• Шеирлар
• 17 Ақпан, 2021

«Аманәткә» аманәт

Кичигимдин шеирийәткә иштияқ бағлап өстүм. Ата-анамниң устазлиғи тәсир қилғини һәм бар, ишқилип йезишни үгәнмәй турупла, «Ақ қозам», «Парус», «Қиш» охшаш шеирларниң бирнәччисини ядқа биләттим. Мәктәптә оқуп жүргинимдә мәктәп ичи вә сиртида уюштурулған һәрқандақ рәсмий чарә-тәдбирләргә, әдәбий кәч, учришишларға шеирларни ядқа ейтип паал қатнишаттим. Чоң синипларда билим еливатқинимда қедимий әдәбиятимизни гүлләткән намайәндилиримиз Наваий, Низарий, Билал Назимниң, заманивий әдәбият вәкиллири Һ.Искәндәров, Л.Мутәллип, А.Өткүр, С.Мәмәтқулов, И.Бәхтия, Д.Ясин, М.Обулқасимов, Җ.Розахунов, рус классиклиридин Пушкин, Лермонтов, Есенинниң, қазақ шаирлиридин Абай, М.Мақатаев, О.Сулейменов, М.Шаханов, Қ.Мырза-Әли, өзбәк шаирлири А.Арипов, Ш.Рахмон, М.Юсуфниң әсәрлирини сөйүп оқаттим вә көплигән шеирлирини ядқа биләттим.
 Ядқа еливалған шеирларниң ичидә өзәмгә бәк яқидиған, алаһидә бир күч-қувәткә егәи шеирлар Сергей Есенинниң, Илия Бәхтияниң вә Муқағали Мақатаевниң қәлимигә мәнсүп еди. Мәйли аддий бир олтириш болсун, мәйли рәсмий жиғилиш, мәрасимлар болсун, уларниң шеирлири оқулғанда көпчилик-җамаәт тәврәнмәй қалматти.
 Әлвәттә, һәрбир шаирниң өзигә хас стиль-услуби, йезиш алаһидиликлири бар. Һәрбир шаирниң өзгичилиги — униң башқиларниңкигә охшимайдиған, кечилик асмандики юлтузлар арисида әң йоруқ йенип турған юлтузға охшиған әсәрлири. Һәтта бир мавзу миқиясидики әсәрләрниң қиммити — уларниң бәдиийлигидә, баян қилиш усулидики маһарәт, әсәрниң характерида. Шу турғудин қариғанда, жуқурида көрситилгән үчлүк Есенин-Бәхтия-Мақатаев әсәрлириниң һәрхил заманда, һәрхил муһитта, һәрхил вәзийәттә йезилғинидин қәтъий нәзәр, характерида - охшашлиқ, аһаңлирида аһаңдаш пәдиләр туюлиду.
 Тәлпүнүш, интилиш отлири лавулдап-чарсилдап йениватқан студентлиқ дәвирләрдә, чоң-кичик олтириш-мәрикиләр шеирийәт дуниясиниң ғәзнилирисиз өтмәтти. Курсдаш достлиримдин Айдос Муқағалиниң нахшилирини, Надежда билән Сулеймен - Есенинниң, мән Илия Бәхтияниң шеирлирини ядқа ейтаттуқ. Шу вақитларда мениңдә С.Есенин вә М.Мақатаевниң шеирлирини уйғурчиға тәрҗимә қилиш истиги туғулған, лекин мунчилик қәләм маһирлириниң, корифейларниң шеирини тәрҗимә қилишқа урунуш бир һакавурлуқтәк билинип, өзәмни мунасип көрмигәнлигим түпәйли, есил арзуюм арзу бойичә қаливәрди. Һаят бәйгисидә жиллар айларни жүгритип, бәйгиләрни аливәрди, вақит тохтимай маңивәрди, арзу арзу петичә қаливәрди... 
