• Шеирлар
• 21 Сәуір, 2021

“Бу аләмни аләм қип турған Адәмләрниң изгү армани”

Түркияниң Анкара шәһиридики «Уйғур баһари» нәшриятидин көрнәклик шаир Абдуғопур ҚУТЛУҚниң «Тәңритағ трагедияси» намлиқ шеирлар топлими уйғур тилида Турғун Әһмәтниң тәһрирлигидә нәшир қилинди. Төвәндә әйнә шу топламдин елинған бир түркүм «Онлуқларни» таллап, елан қиливатимиз.
 

Виждан
Маңлийиңға йезиқлиқ әмәс,
Кимлигиңни билип болмайду.
Яхшиму сән вә яки яман,
Көңлүңгә қол селип болмайду.

Амма пак вә напаклиғиңни
Өлчәйдиған өлчәм бар, инсан.
Ейтип берәр қандақлиғиңни
Таразиға таш болуп мизан.
У немә дәп сорарсән бәлки,
У — виждан!

Тәшвиш
Яралғандин бери бу дуния
Тәшвиш билән айлинар бу йәр.
Тәшвиш билән тәврәйду бәзән,
Кимләрдиндур әйләп у һәзәр.

Әсли бизғу пәрзәнт, ана — йәр,
Нечүк ғәмдин болмас у хали.
Қан төкүмиз дәссигән йәтмәй,
Теч яшашниң йоқтәк амали.
Йәрсиз өтмәс болмиса бир күн,
Тутмисун бу йәрниң угали.

«Муң-зарни» аңлап
Яр едиңму, әғъяр едиңму,
Йә шунчила ғемим йедиңму!
Әршән тарда «Муң-зарни» күйләп,
Аңлап мени өлсун дедиңму?!
Жүригимни әздиңғу моҗуп,
Мени дәртсиз дегәнсән чағлиқ.
Ейтиш үчүн «Муң-зарни» дутар,
Он бәш йәрдин бели бағлақлиқ.
Дәрди барлар бардур җаһанда,
Амма йоқтур мениң қатарлиқ.

Ашиқлиқ
Товва, дәймән, ашиқмән десәң,
Шундақ дәмду ашиқ болғанлар.
Ашиқ болуш у оңай дәмсән,
Ашиқ болар җандин тойғанлар.

Ашиқлиқниң бардур һиҗрани,
Амма униң йоқтур висали.
Биләлмидим бу җаһан ичрә
Барму теңи, барму тимсали.
Көрүнгәнгә болмас у несип,
Худди бәхит қуши мисали.

Вәтән…
Ядиң билән яшаймән, Вәтән,
Сәнсиз тәмсиз туюлар һаят.
Ишқиң билән өртинәр бу тән,
Меһриң билән бағлинар қанат.

Сим-сим ямғур у ямғур әмәс,
У көз йешим тамған қойнуңға.
Сеғинишим — шорлуқ шу йешим
Кашки, мончақ болса бойнуңға.

Сәнсиз һаят тетийду тәмсиз,
Сән билән шаһ, гада мән сәнсиз…

Бәхит
Сән сөйдәрдиң, сөймисәң — сөймә,
Ишқ азавин тәнһа мән тартай.
Сән көйдәрдиң, көймисәң — көймә.
Мән отуңда өртинип ятай.

Рази болай, көйгиним һәққи,
Көйгәнди дәп есиңгә алсаң,
Сөймисәңму, сөйгиним һәққи
Сөйгәнди дәп, ядиңға салсаң.
Шу әмәсму бәхит дегини,
Яр ядида мәңгүгә қалсаң.

Мурат
Чирақ болсаң, болдум пәрванә,
Әгип-әгип кетәлмидим һеч.
Бир қарисаң, болдум миң данә,
Қара қешиң қаш әмәс — қилич.

Мән ишқимни испатлаш үчүн
Пәрванидәк өләйму яки,
Йәтмигәнкән һечким муратқа
Ушбу җаһан ярилип таки.
Күн ишқида көйүп күл болған,
Ай үзидә дағ бар һәттаки…

Илтиҗа
Йә ядимдин кәтмәйсән нери,
Йә йәтмәйсән мениң һалимға.
Җими җаһан өртәнсун дәмсән
Пәриядимға — мениң налимға.

Айни бәрсә һәргиз алмаймән,
Һәтта сениң бир тал халиңға.
Қарап-қарап зади қанмаймән,
Айдиң гөзәл гүлҗамалиңға.
Йә йәтмәйсән мениң һалимға,
Яр, қалмиғин сән угалимға.

