• Асасий мақалилар
• 22 Шілде, 2020

Һөкүмәт вә һакимларниң ишини тәнқитлиди

Дөләт рәһбири Қасым-Жомарт Тоқаев таҗсиман вирусниң тарқилишиға қарши күришиш бойичә селекторлуқ кеңәшмә өткүзди. Президент Идариләрара комиссияниң мәҗлисидә Һөкүмәт вә һакимларниң ишини қаттиқ тәнқит астиға алди. – Докладларға қариғанда, вәзийәт назарәт астида. Бирақ әмәлиятта ундақ әмәс. Мән өз Мәмурийитимгә дора-дәрмәк бойичә пүткүл мәмликәтниң парчилап сетиш тармиғини тәкшүрүшни тапшурдум. Нәтиҗиләр анчила яхши әмәс. Ғәрбий Қазақстан, Атырав, Җамбул вә Қариғанда вилайәтлиридә, Нур-Султан вә Алмута шәһәрлиридә дора-дәрмәк тапчиллиғи вә новәттә турғучилар бар, һаятий муһим препаратлар баһалирини ашуруш фактлири ениқлиниватиду. Йошурун базар гүлләнмәктә, – деди Қасым-Жомарт Тоқаев. Һоқуқ қоғдаш органлири дүң вә парчилап сетиш билән шуғуллиниватқан дориханиларда рейдларни вә тәкшүрүшләрни жүргүзди. Уларниң нәтиҗилири бойичә қанунсиз дора-дәрмәк сетиш билән шуғулланған 270 адәм җинаий вә мәмурий җавапкәрликкә тартилди, уларниң 116 – медицина хадимлири. Дөләт рәһбири бу йөнилиштики ишниң давамлишидиғанлиғини вә әйипкарларниң қанунға мувапиқ җазалинидиғанлиғини тәкитлиди. Статистика вә тәһлил қилиштики хаталиқлар, нәтиҗидарсиз планлаш ақивитидә регионлар зөрүр дора-дәрмәкләрниң ениқ көләмини ениқлалмайватиду. Дөләт рәһбири барлиқ проблемиларниң ишни натоғра планлаштин башлиниватқанлиғини тәкитләп, буни һәқиқий кәспийсизликниң көрүнүши екәнлигини ейтти. Мәмликәттә қобул қилинған чәклимә чарилиригә қаримай, мәсилән, Түркстан, Җамбул, Алмута вилайәтлиридә, Чимкәнт шәһиридә аиләвий тәнтәниләрни өткүзүш давамлашмақта. Президент һакимларниң карантин тәртивигә риайә қилиш бойичә жүргүзгән ишиниң аҗиз болуватқанлиғини тәкитлиди. – Һакимлар әмәлиятта пәвқуладдә шараитта ишләш тәҗрибисигә егә әмәс, кәскин проблемиларни қандақ қилип оператив һәл қилишни, гражданларға дөләт сәяситини чүшәндүрүшни билмәйду, – дәп билдүрди Президент. Дөләт рәһбириниң пикричә, һәм Һөкүмәт әзалири, һәм һакимлар «бепәрвалиқ вә өзлиридин мәмнун болуш чаңгилиға чүшүп қалған». Кеңәшмә давамида шундақла гражданларни тестлаш мәсилилири тоғрилиқму гәп болди. Һазир күнигә 32 миңға йеқин адәмни тәкшүрүш дәриҗиси қолға кәлтүрүлди. Амма регионлар оттурисида көрсәткүчләр пәриқлиниду. – Ениқлашниң төвән дәриҗиси – җай-җайларда лабораторияләрни ечиш бойичә нәтиҗидарсиз жүргүзүлгән ишниң ақивити. Һәтта буни һәқиқий әһвални йошуруп қелиш хаһиши дәп баһалашқиму болиду. Һөкүмәткә регионлар оттурисидики тестлаш дәриҗисини тәңләштүрүш үстидин қаттиқ назарәтни тәминләшни тапшуримән. Биз һечнемини йошурмаслиғимиз керәк, – деди Дөләт рәһбири. Ағриқ жуқтурған гражданлар үчүн орунлар саниниң көпәйгәнлиги байқалмақта. Амма бу башқа медицина мәркәзлирини йепиш һесавиға йүз бериватиду. Нәтиҗидә гражданларниң медицинилиқ ярдәм елиши сезиләрлик һалда қисқарди. Қасым-Жомарт Тоқаев Һөкүмәт вә һакимларға созулма ағриқлири бар адәмләргә һәм һамилдар аялларға планлиқ медицинилиқ ярдәм көрситишни пәйдин-пәй әслигә кәлтүрүшни тапшурди. Президент еғир ағриғи бар адәмләр саниниң көпийишигә бағлиқ һазир ағриқханиларни кислород билән тәминләш мәсилисиниң