- Йеңилиқлар
- 29 Қазан, 2012
Ақни қара қилиш — Һәқиқий тамагәрниң мәхсити
Растимизни ейтсақ, биз, «Уйғур авази» гезитиниң журналистлири, мошундақ мақалиларни йезишқа хуштар әмәс. Униң үчүн қиммәт вақтимизни, қәдирлик гезитимизниң сәһипилиридики орунни зайә қилғумиз кәлмәйду. Бирақ, бәзидә пәқәт өзинила әқиллик санап, өзгиләрниң һәммисини ахмақ көридиған, гезитимизни орунсиз вә мәнтиқисиз тәнқитләп, шәнигә дағ кәлтүридиған шәхсләрниң зуғуйлуғини көргәндә, кимниң кимлигини паш қилмаслиқтин башқа амалимиз қалмайду.
Бу қетим бизниң қолумизға қәләм елишимизға «Азия бүгүн» гезитиниң мошу жили 15-сентябрь күни чиққан санида йоруқ көргән «Мәсилиләр кона, йеңи йешимләр күтиду» дегән мавзусиниң өзини чүшиниш қийин болған (әслидә саватлиқ адәм мавзуни «Кона мәсилиләр йеңи йешимләрни күтиду» дәп қойған болар еди — «Уйғур авази» ред.) мақалә билән мәзкүр нәширниң 15-октябрь күнидики санида аталмиш мақалиға мунасивәтлик берилгән түзитиш сәвәп болди.
Униңда, йәни «Мәсилиләр кона, йеңи йешимләр күтиду» намлиқ мақалида мошу жилниң 12-сентябрь күни җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт (ҖУЭМ) мәркизиниң уюштуруши билән Алмута шәһиридики «Достлуқ өйидә» болуп өткән уйғур иҗадий зиялилириниң баш қошуши һәққидә баян қилиниду. Мақалә муәллипи Илахун Җәлилов бу әхбаратта мәзкүр баш қошушта җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң рәиси Шаһимәрдан Нурумовниң: «Атап ейтқанда, мәтбуатимиз карван беши болған «Уйғур авази» гезити толарақ махташ материаллириға, тәбрик һәм хатириләргә орун берип, тарихий, мәдәний, әдәбий мавзуларға йетәрлик көңүл бөлмәй келиватиду. Әнди «Азия бүгүн» гезити, өзи стилистикилиқ, орфографиялик хаталиқлардин қәтъий нәзәр, тарихий мавзуларни турақлиқ йорутуп, миллий урпи-адәт, әнъәнилиримини (мәтиндә шундақ йезилған — «Уйғур авази» ред.) тонуштурушқа алаһидә етивар бәрмәктә», дәп «Уйғур авази» гезитиниң намиға тәнқит ейтип, «Азия бүгүн» гезитини махтиғанлиғини қәйт қилған. Әйнә шу җүмлиләрни оқуп, биз мақалә муәллипиниң ялғанчилиғиға, пурсәттин пайдилинип, өзиниң рәзил ой-пикрини рояпқа чиқиривелишқа тиришқанлиғиға һәйран болдуқ һәм ечиндуқ. Сәвәви, мәзкүр баш қошушқа «Уйғур авази» гезитиниң вәкиллириму иштрак қилған еди. Шуңлашқа у йәрдә Ш.Нурумовниң гезитимиз намиға һеч қандақ тәнқит ейтмиғанлиғини ениқ билимиз. Әксичә, униң «Уйғур авази» гезитиниң намиға тәнқидий көз қаришини билдүргән Аблуллам Самсақовқа лохма ташлап, гезитта «Өзәң тоғрилиқ мақалилар берилмигәчкә, шундақ дәватисәндә», дегәнлигини шу күнки баш қошушқа қатнашқанларниң һәммисиниң аңлиғанлиғи муқәррәр. Униң үстигә ҖУЭМ рәиси болуп сайланғандин бери «Уйғур авази» билән қоюқ мунасивәттә болуп, җамаәтчилик арисида гезитимизни тәрғип қилип келиватқан Ш.Нурумовтәк салаһийәтлик шәхсниң мундақ пикир ейтиши һеч ишәнгүсиз әһвал еди. Шуңлашқа бу йәрдә мақалә муәллипиниң ҖУЭМ билән «Уйғур авази» гезитини бир-биригә қарши қоюштәк қандақту-бир ғәрәзлик мәхситиниң барлиғини һис қилип, дәрру биз Шаһимәрдан Нурумов билән хәвәрләшкән едуқ. У бизгә һәқиқәтән өзиниң ундақ пикир ейтмиғанлиғини, бу тоғрилиқ мақалә муәллипи — «Азия бүгүн» гезитиниң муһәррири Илахун Җәлилов билән җиддий сөзләшкәнлигини вә униң гезитниң кәлгүси саниға түзитиш беришни вәдә қилғанлиғини ейтти. Бизму буниңға қанаәт һасил қилип, «йепилған тувақни йенип ачмаслиқ» қарариға кәлгән едуқ.