Һәсәт
Қайнам болуп учқан қарғилар,
Тезәк тапса, һәр ян булайду.
Көрүп қалса көктә қиранни,
Пәстә туруп тамдин ғулайду.

Қарға дегән көңли қаридә,
Топ боп қиран йолин торайду.
Йә пәрвазда аңа йетәлмәй,
Һәсәт қилип, ора колайду.
Қанчә қилған билән қарғилар,
Бу пәзани бүркүт сорайду…

Намәрт
Сени яман дегән бәзиләр,
Кимлигиңни демә билмәйду,
Билиду!
Достлар һәргиз ундақ демәйду.

Намәрт дегән немә демәйду,
Баш беқишип, завал тиләйду.
Сени көрсә, сахта һеҗийип,
Йәң ичидә пичақ биләйду.
Айни етәк билән япалмай,
Дағда қалған чағда кинәйду…

Шүкри
Қанчә жил болди мана сәкпаримән,
Сөйгүмни ейталмастин сөйгүнүмгә.
Бир қия бақмисиму аваримән,
Миң шүкри чүшүмдә бир көргинимгә,
Көргиним гува әмәсму көйгинимгә.

Миң әпсус, сөйгүнүмни сәзмәйду у,
Шундиму әгип уни кетәлмәймән.
Бәлкимба пак сөйгүниң хислити шу:
Ишқимни аңа изһар етәлмәймән,
Вәслигә йә йетимән, йетәлмәймән.

Арман
Аптапқа Ай ашиқлиғидин
Әгип жүрәр нери кетәлмәй.
Толуп кетәр йәтсә висалға,
Езип кетәр қалса йетәлмәй.

Висал мунчә татлиқ болмасти,
Болмиса гәр аччиқ һиҗрани.
Бир өмүргә озуқ әмәсму
Шу висалниң шерин бир ани.
Бу аләмни аләм қип турған
Адәмләрниң изгү армани.

Төр талишип
Мән өзәмни шунчә чоң чағлап,
Өзгиләрни көзгә илмисәм,
Көпләр күлсә кәйнимдин мениң,
Хаһи билсәм, хаһи билмисәм.

Төр талишип өтсә бу өмрүм,
Данишмәнлик давасин қилип.
«Дава өтмәс данишмәнликкә»,
Демәмду әл һәқни бир билип,
«Мән!» демәйду данишмән дегән,
Бир өзини содиға селип.

Сөйгү
Гүппидә от тутишар бу тенимгә,
Боюңни жирақтинла көргинимдә.
Жүригим тепчәкләйду тиним тапмай,
Бәлки у көйдәргиниң — көйгинимдә.

Сабадин салам йоллап сарғийимән,
Бир қия бақмақ шунчә һар келәмду.
Билмидим сөйдүрүшни билгән билән,
Қиз қәлби йә сөйгүгә тар келәмду.
Сөйгүдин яшар адәм, яшнар аләм,
Көймисә, көйдүрмисә яр келәмду…

Еқидә
Ич пушуруп тәтүр кирпиктәк,
Жүригимни қилсаң гәр зедә,
Дост чеғи дәп көйсәм пиликтәк,
Гәр билмисәң, исит еқидә!

Еқидидин айрилсаң әгәр,
Айрилғиниң номус-ариңдин.
Достни — әғъяр, әғъярни — яр дәп,
Айрилғиниң йоқу-бариңдин.
Қиммитиңниң йоқлуғи шуки:
Айрилғиниң херидариңдин.

Сеғиниш
Сени ойлап ятаттим ялғуз,
Көзнәк чекип, ямғур қуюлди.
Сақип аққан күмүч тамчилар
Сениң йешиң болуп туюлди.

Сән таманға ағса булутлар,
Немишкиду, теним тоңлайду.
Ғемиң билән қатқан бешимни
Алла өзи бир күн оңлайду.
Күн чеғи дәп жүргән үзлириң
Бу чаққичә сарғайған Айду.

Ишәнч
Ишәнч сиңгән мениң қенимға,
Ихлас саптур худди йешимдәк.
«Ишәнмәймән» дәпсән аңлисам,
Ишәнч ялғуз мениң ишимдәк.

Туғулиду достлуқ ишәнчтин,
Ишәнч әсли мәндә бар байлиқ.
Қандақ дост боп жүрәй ишәнмәй,
Ишәнчсизлик — роһий гадайлиқ.
Сән достлуқни ишәнчкә қурмай,
Мәнпийәткә қурдуңғу тайлиқ.