күн тәртивидә туруватқанлиғини тәкитлиди. – Дөләт органлири тәрипидин уйғунлаштурушниң йетәрлик болмайватқанлиғидин аһали бу мәсилини өзлири һәл қилишқа тиришиватиду. Бу тамамән әқилгә сиғмайдиған әһвал! Аһали кислородни санаәт баллонлири билән сетип еливатиду. Бу ағриқханиларниң уттур вәзиписи. Санаәт кислород баллонлирини пәтирләрдә вә шәхсий өйләрдә пайдилиниватқанлиғи тоғрилиқ фактлар бар. Һөкүмәт вә һакимлар бәш күнлүк қәрәлдә ағриқханиларни кислород билән тәминләш вә өйләрдә кислород баллонлирини пайдилиниш проблемисини биртәрәп қилиши керәк, – дәп тәкитлиди Президент. Қасым-Жомарт Тоқаев шәһәрләрдики вәзийәтни турақлаштурғанда, йеза аһалисиниму әстин чиқармаслиқ керәклигини атап көрсәтти. Президентниң сөзичә, бүгүнки күндә йеза турғунлири диагностика вә давалаш хизмәтлиридин толуқ пайдилиналмайватиду, зөрүр дора-дәрмәк вә препаратларға қол йәткүзәлмәйватиду. – Медицина персоналиниң йетишмәйватқанлиғи вә зөрүр инфрақурулумниң йоқ болуватқанлиғи йезиларда актуал проблема пети қалмақта. Һөкүмәт 2 300 универсал һәрикәтчан бригадиниң тәшкил қилинғанлиғи тоғрилиқ доклад қилди. Амма улар, асасән, шәһәр турғунлириға хизмәт қиливатиду. Йезиларни диққәтсиз қалдурмаслиқ керәк! Һөкүмәткә регионлар билән бирликтә қисқа қәрәлдә йезиларни диагностика вә давалаш хизмити, шундақла зөрүр дора-дәрмәк һәм медицина җабдуқлири билән тәминләшни тапшуримән,– дәп тәкитлиди Президент. Дөләт рәһбири мутәһәмләрниң ахчиниң кәйнигә кирип, инсаний әдәп-әхлақниң барлиқ нормилири көзгә илмайватқанлиғини, аһалини алдап, қаймуқтурушни давамлаштуруватқанлиғини тәкитлиди. Мурдиханиларда вә диний мәрасим агентлиқлирида мурәккәп әһвал қелиплашти. – Кейинки икки һәптидә вапат болғанларни тошуш вә дәпин қилиш баһаси хелә өсти. Гражданларниң бесим көпчилигиниң буниңға янчуғи яр бәрмәйду. Һакимларға бир күнниң ичидә адәмләрниң өлүмидин пайда көрмәкчи болуватқанларниң мәсилисини биртәрәп қилишни тапшуримән, –деди Қасым-Жомарт Тоқаев. Президент ағриқ дәриҗиси көпийишиниң пәқәт таҗсиман вирусқа бағлиқ рейтингқила әмәс, бәлки Қазақстанниң инвестициялик әһвалиға, туристик иқтидариға, мәмликәткә йеңи технологияләрни җәлип қилишқа сәлбий тәсир йәткүзидиғанлиғини тәкитлиди. Һөкүмәт бу әһвални иш планлирида һесапқа елиши керәк. Қазақстан Президенти пандемия вақтидики һәрқандақ натоғра қарарниң, бюрократиялик тосалғуларниң, җавапкәрликтин баш тартишниң йүз миңлиған гражданларниң саламәтлигигә вә һаятиға зәрәр йәткүзүшиниң мүмкин екәнлигини атап көрсәтти. Дөләт рәһбири ахирида җамаәтчиликни қаймуқтуруватқан айрим шәхсләрдин тарқиливатқан һечқандақ асаси йоқ мәлуматларниң тарқилишиниң алдини елиш үчүн, статистикини қошуп һесаплиғанда, таҗсиман вирус бойичә барлиқ мәлуматларниң Һөкүмәтниң һоқуқ даирисидә болуши керәклигини тәкитлиди. Мәҗлистә Премьер-министрниң орунбасари, идариләрара комиссияниң рәиси Ералы Тоғжанов, саламәтликни сақлаш министри Алексей Цой, ички ишлар министри Ерлан Турғумбаев, Алмута шәһириниң һакими Бақытжан Сағынтаев, Чимкәнт шәһириниң һакими Мурат Айтенов, Шималий Қазақстан вилайитиниң һакими Қумар Ақсақалов, Алмута вилайитиниң һакими Амандық Баталов һесават билән сөзгә чиқти.