• Йеңилиқлар
• 08 Ақпан, 2013

«У ЧОҚУМ ЧЕМПИОН БОЛАТТИ»

Биз, уйғурларда, спортниң һәрхил түрлири билән шуғуллиниватқан жигит-қизлар хелә бар. Әшуларниң арисидин бирәр олимпиада чемпиони чиқип қаламдекин, дегән үмүтимизму йоқ әмәс. Олимпиадидин алтун елип келидиған жигитләрниң бири алмутилиқ боксчи Мухтәр Розибаев еди. Әпсус, Қазақстанниң бир нәччә дүркүн чемпиони, 2003-жили яшлар арисида өткән дуния чемпионатида күмүч медаль елишқа сазавәр болған боксчи, спорт маһири Мухтәр Мәмтимин оғли аримизда йоқ. У 21 йешида паҗиәлик қаза болди. Мухтәр бәш балиниң ата-аниси болған алмутилиқ Мәмтимин вә Феруза Розибаевларниң кәнҗә оғли еди. Аилидики һәрбир балиниң орни бөләк болидекән. Бәшиниң оти бәш түрлүк. Амма улар кәнҗә балисини алайтәнла көрәтти. Мухтәрниң өлүми ата-ана үчүн орни толмас җудалиқ болди. Аниниң мошу кәмгичә йеши қурумайватиду. Ата жүрәк ағриғиға муптила болди. Өткән жили униң жүригигә операция ясиди. — Балиниң көйүги яман екән, — дәйду Мәмтимин ака еғир «уһ» тартип. — Әр кишиләр әйнә шундақ «уһ» тартипла, ичимиздин қуруп түгәйдиған охшаймиз... Сәвир-тақәтлик Феруза анимиз Мухтәрниң туғулған күнини әскә алди: — Һелиму ядимда, туғутханида Мухтәрни бошинип болғандин кейин әс-һошумни жиққичә уни маңа көрсәтмиди, — дәйду ана гепини давамлаштуруп. — Адәттә, бошанған анилар ятидиған бөлмигә бир һәмширә икки бовақни көтирип киридиған, бу қетим мениң баламни ялғуз көтирип кирди вә маңа қарап: «Балиңиз салмақлиқ екән, келәчәктә у спортчи боламдекин» деди. Туғулғанда Мухтәрниң бойи 56 сантиметр, салмиғи 4 килограмм 200 грамм еди. Мән уни «Спортчи балам» дәп бағримға бастим. У 3-синиптин башлап спорт билән шуғуллинишқа башлиди. Балимиз дәсләп жүгрәш билән мәшиқләнди. Кейинирәк спортниң башқа түрлиригә қизиқти. Ахири боксни таллавалди. Шу вақитта униң мәшиқләндүргүчиси Рәһимҗан Садиқов пәқәт Мухтәргә ишинәтти. Оғлум мәшиқләндүргүчисиниң ишәнчисини ақлиди. У 7-синиптин башлап, Түрксиб наһийәсидә өз тәңтушлири арисида һеч кимгә биринчиликни бәрмиди. — Оғлумиз спорт билән биллә оқушиниму ташлимиди, — дәп гәпкә арилашти Мәмтимин ака. — У өз күчи билән Қ.Сәтпаев намидики Миллий техникилиқ университетқа оқушқа чүшти. Әлвәттә, оқуш билән мәшиқлинишниму тәң елип маңди. Көплигән җумһурийәтлик турнирларниң ғалиби аталған Мухтәрниң мәзкүр билим дәргаһидиму абройи үстүн болди. Залға униң йоған сүритини илип, астиға «Мухтәр бизниң пәхримиз» дәп йезип қойған еди. Униң шундақла диний етиқатиму күчлүк болидиған. У курсдашлирини спорт билән шуғуллинишқа, бәш вақ намаз өтәп, таза жүрүшкә дәвәт қилатти. Қазақстанниң бир нәччә дүркүн чемпиони аталған Мухтәр Розибаев 2003-жили Румынияниң пайтәхти Бухарест шәһиридә кадетлар арисида өткән дуния чемпионатиға йолланма алиду. Амма у Қазақстанда өткән таллавелиш турида оң мүрисини ағритивалиду. Дохтурлар спортчиға төрт айчә рингқа чиқишқа рухсәт қилмайду. Амма у икки айдин кейин өз елиниң шәнини қоғдаш үчүн хәлиқара мусабиқиға атлиниду. Бу турнирда у шу ағриқ қолиниң сәвәвидин күмүч медальға