Һая
Мәңзиң гүлдәк қизарди сөйсәм,
Левиң чишләп турдуң уюлуп.
Мән япрақтәк титиридим шу дәм,
Шу қилиғим гуна туюлуп.

Хиялимдин кәтмәйду шу түн.
Көрүндиңғу боп саһипҗамал.
Хиялимдин кәтмәйду шу күн,
Бу немә гәп, бу қандақчә һал?
Билсәм, қизға һая чоң безәк,
Һая билән гөзәлкән аял!..

Һәттаки…
Тиниқлириң қапту левимдә,
Янсам сениң йениңдин кечә.
Бал бармеди яки левиңдә,
Калпуклирим татлиқ техичә.

Сөйүшмисә бири бирини,
Өмүр өтәр бәкму көңүлсиз.
Бизғу адәм, булбул чеғида
Сайримаскән шу қизилгүлсиз.
Бу сөйгүниң қудритини көр,
Һәттаки Ай айланмас Күнсиз.

Ишқ
Йәнә көрүп қалдим мән сени,
Суваданлиқ салқин кочаңда.
Мәптун қилған бир чағлар мени
Әтләс көйнәк барди учаңда.

Чарәк әсир болди шуниңға,
Нә сәвдалар чүшмиди башқа.
Бу ишқниң қудритини көр,
Қаримаскән һәттаки яшқа.
Шуңа дана хәлқим дәйдекән:
“Һәвәс башқа, һә ишқ башқа”.

Өрүм чач
Яқут әмәс, сениң ләвлириң,
Яқут дегән әсли соғақ таш.
Әсир қилип мени бағлиған
Левиң әмәс, икки өрүм чач.

Үзүңни Ай ядқа салиду,
Сениң шәһла көзүңни Чолпан.
Қарашлириң җанни алиду,
Ишқиң йенип турған бир гүлхан.
Мән сөйгүгә қалимән садиқ,
Қулуң болай болсаң маңа хан…

Яр мәндин...
Жүригим сиқилар наһәқ иш көрсәм,
Һәқиқәт тунҗуқуп пүтәмдекин дәп.
Мән ярниң койида лавидәк көйсәм,
Яр янмай, көсәйдәк түтәмдекин дәп.

Жүригим сеқирар, бевапа аләм,
Мошундақ тәңшәлмәй өтәмдекин дәп:
Бәзидә толғинип чекимән әләм,
Яр мәндин бөләкни күтәмдекин дәп.
Қорқимән шу ярға болған еқидәм,
Сақиған юлтуздәк жүтәмдекин дәп.

Инсан
Адәмниң кимлигин өлчәйду виждан,
У ташсиз, хатасиз лила тараза.
У сәндә болмиса, кимлигиң аян,
Болмайду қиммитиң ачсаңму һаза.

Адәмниң кимлигин өлчәйду виждан,
Виждансиз адәмдә болмайду иман.
Имани йоқлардин келәр һәр бала,
Имани йоқларда болмайду ихсан.
Адәмдә гәр ихсан, инсап болмиса,
Мүмкин у шаһ болар, болмайду инсан.

Вапа
Сени сөйдүм, сөйдүргиниң раст,
Амма мени сөймә амалсиз.
Сахта сөйгү тозуйду чапсан,
Мамкаптәк һәтта шамалсиз.

Гүлниң йеши шәбнәм мисали,
Сап сөйгүдә болмайду ғубар,
У бир шундақ сехирлиқ күчки,
Алдиғанниң алданмиғи бар.
Вапа билән инсан бәхтияр,
Усиз күтәр һәр дохмушта дар.

Әпсус…
Алимлар ейтқини әгәр раст болса,
Бәш миллиард яштинму 
                            көпмиш йәр йеши.
Қулақ сал бу ана Йәрниң қәъригә,
Нәдиндур аңлинар аччиқ иңриши.

Алимлар ейтқини әгәр раст болса,
Төрт миллиард пәрзәнттин 
                                       бопту у җуда,
Мунчила төкүлгән қан йәтмигәндәк,
Қансиз паҗиәләр болмақта мода.
Болмиса Йәр бизниң ялғуз анимиз,
Әпсус, ақ бешидин кәтмиди сәвда.

Сәвир
Әтики күн үчүн бунчә ғәм йемә,
Бүгүнниң тәғдири илкиңдә әмәс.
Әслидә тәшвишкә толған бу аләм,
Қолуңдин кәлсә, бол бираз ғәм йемәс.

