• Йеңилиқлар
  • 30 Қаңтар, 2012

Тәргәв давамлишиватиду

Қазақстан Җумһурийити Баш прокурориниң 2011-жили 16-декабрьда Жаңаөзен шәһиридики йүз бәргән вақиәләргә бағлиқ билдүрүши 2011-жили 16-декабрьда Маңғыстав вилайитиниң Жаңаөзен шәһиридики  Мәркизий мәйданда Қазақстан Җумһурийитиниң Мустәқиллик күнини нишанлаш вақтида «Өзенмунайгаз» нефть чиқириш карханисиниң бир топ сабиқ (иштин бошитилған) ишчилири лөкчәк яшларниң қоллап-қувәтлишидә вәйранчилиқ, булаңчилиқ, от қоюш вә теч турғунлар һәм полиция хадимлириға күч қоллиниш билән давамлашқан аммивий тәртипсизликләрни уюштурди. Ақивәттә 125 объектқа от қоюлди, зәхим йәткүзүлди вә улар булап-таланди. Жаңаөзен шәһири вә Теңге поселкиси һакимийәтлириниң беналири, Пенсия төләш мәркизи, полицияниң таянч пунктлири, «Өзенмунайгаз» ширкитиниң идариси, «Аруана» меһманханиси, «Сулпак», «Атлант» вә «Шолпан» сода мәркәзлири, бәш банк мәһкимиси, тоққуз банкомат, 21 автомашина, турушлуқ өйләр, шундақла кичик вә оттура тиҗарәтниң нурғунлиған объектлири әйнә шулар җүмлисидиндур. Дөләткә, юридик вә җисманий шәхсләргә йәткүзүлгән зиян миллиардлиған тәңгини тәшкил қилиду. Вилайәтлик ички ишлар департаментиниң рәһбәрлиги аммивий тәртипсизликләрниң алдини елиш вә теч гражданларни һимайә қилиш үчүн вақиә йүз бәргән җайға полицияниң умумий отрядини әвәтти, адәмләр топи униңға оқ етиш вә соғ қуралларни, ташларни, таяқ вә янидиған арилашма қачиланған бодулкиларни пайдилинип һуҗум қилди. Қелиплашқан әһвалда полиция отряди бир нәччә қетим агаһландуруп оқ атқандин кейин тәртипсизликләрниң паал қатнашқучилириға табельлиқ қурал қолланди. Нәтиҗидә 64 адәм оқ етиш қуралидин җараһәтлинип, 14 адәм қаза болди. Йәнә икки адәмниң һалак болуши аммивий тәртипсизликләргә бағлиқ әмәс. 35 полиция хадими түрлүк җараһәтләрни алди.

***

Дөләт рәһбириниң тапшуруғиға бенаән Аммивий тәртипсизликләр фактлирини, шундақла уларниң пәйда болуш сәвәплирини тәргәв қилиш үчүн мәхсус прокурорниң рәһбәрлигидә идариләр ара тәргәв-оператив топ қурулуп ишләватиду. Һазирқи вақитта аммивий тәртипсизликләрни уюштурған алтә шәхс — Сақтағанов, Жарылғасинов, Ирмуханов, Досмағамбетов, Уткилов вә Төлетаева ениқлинип, уларға Җинаий кодексниң 241-маддисиниң 1-қисми бойичә әйип қоюлди вә улар қамаққа елинди.  Униңдин ташқири, аммивий тәртипсизликләрниң йәнә 23 паал қатнашқучиси вә вәйранчилиқ һәм булаңчилиқларни әмәлгә ашурған 11 шәхс ениқлинип, қамаққа елинди. Уларниң көпчилиги аммивий тәртипсизликләрни уюштурғанлиғини вә қатнашқанлиғини тәстиқлиди. Җүмлидин улар аммивий тәртипсизликләргә алдин-ала тәйярланғанлиғини, мошу мәхсәтләрдә яшлар топини җәлип қилғанлиғини, улар янидиған арилашма бар бодулкиларни тәйярлиғанлиғини вә қолда бар нәрсиләр билән қуралланғанлиғини атап көрсәтти. Тәргәв давамида мәхсус қурулған җәмийәтлик комиссияниң илтимаси бойичә шәхси, әйип дәриҗиси вә аиләвий әһвали һесапқа елинип, 11 шәхскә мунасивәтлик еһтият чарилири хелә йеник, қамаққа елишқа бағлиқ әмәс чариләр қоллинилди. Аммивий тәртипсизликләрниң башқа уюштурғучилири билән қатнашқучилирини ениқлаш вә издәш давамлишиватиду.

