• Дунияда мөҗүзә тола
• 23 Тамыз, 2013

Рәңму-рәң пляжлар

Суға чөмүлүп чиқип, қумда йетип күнгә қахлинип көйгән қандақ раһәт! Шуңлашқа көпчилигимиз язлиқ дәп елишлиримизни деңиз-көлләрниң бойида өткүзүшни арман қилимиз. Һә, қапчуқта пул болсила, мундақ мүмкинчиликкә қол йәткүзүш тәс әмәс. Багам араллириға тәәллуқ Харбор арилида Һалрәңлик пляж моҗут. Мәзкүр җайниң мундақ рәңгә айлинип қелишиниң сәвәви бар. Арал қирғиғиға йеқин йәрдә су астида һалрәңлик фораминиферлар яшайду. Бу су җанивариниң йүзлигән жиллар давамида ташлиған қалқанлири (раковинилири) долқун арқилиқ қирғаққа чиқирилип, униң угундилири әйнә шундақ мөҗүзилик рәңдики қумни һасил қилған. Буниң тәсиридин деңиз сүйиму алаһидә рәңгә егә болған. Әтраптики орхидея, гибискус қатарлиқ экзотикилиқ дәрәқләрму һалрәңлик пляжниң һөснигә һөсүн қошуп туриду. Мундақ рәңдики пляжни Йәр Оттура деңизиниң Крит арилидиму учритишқа болиду. Бу даңлиқ пляж Элафониси дәп атилиду. АҚШниң Калифорния штатидики Әйнәк пляжму туристлар диққитини өзигә җәлип қиливатқан мөҗүзилик җайларниң бири. Униң пәйда болуш тарихиму қизиқарлиқ. ХХ әсирниң биринчи йеримида мәзкүр дәм елиш орни әхләтхана болған. Шу дәвирниң 60-жиллири бу җайда әхләт төкүш мәнъий қилиниду. Қалған әхләт догиси деңизниң долқунлиған сүйи билән тазилинип, униңдин қалған әйнәк парчилири әҗайип ялтирақ қумни һасил қилған. Жирақтин қариған адәмгә у пақирап, көзни чақидиған бир сехирлиқ дуниядәк көрүнгән. Шуниңдин кейин бу җайға ғоҗайин тепилип, жигирмә жил ичидә өзләштүрүлүп, яхши дарамәт елип келидиған туризм тиҗаритигә айналған. Бәзи тәдбирчанлар һәтта жиллар давамида тәбиәт һадисилириниң тәсиридин ташқа айланған әҗайип әйнәк парчилиридин һәрхил сувенирларни ясап, туристларға сатидиғанму болған. Пфайффер Бич (Һасан-Һүсән) пляжиму Калифорнияниң мәптункар җайлириниң бири. Униң қумида қизил, һал, гүлнәпшә қатарлиқ көплигән рәңләр муҗәссәмләнгән болуп, һәқиқий мәнасида һасан-һүсән һасил қилиду. Бир қизиғи, муһит сүйиму нәқ шундақ мөҗүзигә егә. Салаһийәтлик мутәхәссисләр буниң сәвәвини әтраптики җилғиларда өсидиған анарниң бир түри болған тәркивидә ларганец бар спессартинниң тәсиридин дәп чүшәндүриду. Гавай араллириму өзиниң әҗайип мәптункар җайлири билән дунияға мәшһур. Бу йәрдики Қарақум пляжи шулар җүмлисидин болуп, мәзкүр пляжниң өзигә хас тарихи бар. Қедимда тәвәдә орғиған вулканниң  базальтиси (лава) океанға еқип чүшиду. Андин долқунниң күчи билән қирғаққа сүрүлүп чиқирилиду. Вақит өткәнсири у қап-қара қумға айлиниду. Бүгүнки күндә бу җайда йетип, күнгә қахлинишни пәқәт адәмләрла әмәс, бәлки нами Қизил китапқа киргән йешил ташпақиларму бәк яхши көриду. Пляж әтрапида өсүп турған йешил пальмилар әҗайип тәбиәт мәнзирисини һасил қилип, бу дәм елиш җайини техиму гөзәлләштүрүп туриду. Ейтмақчи, қара қумлуқ араллар Канар араллирида, Исландиядә, Сириядә, Йеңи Зеландиядә вә шуниңға охшаш бирқатар әлләрдә бар. Умумән, рәңму-рәң пляжлар дунияниң көплигән җайлирида учришиду. Хитайдики Қизилқум, Мальдивтики Аққум, Гавай араллиридики Йешилқум вә Алтунқум пляжлири  шулар җүмлисидиндур.