• Әхбаратлар еқими
• 25 Ақпан, 2021

Қазпочта: өтмүш вә бүгүн

Рашидәм РӘҺМАНОВА,
«Уйғур авази»

Қазақстан почтиси көпжиллиқ тарихқа егә. Россия падишалиғиниң почта-телеграф алақисиниң мирасгаһлиридин тепилған мәлуматлар бойичә, 1860-жили Верный (һазирқи Алмута) шәһиридә биринчи почта алақә бөлүмчиси ечилип, көп өтмәй у почта-телеграф идариси болуп қайта қурулди. Әнди 1883-жили униң тәркивигә 14 алақә бөлүмчиси кирди. Кейинирәк Сирдәрия вилайитиниң Перовск (Сирдәрия өстиңи бойида) шәһәрлик почта бөлүмчиси, Нарынқум төмүрйоли станциясидики Нарынқум (хан ордиси) почта бөлүмчиси, Орал губерниялик почта-телеграф идариси, Петропавл уезиниң Петропавл почта бөлүмчиси вә башқилар ечилди. Октябрь инқилавиғичә Қазақстанда барлиғи болуп 250 почта-телеграф идариси ишлиди. Улар әмәлдарлар билән  йәрлик ақсүйәкләргә хизмәт қилди. Чәт жутларда почта аз учришатти. Йезиларда почта ечиш үчүн турғунлар үч жил бойи почтини өзлири һәқсиз тошуши, почтиниң хадимлирини баш-пана вә керәк-ярақ билән тәминлиши, көпинчә әһвалда почта хадимлириниң штатини өзлири толтуруши керәк еди. Кейинирәк почта алақиси хизмитиниң әрзән болуши үчүн почта идариси атлиқ-почта тохталмилири вә болуслуқ башқарма йенида қошумчә пунктлири ечилди. Улардики почта ишлирини әмәлгә ашуруш болуслуқ старшинилар билән писарьларға жүкләнди. Атлиқ-почта йоллириниң умумий узунлуғи 20 миң чақирим болди.
Биринчи дүния уруши Россия империясиниң почта хизмитигә чоң зиян йәткүзсә, гражданлар уруши жиллири уни техиму аҗизлаштурди. Әлдики хәт-хәвәрләрни тошуш еғирлашти. Йәрлик өзини-өзи башқурушниң тарқитилиши билән почта тошуш азайди вә почта тохталмилири барлиқ атлиридин айрилди.
Гражданлар урушидин кейин Кеңәш һөкүмити почта хизмитини еғир әһвалдин қутулдурушқа, уни турғунлар мәнпийити үчүн қайта тикләшкә қаритилған чариләрни ойлаштурди. Мәсилән, салмиғи 15 граммғичә болған хәтләр һәқсиз әвәтилидиған, гезит-журналларға йезилиш почта бөлүмчилири арқилиқ жүргүзүлидиған болди. Шундақла почта бөлүмчилири йенида гезит-журналларни тошуш вә парчилап сетиш арқилиқ сода-сетиқ уюштурулди, почта тошуш транспортлири әнди һәрбий мәхсәткә пайдилинилмайдиған тәрипигә өтти. 
1890-жиллириниң бешида Орынбор шәһиридики Қирғиз һәрбий комиссариати йенидики почта-телеграф башқармиси Қирғиз почта-телеграф округи болуп қайта қурулди, әнди 1925-жилниң ахирида у «ҚСРО Почта вә телеграф Хәлиқ комиссариати йенидики Қазақ вилайәтлик алақә башқармиси» дәп аталди. Шу жили почтиниң тәрәққият тарихида тунҗа қетим хәт тошуш хизмити қошулди. Жирақ йезиларға хизмәт көрситиш үчүн атлиқ почта ойлаштурулди. Шәһәрләрдики атлиқ почта автомобильлар билән алмаштурулди, кемиләр вә төмүрйол транспортлири ишқа қошулди. 1929-жили бизниң елимиздә биринчи почтилиқ һава системиси Алмута вә Ташкәнт шәһәрлирини бағлаштурди. 1930-жилниң бешида Қазақстандики почта-телеграф кәспий орунлириниң сани 1250кә, әнди почта йолиниң узунлуғи 42 миң чақиримға йәтти. 
Улуқ Вәтән уруши почта хадимлириниң алдиға фронт билән арқа сәп арисида ишәшлик вә турақлиқ алақә орнитиш кәби қийин вә җавапкәр мәсилини қойди. Көплигән билимлик алақә хадимлириниң армия сепигә атлинишиға бағлиқ почта хизмити қийинчилиқларни баштин кәчүрди. 