Буниңдин бираз вақит илгири М.Мақатаевниң «Аманат» намлиқ китавини оқуғач, ухлап қалған едим. Бақилиғини бәрсун, Муқаң чүшүмгә кирип қапту. Ақ көйнәк, ақ сим, аппақ аяқ кийим кийивапту дегидәкмән. Истираһәт беғи ичидики бәлдиңгә чиқивелип, бирнемиләрни дәп вақириғандәк қилди. Аримиз хелә жирақ болғачқа  гәплирини задила чүшинәлмидим. Йеқинирақ келишимгә, униң әҗайип бир һиссият, атәш-от туйғу билән шеирни ипадилик оқуватқанлиғини байқидим. Азирақ қизиғиму бардәк туриду, көйнигиниң жуқарқи түгмилири очуқ, көзлиридин от от чақнап турғандәк. Шаир шеирини оқуп болғанда, чавак чалдимдә, йениға келип салам бәрдим. Муқаң салимимни иллиқ алди, лекин қандақту-бир җиддийлиқ билән көзүмгә тиклинип қарап: «Мә, мынаны ал, бала!» дедидә, бир китапни қолумға тутқуздидә, тонумидим кимләркин, қешидики икки бурадиригә чақчақ қилған пети кетип қалди. 
 Қолумдики китап шу мениңда бар, мән нәччә қетим оқуп чиққан «Аманат» шеирлар вә поэмилар топлими еди. Муқаңниң аманити -  «Аманатни» ечип қеливедим, ичидики шеирлар уйғурчә болуп чиқти, өз көзүмгә өзәм ишәнмәй, башқиму бәтлирини варақлап көрдүм, шундақла иш! «Товва!» дәп бу ишқа һәйран болған арилиқта охинип кәттим... 
Биздә өрүлмигән, изаһ берилмигән чүш у чүш әмәсқу, у яққа өрүп, бу яққа өрүп, униңға-буниңға җорудумдә, тәрҗимигә кириштим. Мүмкин дурусту, мүмкин бурусту, амма бу чүшни тәрҗимигә җорудим. Бирнәччә уйқисиз түнләр бәдилигә жигирмидин ошуқ шеирни ана тилимға тәрҗимә қилдим. 
 Бу дунияда дадил, ярқин өмүр сүргән Муқаңниң роһиниң күч-қувитиму яки узундин солақта йетиватқан арзуюмға иқбал ишиклири ечилдиму, әйтәвир, тәрҗимигә тутуш қилишқа җүръитим билән дадиллиғим йәтти.
 Улуқ Муқағалиниң иҗадийитигә баш егип, роһиға җәннәт тиләп, униң «Аманитини» тапшуруп, оқурмәнләрниң диққитигә төвәндики тәрҗимиләрни һавалә қиливатимән. Тәрҗимиләр қанчилик дәриҗидә чиқти, униңға баһа беридиған синчи у силәр, қиммәтлик гезитхан, қәдирлик оқурмәнләр! Көңлүңлардин чиқалиған болсам, аләмдә йүз бериватқан әнсизчилик, хәлқимиз тәғдиридики паҗиәләргә қаримай, аз вақитқа өзәмни бәхитлик һис қилған болаттим. Бу тәрҗимиләрни көрүп, Муқаң йәнә чүшүмгә кирип қалғидәк болса, мени әйиплимәс дегән үмүттимән.