***

Шуниң билән бир вақитта Дөләт рәһбириниң тапшуруғи бойичә, җәмийәтлик тәртипни орнитишқа қатнашқан полиция хадимлири иш-һәрикәтлириниң қанунийлиғи айрим тәкшүрүлүватиду.  Болупму бу қурал қоллиниш мәсилилиригә мунасивәтликтур. Тәргәв полиция хадимлириниң теч турғунлар билән өзлириниң һаяти вә саламәтлигигә ениқ ховуп туғулуватқан вәзийәттә асасән қанунға мувапиқ һәрикәт қилғанлиғини көрсәтти.  Шуниң билән бир қатарда айрим әһвалларда полиция хадимлири қурал вә мәхсус васитиләрни орунсиз қолланған, һуҗум қилғучиларниң һәрикитигә инкас қилиш туғулған ховупқа мас кәлмигән, бу болса, адәмләрниң һалак болуши вә җараһәтлинишигә елип кәлди. Қол астидики хадимларниң қанунсиз һәрикәтлириниң алдини елишқа қаритилған чариләрни көрмәй, хизмәт вәзиписини тегишлик  дәриҗидә орунлимиғанлиғи үчүн полицияниң умумий отрядини башқурған Маңғыстав вилайәтлик ички ишлар департаменти башлиғиниң орунбасари Өтеғалиев җинаий җавапкәрликкә тартилди. Адәмләрниң қаза болушиға елип кәлгән қурални қолланғанлиғи үчүн Маңғыстав вилайәтлик ички ишлар департаменти экстремизмға қарши күришиш бөлүминиң башлиғи Бағдабаев; Жаңаөзен шәһәрлик ички ишлар башқармиси башлиғиниң биринчи орунбасари Бақытқалиулы; Маңғыстав вилайәтлик ички ишлар департаментиниң оператив вәкили Жолдыбаев җинаий җавапкәрликкә тартиливатиду. Тәргәв Базарбай Кенжебаевниң қаза болуш фактиға баһа бәрди. Уруқ-туққанлириниң көрситишичә, униң өлүмигә Жаңаөзен шәһәрлик ички ишлар башқармисиниң вақитчә тутуш авахтисида йәткүзүлгән җараһәтләр сәвәп болған. Мошу факт бойичә Кенжебаевни авахтида қанунсиз тутушқа йол қойғини вә униң өз вақтида ағриқханиға йәткүзүлүшини тәминлимигәнлиги үчүн Жаңаөзен шәһәрлик ички ишлар башқармиси вақитлиқ тутуш авахтисиниң башлиғи Темиров җинаий җавапкәрликкә тартиливатиду. Шуниң билән бир қатарда қаза болғанни урушқа әйиплик шәхсләрни ениқлаш чарилири көрүлүватиду.

***

Йәрлик иҗраий органлар лавазимлиқ шәхслириниң вә нефть карханилири рәһбәрлириниң қанунсиз иш-һәрикәтлири ақивәттә аммивий тәртипсизликләргә елип кәлгән иҗтимаий кәскинликниң өсүшигә вә нефтьчиларниң узақ вақитлиқ иш ташлишиға сәвәп болған. Малийә полициясиниң органлири мошу шәхсләрниң шәһәрликләр мәнпийәтлиригә әһмийәт бәрмәй, бир нәччә жил мабайнида йәрлик аһалини һәм нефть-газ саһасиниң хадимлирини иҗтимаий-ихтисадий қоллап-қувәтләшкә бөлүнгән мәбләғни талан-таражға салған. Тәргәв мәлуматлири бойичә мәбләғни оғрилашни Жаңаөзен шәһириниң илгәрки вә һазирқи һакимлири Бабаханов билән Сарбөпеев «Жанашыр» вә «Жарылқау» җәмийәтлик фондлири арқилиқ әмәлгә ашурған.  Мошу фондларға «РД «КазМунайГаз» акционерлиқ җәмийитиниң шәһәр аһалисини иҗтимаий қоллап-қувәтләшкә бәлгүләнгән һамийлиқ ярдими җәмләнгән. Ахчиниң нурғун қисми кейин нәқ ахчиға айландурулуп, сиңдүрүветилгән. Атап көрситилгән лавазимлиқ шәхсләр вә шу фондларниң рәһбәрлири җинаий җавапкәрликкә тартиливатиду. «РД «КазМунайГаз» акционерлиқ җәмийити вә «Компания Мунай Экология» җавапкәрлиги чәкләнгән йолдашлиғиниң рәһбәрлири Мирошников билән Баймуханбетовқа мунасивәтлик «РД «КазМунайГаз» акционерлиқ җәмийитиниң 335 миллион тәңгә миқдаридики мәблиғини оғрилиғанлиғи факти бойичә Җинаий кодексниң 176-маддиси 3-қисминиң «б» пункти бойичә җинаий иш қозғалди. «РД «КазМунайГаз» акционерлиқ җәмийитиниң 127 миллион тәңгә миқдаридики мәблиғини «Бурғылау» җавапкәрлиги чәкләнгән йолдашлиғиниң мудири Сейтмағанбетов билән тил бириктүрүп оғрилиди, дегән гуман бойичә «Өзенмунайгаз» ишләп чиқириш шөбисиниң илгәрки мудири Ешмановқа вә униң орунбасари Марқабаевқа мунасивәтлик Җинаий кодексниң 176-маддиси 3-қисминиң «б» пункти бойичә җинаий иш тәкшүрүлүватиду.

