәтмән йезисида көпбалилиқ дехан аилисидә туғулиду. Үч жиллиқ һәрбий хизмитини ада қилип кәлгәндин кейин, Москва технология институтиниң шарап-шампан ишләпчиқириш бөлүмигә оқушқа чүшиду вә 2-курстин кейин сирттин оқуш бөлүмигә авушуп, кәлгүси мутәхәссислиги бойичә Алмута шарап-шампан комбинатиға ишқа орунлишиду. Нәқ шу мәзгилдә жуқурида биз қәйт қилған тәклип чүшиду. У һеч иккиләнмәстинла совхозға келиду. Шу күни кәч кирип, намазшам болсиму, совхоз идарисигә йолуқиду. Худди уни күтүп олтарғандәк, идаридин кетәлмәй жүргән Надир ака қарши алиду вә “Укам, бүгүн кәч боп қалди, әтә дәқәмдә олтирип мәслиһәтлишәйли. Кәлгүси заводниң орниға барайли, шу йәрдә ишикниң ачқучини беримән, җуму?” дәп соал териқисидә синақ арилаш һәзиллишиду. Әтиси келишилгән вақитта иккиси учришип, шарап заводиға қарап йолға чиқиду. – Һә, укам, әнди көзүңни бағлап қояй. Биздики әнъәнә шундақ, «Бисмилла» дәп босуғидин атлайсәндә, көзүңдики яғлиқни йешисән, җуму? — дәйду машинида келиветип совхоз мудири. Бирнәччә дәқиқә өткәндин кейин, униң көзини ечишини сорайду. Яш жигит аң-таң. Улар айдалада туратти, һәр иккилиси ихтиярсиз күлүшүп кетиду. Рәхмәтҗан ука, мана бизниң «завод». Уни өзәң бәрпа қилисән, «ачқучиму», «ишигиму» өзәңдә, – дәйду Надир ака униң мүрисидин меһриванлиқ билән қаққан һалда. — Муһими, бу истиқбаллиқ қурулушни баш реҗә асасида башлиғин демәкчимән. Исмайил ака сени бизгә әвәтип, арқаңдинла телефон қилди. Завод қурулуши у кишиниң шәхсий назарити астида болуватиду. Демәк, биз барлиқ күчүмизни мошу объектқа сәрип қилишимиз керәк. Әтидин башлап саңа әң тәҗрибилик, маһир, һармай-талмай ишләйдиған қурулушчиларни әвәтип беримән. Шундақла коллектив болуп һашар уюштуримиз. Шундақ қилип, Р.Абдуллаев рәһбәрлигидики завод қурулушиму қизғин башлинип кәтти. У бәзидә өйигә қайтмай, чөлдә қәд көтириватқан объектта – айдаладила қонуп қалатти. 1974-жили 15-августта завод ишигини ачиду. Шу жили заводқа 70 тонна үзүм кәлтүрүлиду. Күн тәртивигә заводни заманивий қурал-җабдуқлар билән тәминләш, шарап тәйярлашниң илғар технологиясини үгиниш мәсилилири қоюлди. Рәһбәр тиним тапмай әмгәк қилди. Мәсилән, Молдавия, Грузия, Әрмәнстан, Қиримниң шарап заводлирида тәҗрибә топлап, билимини мукәммәлләштүрди. Иш йүзидә алған тәҗрибилирини изчил қолланғини үчүн, «Казвинтрест» тәрипидин новәтсиз автомашина билән рәғбәтләндүрүлди. Завод дәсләп пәқәт 100, 200 тонна үзүм қобул қилалиған болса, кейинирәк 1000, 2000, һәтта 1988-жили 4000 тонна үзүм қобул қилиш ихтидариға йәтти. Бирақ һарақхорлуққа қарши күрәш жүргүзүлүватқан дәвирдә шарап мәһсулатиға жуқуридин бесим вә чәк қоюлғинида, завод шарапни 27 — 31пайиз қәнтликлиги билән үзүм ширнисиға айландуриду. Демәк, деханларниң җапалиқ әмгиги зайә кәтмиди дегән сөз. Базар ихтисадиға көчкәндә, бу заводму чүшкүнлүктин истисна болғини йоқ. Кейинирәк «Бахус» АҖ билән һәмкарлиқта иш елип барди. Мән бу заводқа пүткүл һаятимни дегидәк сәрип қилдим. Бүгүнки күндә униң цехлириға чәт әлдин кәлтүрүлгән үзүм сиқиш җабдуқлириниң орнитилиши мени хурсән қилмақта. Ишимни яшлар давамлаштуруватиду, шуңлашқиму өткән һаятимға өкүнмәймән, – дәйду Рәхмәтҗан ака. Тәҗрибилик рәһбәр завод шәнини көтириш йолида 31 жил издинипту. Һели 75 баһар көргән акимизниң палван бәстигә қараймәндә, қамитигә бүгүнму амити мас кәлгинигә мәмнун болимән. У 90-жиллири өзи һулини қурған завод билән қиймай хошлаштидә, «Мурат» дехан егилигини қурди, қаримиғиға 8 га үзүмзарлиқни елип, хелә жил җанпидалиқ билән әмгәк әтти. Шерин оттура мәктивиниң коллективи Рәхмәтҗан акиниң хәйрихаһлиқ ярдимини мошу күнгичә унтумайду. У һәр жили дегидәк оқуғучиларни тәтил күнлири Назугум өңкүри, Қирғизсай теғи, Яркәнттики Веливай мечити охшаш тарихий мәнзирилик җайларға апирип келишини өз зиммисигә алған еди. Бәзибир синипларни безәшкә хираҗәт бөлүшниму диққитидин сирт қалдурматти. Мошу йәрдә униң аилиси, җүмлидин униңға дайим һәмдәм болуп, еғирини йеник қилип келиватқан өмүрлүк җүпти Қарихан Мәхпирова һәққидә бир-икки еғиз гәп қилишқа әрзийду. Қ.Махпирова 1946-жили Түгмән йезисида туғулуп, оттура мәктәпни Чоң Ақсу йезисида тамамлайду. Шу жили Алмута қизлар педагогика институтиниң физика-математика факультетиға оқушқа чүшиду. Мәзкүр билим дәргаһини 1968-жили пүтирип кәлгәндин кейин, Кәтмән мәктивидә 1971-жилғичә әмгәк етиду. 1974-жилниң ахирида Канал башланғуч мәктивигә йөткилиду. 1977-жилғичә мудирлиқ хизмитини атқуриду. Кейин та һөрмәтлик дәм елишқа чиққичә Шерин оттура мәктивидә 32 жил мудирниң илмий, кейинирәк тәрбийә ишлири бойичә орунбасари лавазимлирида болди. У 2005-жили «Наһийәниң Пәхрий граждини» атиғиға егә болди. Ушбу аилә 4 пәрзәнтни йоруқ дунияға әкелип, уларни заман тәливигә лайиқ тәрбийиләп, алий билим елишиға мүмкинчиликләр яратти. Бу күнләрдә жутумизниң һөрмәтлик ақсақаллири қатаридин орун алған Рәхмәтҗан Абдуллаоғли вә нураний ана, устаз Қарихан Мәхпирова сәккиз нәвриниң сөйүмлүк бова-момилири, әмгәк ветеранлири. Бу һөрмәткә улар һалал әмгиги, беминнәт әҗри билән еришти. Ғуламдун ИСЛАМОВ. Уйғур наһийәси.