Әслидә көз жумуп ачқичә өмрүң,
Ғәм қилип сән уни йәнә қисқартма.
Бешиңға күн чүшсә, налип пәләктин,
Һәммини наилаҗ чәрихкә артма.
Тәғдиргә тән берәр әқиллик адәм,
Сәвир қил, дәрт кәлсә, пурчулуп тартма.

Ярисиз
Бу дуния сәндин кетәр,
Җан достлирим, мәндин кетәр.
Бевапа аләмара — 
Һалимға шу ярим йетәр.
Дунияниң көп тәшвиши,
Ул чарисиз болғай бетәр,
Ким билән кимниң иши,
Шул ярисиз болғай бетәр.
Ярисиз болған билән
Көңлүңни кимму шат етәр?

Рәнҗиш
Бу һаяттин рәнҗип өтмигин,
Атиду таң, атма десәңму.
Райиңға һеч бақмайду пәләк,
Патиду күн, патма десәңму.

Шундақ екән немигә рәнҗиш,
Немигә бу кайиш мунчила.
Рәнҗиш дегән өмүр оғриси,
Узунмеди өмрүң шунчила.

Упримиғин, достум унчила,
Әрзимәйду рәнҗишкә дуния!

Өтүнүш
Мән сениғу яхши көримән,
Яман көрмә, яхши көрмисәң.
Қилалмастин ишқиңни изһар,
Әләмкәндә биллә жүрмисәң.

Бәзән қия бақисән һәҗәп,
Бир беқишиң маңа купайә.
Сәҗдә қилсам, қилай мән саңа,
Өмрүм кәтсә — кәтсунла зайә.

Кейик кәби әшу беқишиң
Мени ғәмдин қилар һимайә.

Паклиқ
Паклиқ — адәмдики әң катта байлиқ,
Униңсиз кишиниң болмас қиммити.
Пакму, напакмусән көңүлгә тайлиқ,
Паклиқ — тәбиәтниң назук һиммити.

Алтун әсли қиммәт — паклиғи үчүн,
Шуңа у инсанниң есил зенити.
Униңсиз болмас адәм етиварсиз,
Амма напак болса, болмас иззити.
Ойла, йәр шарини тутуп турғанму
Ақ көңүл инсанниң изгү нийити.

Сиғиниш
Болмамду бир өмүрлүк үзүм қара,
Мән кәтсәм, сени ташлап қаримастин.
Ярни дәп, болған чағда бағриң яра,
Қалсам гәр очум суға яримастин,
Айрилмас әҗәл мени айримастин.

Сиғинсам, тәнһа саңа сиғинимән,
Жиқилсам сән таманға сирилимән.
Кәчүрсәң, ай үзүңни бир көрүпла,
Бәлкимба, тәнгә сиғмай йерилимән,
Гәр өлсәм, сени көрсәм тирилимән.

Икки қутуп
Һәқ, наһәқ, һөкимини сүргәч заманда,
Бөлүнгән бир дуния икки қутупқа.
Қандақла мөҗүзат барки җаһанда,
Бөлүнгән һалал вә һарам дәп топқа.

Шуңлашқа намәрткә 
                             мәрт дост болмайду,
Дост болса, бир күни қалар «аһ» уруп.
Намәртниң әзәлдин бир хислити бар:
Арқандин тиғ урар қучақлап туруп...
Мусибәт күнүңдә жиғлиса мәртләр,
Күлиду намәртләр ақ бағлап туруп!..

Достлуқ
Достлуқ зиннәт, достлуқ әтива,
Достлуқ ишқ, әмәс бир һәвәс.
Достлуқ қиммәт, сәвәп сорисаң,
Һөддисидин чиқиш шунчә тәс.

Керәк әмәс маңа мал-дуния,
Артуқ дуния — билсәң у қәпәз.
Төрт тал тилла болғандин көрә
Төрт тал достум болса маңа, бәс!
Дуния жиғип ипәк қуруттәк
Өлидиған ахмақ мән әмәс.

Тарлиқ
Тарлиқ қилма, кәңғу бу дуния,
Сениңдинму қалиду ешип.
Әсли дуния — аққан бир дәрия,
У қинидин туриду тешип.

