• Апәт ейтип кәлмәйду
• 14 Қаңтар, 2021

Сақлансаң сақлаймән...

Хәлқимизниң бүйүк язғучиси Өмәр Муһәммәдийниң «Еғир күнләрдә» һекайисини сөйүп оқумиған уйғур пәрзәнди йоқ болса керәк, мениңчә. Чүнки һәр қандақ оқурмәнниң жүригигә йол тапидиған бу әсәр аччиғи билән татлиғи арилаш һаятниң һәқиқитигә асасланған. Йәнә келип, бу һекайә язғучиниң өз бешидин өткән кәчмиши болғанлиқтинму, оқуған адәмниң ядиға мөрдәк бесилип, узаққичә әстә қалиду. Болупму, «Еғир күнләрдә» дегәндә, тохсән тоққуз йеридин ямалған пәш һәм униңда пилдирлап көйгән от көз алдимизда, худди кино лентисидики кадрдәк, ениқ тәсвирлиниду...
Сабирәм ӘНВӘРОВА,
«Уйғур авази»

Узун сөзниң қисқиси, һазир язғучиниң қәлими билән талай қәлбләрни тәврәткән шу бир еғир күнләрму, Өмәрниң балилиғиниң унтулмас әслимиси болған тохсән тоққуз йеридин ямалған пәшләрму йоқ. Заман йеңиланди, инсанларниң турмуш шараитиму яхшиланди. Жираққа тохталмай, мисал ретидә йезиларни алсақму болиду. Башқисини ейтмиғанда, 2019-жили Уйғур наһийәсиниң мәркизи һесаплинидиған Чонҗа йезисиға газ тартилиши – хәлиқни алаһидә шатлиққа бөлигини раст. Һазирчә пәқәт газ хизмитидин чонҗилиқлар бәһримән болуп келиватқан болса, алдики вақитта бу йеңилиқниң өзгә йезиларғиму йетип баридиғанлиғиға үмүт қилимиз.
Хош, мана шундақ бирқатар яхшилиқлардин бешимиз көккә йәткидәк болуп жүргәндә, бепәрвалиғимиздин орун еливатқан пәвқуладдә әһваллар бешимизни қаймуқтуруп қоймақта. Синақларға толуп-ташқан Чашқан жилиниң ахири сәлбий йеңилиқлар билән ечишқан яримизға туз сәпкәндәк болди. Йеңи жилниң алдида Чонҗа вә Дардамту йезилирида йүз бәргән вақиә һәммимизни гаңгиритип қойди. 12-декабрьдин 13-декабрьға қариған кечиси Чонҗа йезиси М.Чигиров кочисидики бир өй өрт ичидә қелип, төрт адәм қаза болуп, шум хәвәр иҗтимаий тор васитилири арқилиқ йәр аләмгә дүр кәтти.
Әр-аял вә икки периштини йәрләп, техи әс жиғип үлгәрмигән пәйтимиздә, ойлимиған йәрдин йәнә бир апәт орун алди. Аридин бари-йоқи бәш күн өткәндә, йәни 17-декабрь күни кәчкә таман Дардамту йезиси, Райымбек кочисидики Әзиз Злавдиновниң қурулуши техи толуқ пүтмигән өйи толуғи билән көйүп күлгә айланди. Тәләйгә яриша, өйдә һечким болмиғанлиқтин, зәрдап чәккәнләр болмиди. Өй егилири аман, амма яш аилиниң тиришип-тирмишип жүрүп салған өйиниң көзни ечип-жумғичә күлгә айланғанлиғи ечинарлиқ. Хулләс, миңбир җапалар билән һулини тиклигән панасидин айрилип қалған яш аилигә жутдашлири вә наһийәдики мәрт-мәрданә җанлар бир яқидин баш, бир йәңдин қол чиқирип, ярдәм көрсәтти.
Қайғу-һәсрәтни кона жилға қалдуруп, зор үмүт билән йеңи жилға қәдәм ташлиғинимиз шу еди, наһийә мәркизидә йәнә бир от кетиш вақиәси йүз бәрди. Ениғирақ ейтсақ, 3-январь күни Чонҗа йезисиниң турғуни, тиҗарәтчи Арувахун Ваҗитовниң қурулуш дукинидин башланған от күчийип, ақивәттә дукан йенидики иккиқәвәтлик өйниму ялмиған. Бари-йоқи жигирмә күнниң ичидә 3 өйниң күлини көккә учирип, 4 адәмниң өмрини қийған апәт бехәтәрлик чарилириниң тоғра сақланмиғанлиғиниң кесири десәк хаталашмаймиз. Бу биз билидиған, кәйни-кәйнидин йүз берип хәлиқни һәләйкүмгә салған ахирқи үч вақиә...
Умумән, от кетиш мәсилиси бойичә наһийәдики әһвал қандақ? Мақалимизниң мәзмунини йәниму ечиш үчүн наһийәлик пәвқуладдә әһваллар бөлүми билән хәвәрләшкән едуқ. Җавапкәр шәхсләрдин алған әхбаратқа асаслансақ, 2020-жили наһийәдә 47 от кетиш әһвали йүз бәргән. Бу 2019-жил билән селиштурғанда 19 пайизға жуқури көрсәткүч һесаплинидекән (йәни, 2019-жили 38 вақиә йүз бәргән). Мәзкүр 47 апәтниң жигирмә йәттиси турғун өйләрдә, тоққузи автотранспортта, бәши дехан егиликлиридә, үчи орманда, қалған үчи айрим объектларда орун алған. Апәт ақивитидин 4 адәм (униң иккиси бала) көз жумса, 5 адәм (униң иккиси бала) зәхмиләнгән. Өткән жили он бир адәм истин оғиланған (җәми 6 вақиә). 2019-жили истин оғилиниш бойичә 5 вақиә йүз берип, 5 адәм зәрдап чәккән екән. Апәтниң алдини елиш мәхситидә йәңни түрүп ишқа киришкән наһийәлик пәвқуладдә әһваллар бөлүминиң мутәхәссислири, өз новитидә, аһалидин сақлиқ чарилиригә җиддий әмәл қилишни тәләп қиливатиду. Чүнки, мәлумки, биринчи байлиқ – саламәтлик. Шундақ екән, бехәтәрлик – һәммидин муһим. Бүгүнки күнниң вәзийити билән ейтқанда, беғәмликкә селинишниң һаҗити йоқ. «Сақлансаң – сақлаймән» демәкчи, өзимизниң вә йеқинлиримизниң аманлиғи үчүн яндурған һәрбир сәрәңгимизгә әһмийәт берип, өйүмиздики бехәтәрлик қаидилирини сақлашқа алаһидә көңүл бөлгинимиз әвзәл! Чүнки апәт ейтип кәлмәйду...