 Вильям МОЛОТОВ, шаир.
 

Муқағали Мақатаев

Рәһимсиз қайси бир саатта
Рәһимсиз қайси бир саатта,
Өмүрни келиду ташлиғиң.
Шундиму үмүтни йоқатма,
Қайғулуқ күнләрдин қачмиғин.

Сәвир әт, тәхир қил, йешип бил,
Тәғдириң зәһәр-оқ йоллиса.
Ойлинип баққинә, нә өмүр,
Хошаллиқ, қайғуси болмиса?

Иш-оқәт бар йәрдә өмүр бар,
Шу йәрдә хошаллиқ, қайғума.
Болсиму алдиң ғар, арқаң яр,
Төзүп бил, өмүр сүр, айнима.

Адашқанда
Һели меңип келимизмә?
Келимиз.
Мошундақ қип өлүмизә?
Өлүмиз.
Ғарлиқ тағда биз адишип келимиз,
Бирдә иссип, бирдә музлап тенимиз.

Йөнилишниң һәммисила бәлгүсиз,
Қап-қара түн, өзәңниму көргүсиз.
Ат аяқни хата басса болғини,
Ғардин ғулар, болмиғандәк йоқап из.

Көк билән тағ қара кепән йепинип,
Иман учти қорқунучлар йепилип.
Биз келимиз, сасқилап һәм муңлинип,
Өлүк, тирик әрваларға тевинип.
Атлардиму дәрман қалмай бариду,
Бир чоққидин бир чоққиға сөрилип.

Қуюп турди язниң тәнтәк йеғини,
Ялт етиду йенип-өчүп чеқини.
Камситсиму кесили һәм өсиги,
Қени ғәмсиз өткән күнләр еқини?

Биз һели тирикму, һә? 
Тирик биз.
Бекар бошқа сөзләвәрмәй, маңсиңиз!
Яқтурмастин келисән-әй, башламчим,
Чүшәнмәймән, нә болиду күнимиз?!
Нә болатти, қорқидиған немә бар?
Өлүп кәтсәк, өлгәнләрниң бири биз.
Қорқмаңа һеч, биз һазирчә тирик биз.

Пай, пай, Өмүр
Пай, пай, Өмүр!
Өтисәнә бир күни.
Тохтитисән хошаллиқни, күлкини.
Өмүр дегән — бир ялт әткән чақмақтәк,
Өмүр дегән — көк асманниң гүлдүри.
Пай, пай, Өмүр,
Өтисәнә бир күни!

Болмиғандәк, жүрмигәндәк сәндә биз,
Кетимизә, һәй кетимиз... бәндә биз.
Әвлатларға беримиздә новәтни,
Биз кетимиз. Кетиш үчүн кәлгән биз.

Өмүр дегән — буюм әмәс қолдики,
Өмүр демәк – улуқ бекәт йолдики.
Қениң уюп, қетишқан бир вақтида,
Услуғиңни қандурсаң бир, болғини.

Мону күнму, мону асман, дала шу,
Һәммисила, һәммә биздин қалиду.
Өмүр демәк – тақәтсиз бир қозғилиш,
Өмүр демәк – өлүмни һәм унтуштур.
Ана, сән бәхитликсән
Ана, сән бәхитликсән, жиғлимиғин,
Бешиңға күн чүшсиму жиқилмидиң.
Тәңриң билән мән едимғу сориғиниң,
Шуңлашқа жиғлимиғин, жиғлимиғин.

Мән сениң толуқтумғу көз йешиңға,
Өзәм кепил дат бесип, тозмишимға.
Җүп шеир язсам саңа бирин арнап,
«Ана» дәп яздим дәсләп сөз бешиға.

Бармәнғу, тирикмәнғу, қешиңдимән,
Өлмәймән, мән өзәңдәк есилдинмән.
Бурунқи мәрикәңни қачурмиған,
Түгишип, өз-өзәңдин чечилма сән.
Арманла, оғлум
Арманла, оғлум!
Ким болисән,
Қандақ өмүр сүрисән,
У өзәңниң үлүшиң,
Әқлимгә қулақ сал, мәйлиң тиңшима,
Тилигим ялғузла:
Чиқивалдә арминиңниң чоққисиға,
Андин, мәйли, учуп өлгин, тейилғин.
Әқлиң болса, бил монуни, ялғанда,
Йолимиғин армини йоқ җанларға?!
Арманла, оғлум, арманла!
Арманла, оғлум, ахирқи нәпәс қалғанда!
Пүткүл өмүр, пүткүл дуния, бар ялған,
Ядиңда тут, армандин яритилған!
Өмриниң айиғи йоқ, беши йоқ,
Өлгән артуқ армансиз болуп қалған җан!
Ейтқинимни раст дә мәйли, раст демә,
Арманла оғлум, қия демә өр демә,
Чиқивалдә арминиңниң теғиға,
Қийра мәйли, ғула мәйли, сән дүглә.
Достумға хәт
(Жүрәк һалити)