Тарлиқ қилма, кәңгә — кәң дуния,
Нәдин бу дәрт сиңди қениңға.
Тарлиқ қилған болуп өзгигә,
Қәст қилмиғин әзиз җениңға.
Тарни көрсәң, тағлар ешип қач,
Йолатма бу дәртни йениңға…

Түгимәс дәрт
Түгимәйду дуния тәшвиши,
Түгитәлмәй, түгәр өмүрму.
Неманчила тола ғәм йәйсән,
Яки сениң җениң төмүрму?

Яки өмрүң шунчә узунму,
Тогаму сән йә өңмәйдиған?
Бу аләмдә мәңгүлүк ким бар,
Ким бар дәйсән һеч өлмәйдиған.
Сән ғәм йесәң, ғәм сени йәйду,
Шундақ дәрт бу түгимәйдиған.

Мәғрурлуқ
Бирәвгә йелинип өрә жүргәндин,
Бирәвдин йеңилип ятқан миң яхши.
Бирәвгә йөлинип өмүр сүргәндин,
Тик туруп, дәрт кәлсә, 
                              тартқан миң яхши.

Пәқәтла пүкүшчүн, яралмиған тиз,
Тик туруш үчүнму керәк у, һәйъат.
Рәқиви алдида тизлинип жүрүп,
Батур болғанларни билмәйду һаят.
Мәғрурлуқ чин инсан үчүн хас хисләт,
Униңсиз бечарә болар адәмзат.

Һәқиқәт
Һәқиқәт аңқаниң тухуми әмәс,
Зәрб алмас тиғларниң арисида у.
Рәқиви көксигә хәнҗәр санчиған,
Қисаскар көзләрниң қарисида у.

«Һәқиқәт бар» десәм, дедиң сән һәҗәп:
«Бар болса болмасти изтирап, ғәмләр.
Бар болса, немишкә түгимәс рәнҗиш,
Бар болса, чүшмәсти башқа әләмләр!».
Мабада һәқиқәт йоқ болса, достум,
Ахмақ болмас еди издәп адәмләр.

Һәйъат
Яхши көргән кишиңни, һәйъат,
Бир өмүрдә бирму көрмисәң
Зерикәрлик болмамду һаят
Бир дәқиқә биллә жүрмисәң.

Яхши көргән кишиңни, һәйъат,
Көйдүрмисәң яки көймисәң
Әләм қилар екәнғу, достум,
Сөйдүрмисәң яки сөймисәң.
Бу дунияниң немә раһити.
Мурадиңға йетип күлмисәң.

Тамашә
Түгимәйду аләм тәшвиши,
Адәм өзи түгимәй туруп.
Түгимисә, нечүк қайғуруп,
Нечүк мунчә кәтмәк «аһ» уруп.

Йәтмигәндәк аләм тәшвиши,
Адәмләрдин барғу әндишә.
Дуния дегән шатлиқ, ғәм толуп,
Лиқшип турған назук бир шишә.
Шатлиғини ичсәк сүмирип,
Тәшвишиму болар тамашә.

Һәқгойлуқ
Охшимиса өзәмгә шеирим,
Мән өзәмгә болимән қази.
Охшимиса, ақ көңүл хәлқим,
«Бетайин» дәп болар нарази.

Атисиға охшиғай оғул,
Сақлиғай аһ, охшимаслиқтин.
Йоруқ болса болғандур үзүм,
Гепим билән ишим маслиқтин.
Узун болса болғандур тилим,
Һәқгойлуқтин — лилла растлиқтин.

Нуқсансиз…
Өзәңдин өзгини сән яман дәйсән,
Бармеди шунчила сәндә диянәт?
Бу узун аләмдә досу-ярәнгә
Дәләләмсән «қилмидим 
                                    бирәр хиянәт!»

Өзәңдин өзгини сән яман дәйсән,
Болмиса өзәңму әслидә чағлиқ.
Һәрқандақ кишидә болар бир нуқсан,
Шу нуқсан шу хам сүт әмгәнгә бағлиқ.

Сән билән мән түгүл, асманға қара,
Күн билән Айниңму үзлири дағлиқ.

Инсап
Сәндә болса инсап-диянәт,
Ғәмғуссидин болисән хали.
Көзлириңгә көрүнәр айдәк
Бу җаһанниң һөсни-җамали.

Гәр болмиса инсап-диянәт.
Хали болмас тәшвиштин бешиң.
Һаятиңдин йоқайду ләззәт,
Тапқиниңни чачар қилмишиң…

Диянәтсиз дилдики дағни
Жуялмайду ахир көз йешиң.