қанаәт һасил қилди. — Оғлум наһайити вәтәнпәрвәр еди, — дәйду ана бир чекиттин көз үзмәй. — 16 йешида МДҺ әллиригә, һәтта дунияға тонулушқа башлиған балимиз исми дунияға мәлум, атақлиқ боксчи Василий Жиров билән тонушуп қалиду. Шу вақитта Жиров жутдиши Мухтәрни өзи билән Америкиға елип кәтмәкчи бопту. Балимиз униң тәкливини рәт қилип: «Мән Қазақстанда туғулдум вә пәқәт өз елимниң шәнини қоғдаймән», дегән екән. — Шундақла у наһайити меһриван болидиған, — дәп йәнә сөзимизгә арилашти Мәмтимин ака. — Униң бирәвниң көңлини ағритқинини көрмидим һәм аңлимидим. 2005-жили оғлумиз спорт саһасида қол йәткүзгән утуқлири үчүн Уйғур меценатлири клубиниң «Илһам» мукапитини елишқа муйәссәр болди. Шу күнила у алған ахчилиқ мукапитини Алмутидики бир балилар өйигә соға қиливәтти. Оғлумиз имканийити яр бәрсә, әйнә шундақ муһтаҗларға ярдәм беришкә тиришатти.        — Балилар ичидә Мухтәр наһайити балиҗан болди, — новәтни Феруза ана алди. — У өзи сөйгән Қымбат исимлиқ қизға өйләнди. Балилиримиз бизгә Мәликә исимлиқ нәврә соға қилди. Ахирқи вақитларда у маңа «Апа сиз Мәликәни яхши көрәмсиз?» дегән соални пат-патла қоюп жүрди. Мән «Әлвәттә, оғлум. Яхши көримән», дәп җавап берәттим. Әтималим, у өмриниң қисқа болидиғанлиғини сәзсә керәк. Ана көзигә яш алди. Ата «уһ» тартип, жүригини тутти... Мухтәр Розибаевниң һаяти һәқиқәтәнму қисқа болди. 2008-жили Беҗинда өтидиған олимпиадиға тәйярлиқ көрүвататти. У шу жилниң биринчи күни, йәни 1-январьда, Алмутида йол полицияси хадиминиң қолидин қаза тапти. Ата-анисиниң ейтип беришичә, бу вақиә мундақ болған: 1-январь күни кечиси Сейфуллин проспектини бойлап келиватқан машинини йол полицияси тохтитиду. Униң рулида Завур Сайитов болуп, машинида достлири Мухтәр билән Ринат бар еди. Йол полициясиниң хадими жүргүзгүчиниң һөҗҗәтлирини тәкшүрүп, униң спиртлиқ ичимлик ичивалғинини ейтиду. Ағинисиниң һарақ ичмәйдиғанлиғини яхши билидиған Мухтәр уларниң «сөһбитигә» арилишиду. Униңдин кейин уларниң арисида немә гәп, қандақ һәрикәт болғини намәлум. Ахири йол полицияси хадими қурал пайдилинишқа мәҗбур бопту. Сотта ағинилири болған вақиәниң тәпсилатини ейтип, ағинисини ақлисиму, һоқуқ қоғдаш оргини хадиминиң иш-һәрикити дурус, дәп тепилди. Ата билән аниниң һәқиқәтни издәп бармиған йери, ачмиған ишиги қалмиди. Ечинарлиқ йери, уларни тиңшап, дәрдигә дәрман болуватқан һеч ким йоқ. Һазир әр-аял өйдики бир бөлмигә Мухтәрниң сүрәтлири билән һәрхил мусабиқиларда алған медальлирини илип қоюп, күнини оғлини әсләш билән өткүзүватиду. — Бир күни оғлумизға атақлиқ боксчи Абдурешит Абдрахмановниң «көзи чүшүп» қапту, — дәйду Мәмтимин ака көзидин мөлдүрләп еқиватқан йешини сүртүп. — У Мухтәрни талай қетим өзи билән биллә елип кетәтти. Тәҗрибилик мәшиқләндүргүчи яш спортчиға боксниң қир-сирлирини үгитиштин ялиқматти. Мәнму униң билән йеқиндин арилаштим. Көпни көргән атақлиқ боксчи ишәшлик һалда: «Мухтәр чоқум олимпиада чемпиони болиду», дәтти. Һәммимизниң арминиму шу еди. Әпсус, у арман петичә қалди...

Бәхтишат СОПИЕВ.

Алмута шәһири.