Оһ-һой, өмүр! Көрсәткиниң мошума?
Чәк қойғинә көздин аққан йешимға!
Мунаҗәт қип, күн-түн демәй зарлисам,
Бәхит қуши келәмдекин қешимға?

Тиңша, достум, жүригимниң сирлирин,
Муңлуқ достни ядиңға ал, тиңшиғин.
Мону өмүр тосмисида тунҗуқуп,
Қайғуруштин, ғәм қилиштин тинмидим.

Ядиңға ал өтүп кәткән күнләрни,
Йошуруп бақ ойнап жүргән түнләрни.
Мәһрум қилип шу балилиқ бәхтимдин,
Еғир арман мени бесип үлгәрди.

Еғир арман шамилиму һәм азлар,
Ақ қәғәзгә әризә боп йезилар.
Ғәмгә петип, хапилиқта қан жутқан,
Яш жүрәкниң сирини уқ, сән зинһар.
Мән бәхитсиз, өмрүм туман, қараңғу,
Нур орниға аңни басти ғәм-қайғу.
Өзәң көргән әзийәтниң хәнҗири,
Көкригимни қақ иккигә ярдиғу.

Яра салдим өз-өзәмниң җениға,
Пилта әшмәй яш жүрәкниң шамиға.
Чигичидин чиқалмастин турмушниң,
Көндүм мана тәбиәтниң заңиға.

Әқил ейтар бир адәмни тапмидим,
Ялвурсамму һечбир җанға яқмидим.
Әзәлдинла тәқип көрүп өмүрдин,
Көңлүмниму гөр ичидә сақлидим.

Үмүтим зор, мәхситимгә йетәрмән,
Мундақ күнни мәнму унтуп кетәрмән.
Мүмкин өмүр сүргүнидин қутулмай,
Мәңгү бақи жиғлаш билән өтәрмән.

Сән оқуйсән, бәхитликсән шуңлашқа,
Оқуш дегән йоқтур мәндәк бәңвашқа.
Турақсиз бир иш — турмушқа алдинип,
Бу өмүрдин чәттә қалған мән башқа.

Бәхитликсән, пишар сениң йемишиң,
Көкирисән әмгәк етип әл үчүн.
Сениң шундақ талип болған һаятиң,
Өтә қиммәт, татлиқ хиял мән үчүн.

Һә, раст мәнму, сениң охшаш өскәнмән,
Тил түгүнин мәктәптә һәм йәшкәнмән.
Бардәк қилар мәндә үмүт, бирақта,
Әйни вақта талай иштин кәчкәнмән.

Оқуш десәм, әт-жүригим қан жиғлар,
Әзиз бешим чүшкүнлүктә қайғурар.
Сәрсан болған ирадәмни йетәкләп,
Хиял қушум сәргәрдан қип учирар. 

Мән сөйимән тирикчилик дәм-тузин,
Тиләймәнғу өмрүм болса дәп узун!
Арман қилар яш жүригим чирилдап,
Көрсәмдим дәп өмүр бәхит юлтузин.

Чүшән, достум, шәрмәндәңниң үни зар,
Сиртқа чиқмай, ичтә көйгән зәп отлар.
Әшу жирақ чоңқурлуқта — бир шола,
Шу шолида мән күткән бир йоруқ бар.