Уруштин кейин почта бирнәччә қетим қайта қурулуп, Қазақ ССР Министрлар Кеңиши йенидики Алақә министрлигиниң вакаләтлиги дәп аталди. 1950-жили җумһурийәттә аһалиға хизмәт көрситидиған 4000 алақә бөлүмчиси ишлиди. Қазақстан Мустәқиллик алғандин кейин почтидики әһвал өзгәрди. Қазақстандики почта саһаси нурғунлиған қийинчилиқлар билән проблемиларға дуч кәлди. Почта хизмитиниң вә алақә бөлүмчилириниң сани азайди. Бирақ жиллар өтүп, почта саһаси қайтидин тәрәққий етишкә башлиди. 
 Һазир у – «Қазпочта» акционерлик җәмийити дәп атилиду. У елимиздә өз орни бар вә миллий инфрақурулумниң асасий элементлириниң бири болуп санилиду.
Қазақстанниң барлиқ наһийә вә йезилирида «Қазпочта» АҖ шөбилири бар. Улар өз херидарлириға көплигән хизмәт түрлирини көрситиду. Шу арқилиқ әлдики ихтисадий, иҗтимаий вә экологиялик турақлиқни тәминләйду, шуниң билән биллә җәмийәтниң тәрәққиятиға һәссә қошиду. Почта бизнес, электронлуқ сода-сетиқ вә транспорт-логистика сервисини риваҗландуруштиму үнүмлүк васитә болуп һесаплиниду.
 «Қазпочта» АҖ һазир Қазақстанниң барлиқ вилайәт, наһийә, округ вә йезилириға хизмәт қилиду вә өз истималчилири үчүн барлиқ мүмкинчиликләрни яритип бериватиду. 
Җүмлидин «Қазпочтиниң» Ишиктә шәһиридики Әмгәкчиқазақ наһийәлик шөбиcи өз истималчилириға жуқури дәриҗидә хизмәт қилипла қоймай, шундақла улар үчүн йеқимлиқ дәқиқиләрни һәдийә қилишни адәткә айландурған. Мәсилән, ушбу шөбә хадимлири Хәлиқара аяллар күни, Норуз, Мөтивәрләр күни, Муштирилар күни охшаш мәйрәмләрдә залларни чирайлиқ безәп, пенсия, ярдәмһәққи елиш вә һәрхил төләмлирини төләш үчүн кәлгәнләрни гүлләр билән хушчирай күтүвалиду вә азду-тола соғилирини тәғдим етиду. Бу қетимму шөбә вәкиллири почта хизмитидин кәң пайдиланған, у арқилиқ несийә алған яки сода-сетиқ ишлирини жүргүзгән истималчилири арисида лотерея оюнини уюштуруп, ғалип чиққанларға соғилирини вә миннәтдарлиқ хәтлирини тапшурди.
– Өзәңлар билисиләрки, почта хизмитини һечбир банк хизмити билән селиштурушқа болмайду. Чүнки банкларниң шөбилири билән банкоматлирини йеза йәрлиридә учриталмаймиз. Әнди почта бөлүмчилири болса һәр йезида бар. Униңға қошумчә «Қазпочта» жилдин-жилға тәрәққий етип, почта хизмәтлириниң даириси күндин-күнгә кәңийиватиду. Буниңдин башқиму хизмәтләр түри нурғун. Наһийәлик шөбә херидарлири үчүн қолидин кәлгинини айиған әмәс. Буниңдин кейинму шундақ болиду. Әң муһими, елимиздә течлиқ болсун! Бүгүнки акциямиз бираз болсиму силәрниң көңлүңларни елиш мәхситидә өтүватиду. Әнди лотерея оюнини һәр айда өткүзүп турушни қараштуруватимиз, – деди наһийәлик шөбиниң башлиғи Диас Қосыбаев. 
 «Қазпочта» АҖ билән паалийәт елип бериватқан «Банк Хоум Кредит» банкиму, пурсәттин пайдилинип, өз херидарлириға соғилирини тапшурди. Андин көптин күткән лотерея оюни башланди. Баш мукапат – телевизорға булту наһийәлик почта арқилиқ несийә алған Қазақстан йеза округиниң турғуни Алтын Туңғышбаева (сүрәттә) егә болди. Хошаллиғиниң чеки болмиған нураний ана почтичиларға чәксиз миннәтдарлиғини билдүрүп, уларниң ишиға утуқ тилиди. 

Әмгәкчиқазақ наһийәси.