• Замандаш
• 03 Қыркүйек, 2020

Ойидиму, чүшидиму — мәктәп

Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА,
«Уйғур авази»

Яркәнт тәвәсидә пешқәдәм устазлар аз әмәс. Қәһриман Илахунов, пүткүл аңлиқ һаятини маарип саһасиға беғишлиған әйнә шундақ пешқәдәмләр қатаридин.
Шәхсән өзәм Қәһриман Бавдуноғлини башланғуч синипта оқуватқан пәйтимдин яхши билимән. Чүнки шу жиллири у Пәнҗим йезисидики А.Розибақиев намидики мәктәптә нахша вә музыка пәнидин дәрис берәтти. Саз әсваплирини көтирип кирип, уларни челишни үгитиштин ялиқмайдиған устаз, нахша-сазға ишқи бар оқуғучиларни өмәктә үгитидиған болди.
Шу дәвирниң балилири яхши билидуки, у чағларда наһийәдики барлиқ мәктәп оқуғучилири һәр жили наһийәлик олимпиадида нахша-саз, уссул вә шеирларни ядқа ейтиш бойичә бәс-бәскә чүшәттуқ. Андин наһийәдин ғалип чиққанлар Талдиқорған шәһиридә өтидиған вилайәтлик байқашқа қатнишаттуқ. Йәнә Қәһриман Илахуновниң рәһбәрлигидә алдин-ала талланған нахша-уссулларни Талдиқорғанда мәхсус комиссия әзалири алдида намайиш қилаттуқ. Уйғурниң нахша-сазлирини тиңшиған мутәхәссисләр зоқлинип, устазниң қолидин елип, апирин ейтишатти. Мана шундақ нахша-саз пәни муәллимимизни бир күни илгәрки Калинин намидики колхоз рәһбәрлири колхоз комсомол комитетиниң кативи лавазимиға тәклип қилишти. Әнди мәктәптин қайтқан оқуғучилар устазни издәп, йезидики Мәдәнийәт өйигә чуқиришип киришәттуқ. Чүнки бу йәрдә униң рәһбәрлигидә комсомол-яшлардин тәркип тапқан «Шатлиқ» ансамблиниң сәнъәт һәвәскарлири қизғин иҗадий йөнилиштә ишләвататти. Шундақ қилип, бизниң устаз «Шатлиқ» ансамблиниң бәдиий рәһбири болуп қалди.
Әйнә шу «Шатлиқ» ансамблиниң қурулғиниға 50 жилдин ашти. Ансамбль әзалири қачан баш қошмисун, Қәһриман ака улар билән биллә. Өткәнни әсләп, келәчәкни биллә реҗиләйду. Чүнки шу жиллардики яш қиз-жигитләрниңму йеши һазир 70кә тақап қалди.
Бу қетим мән Қәһриман акини наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизидики бир баш қошушта учраттим. Иккимиз миллий маарип, тил, сәнъәт һәққидә узақ параңлаштуқ. Сөһбәтдишим йеңи оқуш жилиниң, вәзийәткә бола, жилдиқидин өзгичә башлиниватқанлиғиға өзиниң ой-пикрини изһар қилди. Гәп миллий мәктәпләр, униңға бала топлаш мәсилисигә кәлгәндә, бөләкчә тәвринип сөзләп кәтти.
— Бу мәсилә бизниң наһийә үчүнму муһим вә кәскин петичә қеливатиду. Елимизниң Тунҗа Президенти — Елбасы Нурсултан Назарбаев вә Президент Қасым-Жомарт Тоқаевниң мәктүплиридә миллий маарип, умумән, маарип саһасиға алаһидә әһмийәт бериливатиду. Шуниң бир испати Х.Һәмраев намидики таза уйғуртиллиқ мәктәп селинип, пайдилинишқа берилди. Наһийәдә 49 мәктәп болса, униң 2си таза уйғуртиллиқ вә 11 қош тилда билим беридиған мәктәпләрдур. Йәни қазақ-уйғур, рус-уйғуртиллиқ мәктәпләр. Мана мошу көрситиливатқан ғәмхорлуқлардин тоғра пайдиланмай, балилирини өзгә тиллиқ мәктәпләрдә оқутушни халайдиғанларниң, болупму яш ата-анилар сани азаймайватиду. Шуниң ақивитидин, башқисини ейтмайли, шәһәрдики рустиллиқ мәктәптә оқуватқан қаракөзлиримизниң сани 98 пайизни тәшкил қилиду. Бу һәқтә биз һәр җайда ейтип келиватимиз. Йәнә ейтимиз, — деди ечинишлиқ билән сөһбәтдишим.
Пешқәдәм мудирниң һәр гепиниң җени бар. Һәқиқәтәнму һәр оқуш жилида рустиллиқ мәктәптә биринчи синиптин бәш синип ечилидудә, уйғуртиллиқ икки мәктәптә балилар икки синипқа аран жиғилиду.
Мана шундақ миллий маарип үчүн җан көйдүрүватқан Қ.Илахунов тәвәдики Ават йезисида туғулуп өсти. Дәсләп йезидики башланғуч мәктәптә билим алди. Оттура мәктәпни шәһәрдики Киров мәктивидә тамамлиди. Дәсләп Панфилов педагогика учлищесини, кейин Ташкәнт Дөләт университетиниң География факультетини тамамлиди. Әмгәк паалийитини биз башта тәриплигән А.Розибақиев намидики мәктәптин башлиди. Андин комсомол комитетида ишләп, йәнә өзиниң сөйүмлүк устазлиқ кәспигә қайтип кәлди.
43 жил маарип саһасини риваҗландуруш үчүн җан көйдүргән устаз Билим министрлигиниң, билим башқармилириниң Һөрмәт грамотилири билән «Қазақстан Җумһурийитиниң 20 жиллиқ» юбилейлиқ медали билән мукапатланди.
Қәһриман Бавдуноғли йәттә жилдин бери һөрмәтлик дәм елишта жүрсиму униң ойидиму, чүшидиму мәктәп, устазлар, оқуғучилар. Чүнки у пүткүл аңлиқ һаятини әң шәрәплик вә әң җавапкәрлик иш — яш әвлатқа билим вә тәрбийә беришкә беғишлиған устаз һәм тәшкилатчи. У өзи рәһбәрлик қилған сөйүмлүк мәктивиниң дайим һөрмәтлик меһмини, устазларниң мәслиһәтчиси, яшларниң ғәмхорчиси.
Қәһриман ака рәпиқиси, узун жиллар саламәтлик сақлаш саһасида ишләп, һөрмәтлик дәм елишқа чиққан Реһимәм Мусаева билән бир оғул вә бир қиз тәрбийиләп, қатарға қошти. Улардин йәттә нәврә сөйгән меһриванлар әнди шуларниң какунчилиғи билән бәнт. Чүнки устаз бовиси билән дохтур момисиниң әркилири — уларниң бәхти һәм тәхти. Уларму бова-момисини оқушта, спортта қол йәткүзүватқан утуқлири билән хошал қилишқа тиришиду.
Шундақ екән, йеңи оқуш жилида өзиниң 70 яшлиқ тәвәллудини нишанлаватқан Қәһриман Илахуновқа мустәһкәм саламәтлик, көңүл хатирҗәмлигини тиләймиз.

Панфилов наһийәси.