Достум, мени һәммигила көнди дә,
Талай-талай «тамашә» күн көрди дә.
Өргә тартқан арминиға йәтмисә,
Мәзгили йоқ, яш жүриги өлди дә.

Яш җигәрим, чөчимә сән болуп дал,
Гәр шум әҗәл мени алса, билип қал.
Чин дост болсаң, келип шунда қәбримгә:
«Бевақ өчкән җан бағрим!» – дәп әскә ал.

Әгәрдә ейталмисам ейтаримни 
Әгәрдә ейталмисам ейтаримни,
Алҗидим.
Әқлимни шәйтан урди.
Ғилапқа қиличимни салай у чағ,
Ақ үзи алмисимниң қайтурулди.
Әгәрдә ейтип кәтсәм ейтаримни,
Әқил-ой өз қиниға қайта кирди.
Ғилаптин қиличимни алай у чағ,
Қақимән, алвастиңни, шәйтиниңни!
Пүтти шәрт, өчүм мениң қайтурулди.
Дитиңға сениң дегән көнүп кәлдим,
Әнди сән әрик бәргин, әрик бәргин!
Атамни сөздин өлгән җанлатмисам,
Қош мени қатариға өлүкләрниң.
Әҗдади һәммимизниң сөздин өлгән,
Сәнъәтниң карамитин сөздин өргән.
Өч алмай бесилмаймән шулар үчүн,
Сән мени селиштурма өзгә билән.
Ейтарим, чоқум ейтип өлимән мән,
Ейтмисам, яшар қандақ шеир дегән.
Тәңримму мени хошна қондурмиғай,
Тил билмәс диванә һәм дәрвиш билән.
Жиллирим мениң, жиллирим
Жиллирим, мениң жиллирим,
Йезилмай қалған җирлирим.
Ейтилмай жүргән сирлирим,
Ахтурмай жүргән муңлирим.
Жиллирим, қайтмас жиллирим.
Астилап өткән жилимни,
Йоқатқан өмүр өзикән.
Ейталмай қамап муңимни,
Шәрмәндә болуп келимән.
Көргиним пәқәт өгәйлик,
Болмиди зади тоқчилиқ.
Жил өткәнсири гадайлиқ,
Жил өткәнсири йоқчилиқ.
Гадайниң көңлин юмшитип,
Ейтилармекин сирлирим.
Ечилармекин муңлирим,
Йезилармекин җирлирим.

Йәнә қайтип барисиләр, турнилар
Йәнә қайтип барисиләр, турнилар,
Узитипла, вайим қилип қир қалар.
Илмәк боюн, узун аяқ мирзилар,
Арқаңлардин жиғлап қалди җилғилар.

Сәпләр түзүп барисиләр қаяққа,
Силәр сөләт мону өлкә-аймаққа.
Жиғлап келип жил қушлири тепишип,
Пуғанлири қанған чағда қачмақма?

Ямғур йеғип кечә силәр кәлгәндә,
Мону өлкә той ясиған силәргә.
Мана бүгүн, түлкә барар йорғилап,
Силәр жүргән дөңләр билән бәлләрдә.

Нәгә кетип барисиләр, қаяққа,
Солдатлардәк сәп түзигән җәң яққа?
Әркин қушлар яритилған яйрашқа,
Әркиңлар бар, яйраңлара, яйраңлар!

Йолуң болсун, ақ йол саңа карван-сәп,
Әркин көчкән йәр-көк билән тепип әп.
Пәқәт биздә қанат йоққу, йоқ қанат,
Силәр билән кетәр едуқ сәп түзәп.

Санақлиқ күн
Санақлиқ күн,
Санақлиқ ай,
Санақлиқ жил.
Санап жүрүп, чекиләр аппақ бир хил.
Нә пайда вақитни саниғандин,
Өмүрдә алидиған баһаңни бил.

Қанчә күниң,
Санап көр, бошқа кәтти,
Қанчә җанни,
Санап көр, хапа әттиң?
Адишип адәмликтин қанчиму рәт,
Қанчиму рәт чәтнидиң, чәткә кәттиң?!

Қанчә жүрәк түвидә турақ таптиң,
Қанчә җанниң йүзигә нурлар сәптиң?
Қанчиму рәт шатлинип барған билән,
Қанчә адәм алдидин жиғлап кәттиң.

Һә, қенизә,
Санап көр, саниғучим!
Түгимәстин турғанда әқил-күчүң.
Нә яхшилиқ көрсәтти адәм саңа?
Нә яхшилиқ ясидиң адәм үчүн?
Көнимиздә
Көнимиздә...
Нетәр едиң өмүргә кәлмигәндә,
Көнисәндә...
Нетәрсән көнмигәндә?
Көрисәндә...
Нетәрсән көрмигәндә?
Уссисаң, тамча буйримас көл дегәндә.
Қәдирлик дост, 
Һалиңни турдум уқуп.
Азаплидиң һәммини унтуғузуп.
Нәқ әйипни җанлитай алдиңда мән,
Нә дәримни биләлмәй қуруп туруп.

Немә болса, тавакәл – тәң көрәйлуқ,
Бәргин маңа қайғуңни – тәң бөләйлуқ!
Биримизгә биримиз дәм берәйлуқ,
Бир һарвуниң астида һәм дүгләйлуқ.

Қақ бөлисән қайғуңни,
Келишимиз.
Оти болсун, оғиси — тәң ичимиз.
Сәрсан бәхит учришип қалса бизгә,
Тәпму-тәң қип иккигә бөлүшимиз.

«Өлүк белиқ йолуқар өлмигәнгә!»
Өлмигәнгә нә йәтсун, өлмигәнгә!
Өмүр дегән мошундақ, җеним мениң,
Нетәр едуқ өмүргә кәлмигәндә?!
Көнимиздә...
Нетәрмиз көнмигәндә???

Көрәргә күнүм алдимда
Көрәргә күнүм алдимда,
Алдимда көрәр теңимма.
Алдамчи мону тәғдиргә,
Беқинма, жүрәк, беқинма.

Үмүт бар алда, бар арман,
Тәлпүнүп яша таңларға.
Болумсиз нурға ақарған,
Алданма, жүрәк, алданма.

Әмирчим мениң, алданма,
Мону бир беғәм күнләргә.
Алдики таңни арманла
Киргәндә атлап түнләргә.

Қизимға
Татлиғим!
Мән йәнә сениң тоюңға баримән.
Мән бүгүн йәнила,
Өзәңдин айрилип қалимән.
Татлиғим!
Шарапниң зәһири уруп қенимға,
Олтиримән,
Бетонуш бириниң йениға.
Әзизим, налима,
Мән сени узитимән йәнила.
Туман боп чеһриси,
Дадаңму, апаңму қалиду.
Достлириң чуқиришип,
Еңликниң нахшисини салиду,
Дадаңму қалиду,
Апаңму қалиду.
Балисини
Балиси әкетип бариду.
Әзизим!
Муңлинип нәгә йетисән?!
Сән бүгүн йәнила
Учисән, кетисән.
Әзизим,
Дадаңдин дадаңға йетисән,
Муңланма, әзизим!

Қоюп туруңлар
Қоюп туруңлар,
Мәрсийәләр йәнә ейтилар.
Сәл күтүп туруңлар,
Алдирашлиққа бармаңлар,
Һелиму талай ғулашлар бар, пәрваз бар,
Һелиму техи тонулмай ятқан тарлан бар.
Мошумиз қандақ?
Җиримиз нечүн әрзән боп қалған?!
Мәдһийә язмисақ, хумаримиз қанмиған.
Қирсиғи тәгмәс,
Қисқирисун «фабрикилар»
Әрзән баһада мәрсийәләр чиқарған!
Әрзәнләп кәттуқ, қериндашлар, немигә?
Шаирниң сөзи алтундин қиммәт едидә?!
Тевип болуп кәтмисәкла болатти,
Көрүнгәнгә йезип бәргән демидә.

Мону дуния адиллиқтин яралған
Мону дуния адиллиқтин яралған,
Өз орнида: йәрму, күнму, тағ, орман.
Бир-биридин қувәт алған, нәр алған,
Мону дуния адиллиқтин яралған.
Күн бариду адиллиғин йәлкидәп,
Адиллиқни бөләп ятар төрт тәрәп.
Адиллиқ дәп жүргинимиз әслидә
Бар җаһанға, әлгә ортақ сәлтәнәт.
Мону өмүр адиллиқниң туриғи,
Мону дуния адиллиқниң пуриғи.
Һә, Адәмчу?
Адәм нечүн жиғлиди?
Бир-бирини нечүн йәкләш қилиғи?
Бирәвләрниң нечүн бар дил суниғи?

Немә көрдүм
Немә көрмидим демәймән,
Немә көрдүм?
Өмүр маңа
Көрсун дәп немә бәрдиң?
Һечнемиму көрмидим,
Көрмәй, билмәй,
Мунасип өлгүм келиду, мунасип өлгүм.
Көргиним йоқ шатлиқни, қайғуниму,
Шатлинишқа вақит йоқ, қайғурушқа.
Йоқсизчилиқ ят маңа, байлиғиңму,
Қоналғим бар қош йолниң ачисида. 
Муһәббәтни билмәймән, сөйүшниму,
Сөймәй өмүр өткүзгән күнүм мону.
Жүригимгә бирәвләр ашиқ болуп,
Егилдиму билмәймән, көйүндиму?  
Яхшилиғин бириниң, хорлуқниму,
Көргиним йоқ, билмәймән һәммиси шу.
Хошаллиғим бәлгүсиз, зар-муңимму,
Таң нуриму, бәлгүсиз, тәғдиримму?
Немә көрмидим демәймән,
Нә көрдүм мән?
Келәр күндин һәммини дәп көрәрмән.
Ачисиға қош йолниң қошум тиктим,
Қош өркәшлик төгәмни чөкәрдим мән.

Немисигә ойлинисән
Немисигә ойлинисән,
Немисигә қийнилисән,
Нетисән,
Бир иллиқ сөз қиймиса һәм.
Атаң қазақ әскәрткән, аллиқачан,
Һечкимму сийлимайду, сийлимиған!

Хапа болма, әзизим, хапиланма,
Ховуп-хәтәр бешиңға тақалғанда.
Абайиңниң бешиға қамча ойнитип,
Ақаниңни мошулар бағлиғанма...
Һаятимға
Қисқа шеир охшаш қисқа болар,
Дәп ойлиған,
Узун болдуң, һаятим.
Урдум-турдум оғлум болар
Дәп ойлиған,
Узитилар қизим болдуң, һаятим.
Қара көктин ялт әткән бир 
Чеқин мәнму дегәндим.
Қара көзниң мөлт әткән бир
Йеши мәнму дегәндим.
Қара қарға өмри билән нечүн мени өлчидиң?
Қандақ җанмән пүтмәйдиған талқини билән кәвсини?*
Һәй, һаятим, 
Чүшәнмәймән,
Чүшәнмәймән мән сени!!!
    
