• Шәхс
• 18 Шілде, 2019

«Сағымбай ака»

Бәхтишат СОПИЕВ, «Уйғур авази» Казақстан журналистлар академиясиниң президенти, тарих пәнлириниң доктори, профессор Сағымбай Қозыбаевниң уйғурларни көрсә, йешиниң чоң-кичиклигигә қаримай «ака» дәп мураҗиәт қилидиған адити бар. Бир саһаниң адәмлири үчүнму униң билән пат-пат көрүшүп туримиз. Бу қетим у бизни һечтин кәч яхши, демәкчи, кәспий мәйримимиз билән тәбрикләп кәпту. – Мону мениң 54- (!) китавим, буни 75 яшлиғимға беғишлап чиқардим. Тәвәллуд! Тәбрикләп қойсаң болиду, ака, – деди у маңа китапни сунуп. – Ака – сиз, биз – ука, – дедим. У адәттикидәк, қақахлап күлүп кәтти. Сағымбай аға, «мени гезитқа яз» демиди. Бирақ, йезиш керәклигини чүшәндим. Мошуниң билән Сағымбай Қабашоғли маңа үчинчи китавини соға қиливатиду. «Мениң «Ленсменам», «Қазақстан журналистикисиниң ениқлимиси» вә мону новәттики «Қәлимим – қәлбим» китави. Униң язғанлирини қизиқип оқуймән. Қәлими наһайити өткүр. Қисқа, вақиәниң тоқ етәрини язиду. Ундақ қәләм егиси һәққидә йезишму қийин. Сағымбай Қозыбаев. Бу исим пәқәт биз, журналистларғила әмәс, шундақла зияли әһлигиму, аддий оқурмәнләргиму яхши мәлум. Мән атақлиқ Қозыбаевлар аилисигә қизиқип қалдим. Сағымбайниң дадиси Қабаш Қазақстанда дәсләп колхоз қурғанларниң бири екән. У Қостанай тәвәсидә «Жаңа турмыс» дәп атилидиған егиликкә рәһбәрлик қилған. Ейтишларға қариғанда, Улуқ Вәтән уруши жиллири у өзиниң вә уруқ-туққанлириниң барлиқ ахчисини жиғип, өйидики җиһазлирини сетип, Чкалов шәһиридики авиация заводиға икки самолетқа буйрутма бериду. Һәтта униңға бу «соғиси» үчүн Сталин тәшәккүр изһар қилған дейишиду. Сағымбайниң акиси, атақлиқ алим Манаш Қозыбаевниң исмини қазақстанлиқлар яхши билиду. Һазир Петропавл шәһиридики университет Манаш Қозыбаевниң нами билән атилиду. Йәнә бир акиси – Оразалы Қозыбаев – Социалистик Әмгәк Қәһримани, Қостанай вилайәтлик партия комитетиниң иккинчи кативи, Ақтөбә вилайәтлик иҗраий комитетиниң рәиси охшаш жуқури лавазимларда ишлигән. Уларниң иниси Сағымбай болса Ленинград (һазирқи Санкт-Петербург) университетиниң журналистика факультетини тамамлиған дәсләпки қазақ жигити. Аридин 18 жил өткәндин кейин у докторлуқ диссертациясиниму Россиядә яқлайду. Қазақстан журналистикисиниң сәрдарлириниң бири болған С.Қозыбаев алтә (!) қетим Қазақстан Журналистлар иттипақи мукапитиниң лауреати, алтә медаль вә елимизниң Тунҗа Президенти – Елбасыниң мәхсус Тәшәккүрнамисини елишқа муйәссәр болған. 1974-жилдин бери, һазирқи Әл-Фараби намидики Қазақ Миллий университетиниң журналистика факультетида паалийәт елип бериватиду. 30 жилдин бери һәрхил кафедриларға рәһбәрлик қилди. Миңдин ошуқ студентниң устази аталди. Сағымбай аға 45 жил җәриянида 54 (!) китап йезипту. Уларда муәллипниң публицистикилиқ мақалилири, очерклири, сәпәр хатирилири, әслимилири орун алған. Бир қизиғи, көплигән китаплирида уйғур достлири, миллий әнъәнилиримиз тоғрилиқму язиду. Бу қетимқи китавида атақлиқ коллекционер Азат Һекимбәгниң иҗадий паалийитигә, уйғур мәтбуатиниң тарихиға тохтилипту. Ейтмақчи, у уйғур мәтбуатиниң тарихини тәтқиқат қилғучиларниң бири. Униң миллитимизгә болған мунасивити наһайити иллиқ вә сәмимий. Әдипниң язғанлиридин кәспимизгә аит афоризмларни көпләп учритишқа болиду. «Бешиң ағриғанда дохтурға қарилисән, бешиңға күн чүшкәндә журналистқа мураҗиәт қилисән» дәп язиду, Сағымбай аға. Уни 75 яшлиқ тәвәллуди билән тәбрикләп, бешиңиз ағримисун һәм күнму чүшмисун, ака, демәкчимән.