• Кичик вә оттура тиҗарәт
• 20 Наурыз, 2014

Уйғурчә безәлгән «Фазенда»

Рашидәм Рәһманова «Уйғур авази» гезитиниң Әмгәкчиқазақ наһийәси бойичә өз мухбири сүпитидә ишқа киришти. Рашидәм Рәһманова 1973-жили Челәк йезисида туғулди. 1995-жили Әл-Фараби намидики Қазақ миллий университетиниң журналистика факультетини тамамлиди. 1997-жилдин тартип наһийәлик «Еңбекшіқазақ» гезитида паалийәт елип бериватиду. Һазир һәрбир йезида жут хиҗалитидин чиқиватқан тиҗарәтчиләр аз әмәс. Әмгәкчиқазақ наһийәсидики Азат йезисиниң турғуни Эльвира Надирова шулар җүмлисидин. Эльвираниң тиҗарәт билән шуғуллиниватқиниға бийил 10 жил болди. –  Тиҗарәткә тәсадипи келип қалдим десәмму болиду, — дәйду Эльвира.—  У вақитларда Алмута шәһиридики «Юбилейный» гастрономида кондитер-ашпәз болуп ишләттим. Иштин бирдә әтигән, бирдә кәч қайтимән. Тапавитим яхши, бирақ йолдишимға бу анчила йеқип кәтмәтти. У мениң көпирәк өйдә болушумни халатти. Әнди немә қилиш керәк? Эльвира көп ойланди. Ахири йезидики бекәт комплексини хусусийлаштурушни көңлигә пүкиду. Һаҗәтлик һөҗҗәтләрни жиғип, тегишлик орунларға тапшуриду. Рухсәт қәғәзлирини алғандин кейин Азат йезисиниң чоң кочисиниң бойида аһалиниң тәләп-еһтияҗини инавәткә алған һалда күндилик истимал товарларни сатидиған дукан ачиду. Униң бу иши оңушлуқ болуп, күндин-күнгә нәтиҗидарлиғи өсиду. Шуниңдин кейин аилә әзалири тәрипидин «Әнди кафе ачсақ қандақ болиду?» дегән тәклип чүшиду. Ахири улар өзара мәслиһәтлишип, кафе ечишқа бәл бағлайду. Алмутидики пәтирини сетип, атиси Кеипниң дехан егилиги илкидики йәрдә кафе бенасиниң қурулушини башлайду. – Әлвәттә, пәтирни сатқан пулимиз бенаниң бәлгүлүк қисмини турғузушқила йәтти. Шуңлашқа биз банктин несийә елишқа мәҗбур болдуқ. Үч жилға 24 пайиз билән 5 миллион тәңгә алдуқ. Һәрқандақ кәсип егилири аримиздин тепилғачқа, мәбләғни теҗәмкарлиқ билән сәрип қилип, кафе бенасини адәм қобул қилишқа ярайдиған һаләткә йәткүздуқ, — дәйду Эльвира. Эльвираниң ейтишичә, кафе бенасиға электр симлирини акиси Ринат билән иниси Рашитлар тартқан екән. Пәрдә, дәстихан һәм орундуқларниң қаплирини һәдилири Асийәм билән Гүлвира тикипту. Әнди миллий роһта безәлгән кафениң дизайнери Эльвираниң өзи екән. – Үрүмчи шәһиридики «Уйғур бағлири» меһманханисида болғинимда, униң ташқи һәм ички көрүнүшигә һәйран қалған едим. Меһманханидики миллийлиги билән пәриқлинидиған һәрбир буюм, миллий кийингән жигит-қизлар бар вуҗудумни әриксиз өзигә җәлип қиливалған еди. Шуңлашқа дәрру базарға йол туттум. Мәхситим кафениму шундақ усулда безәш еди, — дәп әсләйду сөһбәтдишим. Эльвира Үрүмчидин елип