Кәвсән* — һосул жиғиш вақтида, йеқинлириға алған һосулниң бир қисми бөлүп берилидиған адәт.
Өзәм билән өзәм
(Башқиларға мунасивити йоқ)
Өзәмдин өзәм ашалмай,
Өзәмни өзәм басалмай,
Нохтиланған асавдәк,
Барар йәр, барар изим йоқ,
Салмидин һеч бошалмай,
Бағлақлиқ туримән қачанға?!
Өзәм биләнла елишип,
Болмиған йәрдә қеришип,
Җанлири изгү  җанларниң,
Яқисиға йепишип,
Яманлиқ билән тепишип,
Есиллар билән чепишип,
Күндәш йәңгигә охшишип,
Номусум өләр бир тешип.
Өзәмни өзәм тонумай,
Өзгигә көңүл яримай,
Яхшилиғимни қоғдимай,
Яманлиғимға налимай,
Тохуға чачқан териқтәк,
Түгәр болдиғу ишлар, вай.
Өзәм өзәмдә үз жиртип,
Өзәмгә өзәм муз пүркүп,
Өзәмдин өскән палванға,
Өз бойнумни үздүрүп,
Қилдурған сәҗдә тәғдирим,
Өзгигә көзни сүздүрүп!..

Туғулған йерим
(Қишлиқ көрүнүш)
Ғәм басқан әзиз анам Қарасазим,
Қойнуңда өткүзгәндим өмүр йезин.
Жүрсәмму бир чақирим, жирақ йәрдә,
Нә чарә, язмишим шу, нә илаҗим?

Шилдирлап бағриңда сап булақ аққан,
Қоюқ-зич, тиң орминиң үгдәп ятқан.
Назлинип дәрия сүйи һәзиллишип,
Шилдирлап алликимгә күлүп баққан.

Қарасаз, киндик қеним саңа тамған,
Йолдишим биллә кәлгән сәндә қалған.
Чивиқни ат қип минип,
Белиқ тутуп,
Дәрия вә орминиңда яйравалған.

Бу күндә қишлиқ туман пүркәвалған,
Көрсәтмәй тоқийиңни қиру салған.
Җилқичи товлап түндә, қерип қалған,
Соғ-муңни нахшисиға қетивалған.

Ойнайду дала соғни һеч тәңситмәй,
Бепәрва, җансиз тәсвир әнсирәтмәй.
Өткүзгән шу далада бу өмрүмни,
Тәвриниш ичрә турар әстин кәтмәй.

Әйнә бар мән туғулған әски темим,
Шу тамда көрдүм тунҗа өмүр шемим.
Һаятниң ишигини шунда ечип,
«Иңәләп» мән өмүрни сөйгән едим.

Дәрияниң жийигидә у туриду,
Қарисам көзни яшқа толтуриду.
Көзүмниң қарисидәк қиммәт маңа,
У тамниң һәрбир сиқим тописиму.

Учарған угисидин, Қарасазим,
Ейттим мән, уққин сәнму көңүл назим.
Чөрәңдин һеч вақ жирақ кәтмәймән мән,
Айриса тәғдир һайдап, нә илаҗим?

Түн маңа ухлаш үчүн яралмиған 
Түн маңа ухлаш үчүн яралмиған,
(Ухлисун сәпирини тамамлиған).
Алдимда сәпәр йоли тарам-тарам,
Ухлисам, һәммисила болар тамам.

Түн мениң уйқум үчүн яралмиған,
Түн кәлсә, һиссият мол, дил пәришан.
Издәймән йоқлиримни тапалмиған,
Кинәймән йәрлиримни баралмиған.

Алдап туруп, әлләйләп кечә-бүгүн,
Нәччә жилим өттекин, нәччә күнүм?
Ойлар қалди қанчиму қаза болуп,
Ястуғимниң астида, ятиғимниң?

Айриветип чүшүмдин сехир ачқан,
Қанчә ойлар қалдекин уйқа басқан.
Қанчә пәйтләр әҗайип
Ғайип болди,
Оханғанда бәк солғун, түри қачқан?

Түн маңа ухлаш үчүн берилмигән,
Уйқа тәң йеримҗан өлүм билән.
Өлдекин мениң қанчә қиммәт вақтим
Ақ йотқан, ала ястуқ кепәнлигән?!