Кәчүрүм
«Қарға балам аппақ әмәсму, —
Кирпә балам юмшақ әмәсму».
Қанчә қилса бала бәңвашлиқ,
Дәп қойимиз «ушшақ әмәсму».

Бала бала тапса — чоң болар,
Шунда йетәр ата қәдригә.
Гәр йәтмәстин қилса қилғилиқ,
Ата чидар униң дәрдигә.
Ата чөлдә өскән тоғрақтәк
Бәрдаш берәр һаят зәрбигә.

Амәт
«Рисқиңни артуқ, йә кам 
                                    қилип болмас»,
Һәттаки бешиңни ташқа урсаңму.
Бу амәт қизиқтә: қоғлисаң — қачар,
Қачсаң — қоғлап, 
                          башқа қонар турсаңму.

Бу амәт дегини бәхит қушидәк,
Өмрүңдә бир қетим күлүп бақиду.
У кәлсә, қурғуюң қиранни елип,
Ериқиң тиллаға толуп ақиду.

У кәтсә үз өрүп вапасиз ярдәк,
Өзгигә наз билән көкрәк яқиду. 

Адәм болуш…
Мени мәс қилмас мәнсәп тамаси,
Жүримән техичә адәм болалмай.
Юлтуз боп, түндә йол йорутай десәм,
Бәзиләр аварә Айдәк толалмай.

Юлтуз болушумму мениң натайин,
Сениң Ай болушуң техи дәргуман.
Ай, Қуяш болмисам, унчуқмас, лекин
Қарғайду әл мени, болмисам инсан!

Адәм боп яшимақ әмәс у асан,
Мабада томурда болмиса пак қан…

Яхшилиқ 
Қолдин кәлсә қилғин яхшилиқ,
Яманлиқчу, йетип ашиду.
Гәр яхшилиқ торап турмиса,
Яманлиқтин топан ташиду.

Яманлиққа қилғин яхшилиқ,
Яманлиғи янар өзигә.
Яхшилиққа қилса яманлиқ,
Бевақ топа толар көзигә.

Амма, достум, яхшилиқ қилсаң,
Миннәт қилип басма үзигә.

Өзлигини…
Һәрким өзин санайду артуқ,
Өзлигини билмәйду һәргиз.
Ярилиштин көңли болуп тоқ,
Башқиларни «сәт» дәйду сәт қиз…
Өзлигини билмәйду адәм,
Шуңа ғәмдин болмайду хали.
Дәрди яман болар гөзәлниң,
Ундин яман сәтләрниң һали.
Өзлигини билмәклик, достум,
Қансиз паҗиәләр завали…

Диянәт
Гәр дилиңдин кәтсә диянәт,
Хиянәткә бошайдиғу җай.
Инсапсизлиқ — уму чоң бир дәрт,
Җинайәткә тәйярлайду җай.

Гәр бирәвниң йедиңму һәққин,
Қуриғини шуғу пилигиң.
Хәқниң һәққи, көз йеши тутса,
Әсқатмайду тапқан тиригиң.

Үзүң қара, тил қисқа болса,
Ойлап қара, кимгә керигиң?!

Мәсъулийәт
Мәсъулийәт болмиған йәрдә
Болар чоқум бирәр палакәт.
Тар йол әмәс Қара деңизда,
Қара басти, бастиму ғәпләт,
Икки кемә болди һалакәт.

Атом пульти алдида турған
Адәмдә гәр болмиса иман,
Ракетида турғанда қанат,
Өртәнмәмду йәр түгүл асман!
Қил үстидә турғанда җаһан…

Номус
Дәр «Өлүмдин қаттиғирақ уят!»
Гәр һар-номус болса адәмдә.
Гәр болмиса тенини сетип,
Күн көриду, әпсус, аләмдә.

Дәр «Өлүмдин қаттиғирақ уят!»
Һая билән гөзәл бу һаят.
Шуңа, бәлки, көрүниду ят
Ай болсиму һарсиз пәризат.

Һайвандин бир пәрқимиз шуғу:
Һари билән әзиз адәмзат!

Қисас
Сән бирәвгә яманлиқ қилсаң,
Қилғанлириң янар өзәңгә.
Қисас қушин қанатсиз демә,
У арқаңда жүргән көләңгә.

Қиямәткә қалмайду қәриз,
Бир күн бири алиду һесап.
Қутулмайсән, қисас қиличи
Ойлиғандин узун беһесап.

У әгишип жүрәр шәпидәк,
Гәр сениңдә болмиса инсап.