Лекин, «Азия бүгүн» гезитиниң 15-октябрь күни чиққан санида берилгән түзитишни оқуп, һәйран болғинимиздин яқимизни туттуқ. Сәвәви, «Азия бүгүн» гезитиниң тәһрирати тәрипидин: «Гезитимизниң бийил 15-сентябрь күни чиққан санида «Мәсилиләр кона, йеңи йешимләр күтиду» сәрләвһилик мақалида җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң рәиси Шаһимәрдан Нурумовниң «Уйғур авази» гезити һәққидә ейтилған тәнқидий пикри униңла әмәс, бәлки сөзгә чиққучи Рисаләт Кәримова билән Абдуллам Самсақовниң умумий пикри дәп билишиңларни өтүнимиз» дәп берилгән «түзитиш» мәтини мәзкүр нәшир хадимлириниң, ениғирақ ейтсақ, йәнә шу Илахун Җәлиловниң «Уйғур авази» гезитиға нисбәтән көзқаришиниң қандақ екәнлигини очуқ ашкарилиди. Бу аталмиш «түзитишни» саватсизлиқниң, мәнтиқисизликниң һәқиқий үлгиси сүпитидә қобул қилиштин башқа чарә болмиса керәк. Амма биз немә үчүн йеши йәтмиштин ашқан адәмниң һеч уялмастин ҖУЭМ рәһбирини «Уйғур авази» гезитиға яки әксичә, «Уйғур авази» гезитини ҖУЭМ рәһбиригә қарши қоюватқанлиғиниң, икки оттурида адавәт уруғини чечиватқанлиғиниң сәвәвини чүшинәлмидуқ. Бу И.Җәлиловниң «Уйғур авази» гезитиниң журналистлирини надан көргәнлигиму яки жуқуридики мақалида «стилистикилиқ, орфографиялик хаталиқлардин қәтъий нәзәр» дәп өзи етирап қилғинидәк, тил, услуб қаидилирини, журналистика асаслирини билмәйдиғанлиғиниң ипадисиму, йә болмиса, өз вақтида штат бирлигиниң қисқиришиға бағлиқ «Уйғур авази» гезити редакциясидин иштин бошитилғанлиғи үчүн өч еливатқанлиғиму? Мундақ дейишимизниң йәнә бир сәвәви, «Азия бүгүн» гезитиниң мошу жилқи 15, 16, 17-санлирида йәнә шу Илахун Җәлиловниң (немишкиду, бу йәрдә у өзини Җелил дәвапту) қәлимигә мәнсүп «Тамагәр» мавзуси астида йә бәдиий әсәргә, йә һөҗҗәтлик қиссигә ятмайдиған, мәзмун җәһәттинму, тил-услуб җәһәттинму һеч қандақ пайдиси йоқ, қуруқ питнә-пасат, өзини көрмәй, өзгини яманлаш асасида йезилған «әсәри» йоруқ көрди. Әлвәттә, униңда муәллипниң кимләрни нәзәрдә тутуватқанлиғини биз, «Уйғур авази» гезитиниң хадимлири, пәрәз қилсақму, исим-нәсибилири өзгәртилгәчкә, пәқәт әсли әмәлиятниң униңға тамамән тоғра кәлмәйдиғанлиғини, һәммә нәрсиниң әксичә йүз бәргәнлигини ейтип, татлиқ ләвзимизни аччиқ қилғумиз кәлмәйду. Бирла тәкитләп кетидиған йери шуки, бу мақалә униң муәллипиниң һәқиқий мерәзлигини, башқиларниң утуқлирини көрәлмәслигини, әслидә униң өзиниң һәқиқий тамагәр екәнлигини очуқ намайиш қилип, оқурмәндә муәллипкә нисбәтән қандақту-бир жиркинич һиссиятлирини пәйда қилидиғанлиғи чоқум (Ейтмақчи, өз заманисида Җалал Мусаев дегәнму шу хилдики «әсәр» йезип, униңға зиялилиримиз тәрипидин өз лайиғида зәрбә берилгән еди. Мана әнди аримизда йәнә бир Җалал Мусаев пәйда бопту).
Ахирида шуни қәйт қилмақчимизки, биз, «Уйғур авази» гезитиниң журналистлири, һәрқандақ пикирни, җүмлидин өзимизниң намиға орунлуқ ейтилған сәмимий тәнқитни һәр қачан қобул қилимиз һәм түзитишкә тиришимиз. Бирақ биз адавәт отини яндуридиған, тамамән асассиз, шәхсий ғәрәз асасида ақни қара қилип көрситидиған жуқуридикидәк мақалә, тәнқит, «түзитишләрни» һеч қачан җавапсиз қалдурған әмәс һәм кәлгүсидиму шундақ болиду.
776 рет
көрсетілді0
пікір