кәлгән декоратив материаллар билән өз кафесида уйғурниң һәқиқий үзүмзарлиғини һәм гүлзарлиғини бәрпа қилиду. Униң ичидә әҗдатлар һаятини әслитидиған қудуқ, һарву һәм қапақтин ясалған буюмларму бар. Әшундақ миллий роһта безәлгән кафениң немишкә «Фазенда» дәп аталғини бизни қизиқтурди, әлвәттә. Бу соалимға Эльвира: «Биз, аилә әзалири, асасий ишимиздин қолимиз бошиған вақитларда, дадам билән апамға ярдәмлишиш үчүн уларниң дехан егилигигә бараттуқ. Ундақ вақитларда «Фазендиға кәттуқ» дәп қояттуқ. Кейинирәк бу йәргә кафе салдуқ. Шуниңдин кейин, тилимизға сиңишип қалғачқа, униң нами  «Фазенда» болуп қалди. Мәлумки, йеқинда Қазақстан Җумһурийитиниң Президенти Нурсултан Назарбаев мәмликәт тиҗарәтчилирини қоллап-қувәтләш мәхситидә 2-апрельдин башлап 2015-жилниң 1-январиғичә кичик вә оттура тиҗарәт субъектлирини тәкшүрүшкә мараторий елан қилди. Әлвәттә, Дөләт рәһбириниң бу пәрмани тиҗарәтчиләр тәрипидин қизғин қобул қилинди. – Болупму Президентимизниң «Мән Һөкүмәткә йәр участкилирини бериш вә униң пайдилиниш мәхситини өзгәртиш, шундақла қурулушқа һәм инженерлиқ системиға қошулуш рухситини бериш җәриянлирини әллик пайиз қисқартишни тапшурдум. 2015-жили 1-январьдин башлап йәр участкисини рәсмийләштүрүш қәрәли 30 күндин ашмаслиғи керәк» дегән сөзлири бизниң көңлимиздин чиқти, — дәйду Эльвира мәмнунийәт билән. — Чүнки «Фазенда» бенаси селинған йәрни дехан егилиги тәркивидин чиқирип, тиҗаритимни тиркәп, һөҗҗәтлирини рәсмийләштүрүш җәрияни техи давамлишиватиду. 2006-жили башланған бу сәрсанчилиқниң ахири техичә чиқмайватиду. Азатта клуб, Мәдәнийәт өйи йоқ. Бирақ өткән вақит ичидә «Фазенда» азатлиқларниң мәдәнийәт орниға айланди десәк, ашуруп ейтқанлиқ әмәс. Дәсләпки қетим 2011-жили наһийәлик Уйғур мәдәнийәт мәркизиниң шу вақиттики рәиси Мәһәммәтҗан Җанбақиев вә униң орунбасари Иврайим Исмәковниң тәшәббуси билән уюштурулған «Анилар мәйримиму» мошу кафеда өткән еди. Шуниңдин буян «Фазенда» бир күнму бош қалғини йоқ. Раст, Азат ихчам йеза болғанлиқтин, әлвәттә, кафеға күндүзи келип, тамақлинидиғанлар йоқниң орнида. Амма, той-төкүн, нәзир-чирақлирини жутдашлири мошу йәрдә өткүзүшни адәткә айландурған. Тиҗарәтчи билән сөһбәтлишип олтарғинимизда бир топ қиз-жигит кирип кәлди. Рахат йеза округи һакимийитиниң тәшәббуси вә «Азат» ишләпчиқириш кооперативиниң қоллап-қувәтлиши билән округ аһалиси Норуз мәйримини мошу кафеда өткүзүшни нийәт қипту. Эльвира болса,  әлвәттә, уларни хуш чирай билән күтүвалди. Бу йәрдә баһар мәйриминиң көңүлдикидәк нишанлинидиғанлиғиға ишәнчимиз камил. Рашидәм РӘҺМАНОВА. Әмгәкчиқазақ наһийәси.