• Әхбаратлар еқими
• 19 Қараша, 2020

«Уйғур мәктивиниң ғемини қилайличу»

Бәхтишат СОПИЕВ,
«Уйғур авази»

Һәр жили муштири топлаш пәйтидә миллитимиз вәкиллири истиқамәт қилидиған йеза яки мәһәллини қоймай арилаймиз. Қизиқ йери, Уйғур наһийәсигә барсақ, «Гезитиңларға яркәнтликләрни көп язисиләр» дәйду. Яркәнтликләрниң пикричә, челәкликләрни гезитқа көп чиқиридекәнмиз. Чәләкликләр «Уйғурнаһийәликләрни йезип зерикмидиңлар» дейишиду. Чүшәнгәнләргә «гезит әхбарат алидиған мәнбә» дәп қутулимиз. Әсли шундақ. Бәзиләргә «сениң раст» дәп жүрүватимиз. Қисқиси, биздә «бизни гезитқа чиқармаңлар» дәйдиғанлар санақлиқла екән. Наһайити аз. Мундақ адәмләрни Әмгәкчиқазақ наһийәсиниң Тәшкәнсаз йезисидин учраттуқ. «Бизни гезитқа чиқириңлар демәймиз, бизгә пәқәт дунияда, елимиздә болуватқан йеңилиқларни йәткүзүп турсаңлар болди» дәйду улар.
Булту мәзкүр йезиниң жигитбешиниң мәлидики бир өзара чүшәнмәслик һәққидә ейтип, «биз, уйғурларда, жигитбешини қоғдайдиған бирәр тәшкилат барму?» девиди, униң «салимини» җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизи йенидики Жигитбашлири кеңишигә йәткүздуқ. Улар бардиму, бармидиму хәвиримиз йоқ.
Бу қетим мәзкүр йезиға барғинимизда, көп жиллар Тәшкәнсаз оттура мәктивигә мудирлиқ қилған вә һазир устазлиқ қиливатқан Ғерипҗан Җеләмов миллий мәдәнийитимизгә ечинип «қайнап» кәтти.
– «Уйғурниң авазини» яңритайли, дәп жүгрәп жүргиниңларға миң рәхмәт, – дәп сөзини башлиди у. – Амма гәпниң очуғини ейтсам, келәчәктә уйғур мәктәплири йепилидиған болса, гезитиңларни оқуғидәк адәмму қалмайду. Хапа болмаңлар, мән һәқ гәпни қилай дәватимән. Бизгә келип әқил үгитидиғанлар наһайити көп. «Уйғур синиплирини көпәйтиш керәк» дәйду. Сентябрьда бизгә телефон қилип: «Немишкә балилар аз?» дәйдиғанларму бар. Мениң көйүнидиғиним, немишкә бизниң зиялилиримиз, миллий маарип штабини қуруп, уйғур мәктивини тәшвиқат қилмайду? Раст, һәрбир ата-аниниң өз балисини қайси тилда оқутимән десә өз әрки. Бизниңкиләр мошу қанунни яхши ядлавалған. Бир нәрсә болса: «Уйғур тили бизгә немә бериветипту» дәп чиқиду. Амма улар билән мошундақ учришишларни өткүзүп, чүшәндүрүш ишлирини елип бериш керәк. Турмуши начар аилиләргә ярдәм қилса, техиму яхши болатти. Ават, Йеңишәрдиму мошундақла әһвал. Уларда бийил уйғур синиплири ечилмиди. Бийил бизгә үч бала кәпту. Жүгрәп жүрүп, уларниң санини онға йәткүздуқ. Келәр жили немә болиду? Һелиму йезимизда көпбалилиқ Розибақиевлар, Худияровлар, Амраевлар бар екән. Һәқиқий миллитигә көйүнидиған аилиләр. Улар болмиса, уйғур синиплири аллиқачан йепилип кетәтти. Ядиңларда болсун, уйғур мәктиви болса, театримизниңму, гезитимизниңму келәчиги болиду.
Наһайити орунлуқ пикир. Беваситә уйғур мәктәплири билән шуғуллинидиған җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизи йенида Маарип кеңиши бар. Уйғур мәктәплирини қоллап-қувәтләйдиған фонд яки ассоциацияму моҗут. Мошуларға, умумән, зиялилиримизға ейтип қояйли, уларниң қулиғиға «алтун сирға».

Әмгәкчиқазақ наһийәси.