***

Айрим шәхсләрниң иштин бошитилған ишчиларни наразилиқ һәрикитини давамлаштурушқа вә һакимийәт орунлириға қаттиқ қаршилиқ көрситишкә җәлип қилиш бойичә иш-һәрикәтлири аммивий тәртипсизлик сәвәплириниң бири болди. Экспертиза улар тарқатқан тәшвиқат материаллириниң мәзмунида иҗтимаий адавәтни пәйда қилиш бәлгүлириниң бар екәнлигини ениқлиди. Мошу факт бойичә Миллий бехәтәрлик комитети Җинаий кодексниң 164-маддисиниң 3-қисми бойичә җинаий иш қозғап, уни тәргәв қиливатиду. Тәргәв даирисидә иҗтимаий адавәтни пәйда қилишқа мунасивәтлик дәп гуман қилиниватқан ройхәткә елинмиған «Алға» вә «Халық Майданы» җәмийәтлик бирләшмилириниң бир қатар рәһбәрлири билән актив әзалири Козлов, Амиров вә Сапарғали тутулди.

***

Шетпе поселкисида орун алған вақиәләргә айрим тохтилип өткүмиз келиду. 2011-жили 17-декабрьда Маңғыстав вилайитиниң Шетпе станциясидә бир топ шәхсләр төмүр йол қатнишини тосавелип, йолларни парчилиған вә транспорт инфраструктурисиниң объектлирини бузған. Шуниң нәтиҗисидә транспортниң нормал ишлиши бузулуп, 7 йолувчилар вә 9 жүк тошуш поезиниң жүрүши бир нәччә саатқа тохтитилди. Қанунсиз һәрикәтләрниң алдини елиш вақтида полиция хадимлириға қурал, янидиған арилашма бар бодулкиларни вә ташларни қоллинип һуҗум қилинған; 5 хадим түрлүк җараһәт вә көйүк алди. Полиция хадимлири бир нәччә қетим агаһландуруп, оқ атқандин кейин қурал қоллинишқа мәҗбур болди. Буниңда 11 адәм җараһәтлинип, 1 адәм қаза болди. Тәргәв бу әһвалда полиция хадимлириниң қурални қануний қолланғанлиғини ениқлиди. Бүгүнки күндә умумий тәртипсизликләрни уюштурғанлиғи вә һакимийәт вәкиллиригә қарши күч қолланғанлиғи үчүн 3 шәхс — Бақытжан, Сабырбаев вә Жылқышиев җинаий җавапкәрликкә тартиливатиду. Йәнә 12 адәм аммивий тәртипсизликкә қатнашқанлиғи, һакимийәт вәкиллиригә қарши күч қолланғанлиғи һәм транспорт васитилири билән қатнаш йоллирини бузғанлиғи үчүн җавапкәрликкә тартиливатиду.

***

Атап көрситилгән барлиқ ишларни тәргәв қилиш давамлишиватиду. Биз тәргәвниң нәтиҗилири тоғрилиқ мунтәзим рәвиштә хәвәрләндүрүп туримиз.

773 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы