• Уйғур жутлирида
  • 22 Қазан, 2020

Яхши жутта ятлиғиң билинмәс

Һаятта күтмигән йәрдин тәсадапи һадисиләр йүз берип, тирикчилик нәпәсиңни өзгәртип, тутқан йолуңни башқа яққа бураветидекән. Кейинки күнләрдә маңа, немишкиду, аилә шараитиға бола, өй-маканимизни йәниму кәңәйтиш мәхситидә башқа яққа көчүш, кәңирәк қора-җай елиш арзуси арам бәрмәй турувалди. Яш йетип қалғанда адәм кәңликни халап қаламду немә!
Көңлүмдә пәйда болған мошу үмүт тулпарини минип, өй издәшкә башлидим. Хелә йәрләрни чарлидим. Көрүнүштә аддий болғини билән көңүлгә яққидәк өй тепишму хелә мүшкүл екән. Ахири Алмута шәһириниң әтрапидики Қарису мәһәллисидин бир өйни тепип, баһасиға келишип қалдуқ. У бала-чақамғиму яқти.
Көчүш тәрәддути башлинип кәтти. Башта бу һәвәс-һиссиятқа берилип, көчүш-қонушқа анчила етивар бәрмигән екәнмән. Лекин йешиң йетип қалғанда үгинип, сиңишип қалған йериңни, иссиқ угаңдәк болуп кәткән жутуңни ташлап кетишниң қанчилик қийин екәнлигигә мошу қетим ениқ көз йәткүздүм. Жүк-тақимизни машиниға бесип, қозғалғанда, худди қериндаштәк болуп кәткән хошнилирим Шөһрәт һаҗим — Гуля, Пәрхат — Роза, пүткүл уйғур хәлқигә тонулған аташин шаир Абдуғопур Қутлуқов билән рәпиқиси Пәхринисә һәдәмни, ич қоюн-таш қоюн болуп кәткән илпәтлирим Абдуллам билән Һашимҗанни, әҗайип меһриван инилирим Уйғур, Иврайим вә Әркинни, алий инсаний пәзиләткә егә, меһмандост башқиму жутдашлиримни қиймайла қалдим. Улардин айрилиш толиму мүшкүл билинип кәтти. Көзүмдин ихтиярсиз яш тамчилири домулап чүшүшкә башлиди.
Йолда кетип баримиз. Көзүмдә яш, көңлүмдә әндишә. Ой-хиялим нәләргә кәттекин? Яқа жутларда бизни немиләр күтүватиду? Бала-чақа, нәврә-чәврилиримни тәнтиритип қоймисам болаттиғу. Немиләрни ойлидимкин. Уни бир өзәм, бир Аллаһ билиду.
“Алған өйүмизму, қора-җайимизму яман әмәс. Қериғанда өзәм халиған, өзәм кинигән кәңчиликкә чиқтимғу”, дәп өзәмни өзәм бәзләп қойимән. Лекин бәрибир ой-хиялим – үгинип қалған жутумда.
Йеңи өйгә келип орунлашқичә хелә вақит өтүп кәтти. Ахири вақтимни тепип, тала-түзгә чиқтим.
— Әссаламу әләйкүм, ака. Йеңи өйләр мубарәк болсун! Мана хошна болуп қаптимиз, өйләргә кириң, — дәп удулумдики өйдин бир яш жигит чиқип кәлди. Исми Рустәм екән. Чирайи иллиқ, һәқиқий уйғурларға хас илтипат билән муамилә қилиду. Ата-аниниң тәрбийисини алғанлиғи көрүнүп туриду. Аңғичә йенимиздики өйдин чаққан кийингән, хуш пичим бир аял чиқип кәлди.
— Әссалам, ака. Өйләр мубарәк! Ян хошна болуп қаптимиз. Арилишип жүрәйли. Исмим Зульфия, йолдишимниң исми Реһимҗан, — деди очуқ чирай көрситип. Өз тилимизда сөзләп, иллиқ илтипат көрсәткән бу меһриван җанларни көрүп, мәйүс көңлүм хелила көтирилип қалди. Әтиси бир кочида туридиған башқиму хошнилирим Каммунар, Алимҗан, Тайир, Махмутҗан, Савутҗан исимлиқ жигитләр билән тонуштуқ. Һәммисила ақ көңүл, меһри дәрия кишиләрдин болуп чиқти. Мошу йәрдә әҗдатларниң «Өй алғичә, хошна ал» дегән дана сөзлири ядимға кәлди. Көп өтмәй, йәнә бир хошнилирим Пәрхат билән Сидиқҗан чайға чақирипму үлгәрди.
Башқа уйғур жутлириға қариғанда, биз Қарису мәһәллисигә анчила етивар берип кәтмәймиз. Нәзәримиздә уни кичик жутлар қатарида көримиз. Әксичә, бу жуттиму қәлби дәриядәк кәң, ақ көңүл, меһмандост, пикир бирлиги ярашқан кишиләр яшайдекән. Жут адәмлири һәрқандақ вәзийәттә бир-биригә қол учини берип, ярдимини көрситидекән. Буни мән жутқа кәлгән мошу аз вақит ичидә ениқ байқидим.
— Биз гезит-журналларға муштири топлаш, Уйғур театриниң билетлирини сетиш ишлиридин чәттә қалмаймиз, – дәйду мәһәллидики Ханим-қизлар кеңишиниң рәиси Фатима Лохманова сөһбәтара. — Өткән жили йүзгә йеқин адәм «Уйғур авази» вә «Азия бүгүн» гезитлириға йезилди. Бийил уни йәниму көпәйтишкә тиришиватимиз. Әнди мәһәллимиздин уйғур мәктәплиригә берип оқуватқан балилиримиз жилдин-жилға көпийиватиду. Әлвәттә, бу ишларға кәлгүсидә җиддий көңүл болмисәк, миллитимиз тәғдири ховуп астида қалидиған түри бар.
Арида Қарису мәһәллисиниң чоң жигитбеши Махмутҗан Мәңсүров билән Ақсақаллар кеңишиниң рәиси Замандин Турдиев бир топ кишиләр билән һалимиздин хәвәр елип, көчүп келишимиз билән тәбрикләп, сәмимий тиләклирини билдүрди. Андин иҗтимаий тор арқилиқ бизни пүткүл Қарису җамаитигә тонуштурди.
Әттәй жут чоңлири үчүн уюштурулған мәрасим-сорунға тәклип қилди.
— Келиң ака, «Һәм тиҗарәт, һәм зиярәт» дегинидәк, жут адәмлири билән тонушисиз, йеқин мунасивәттә болисиз, — деди кичик пейиллиқ билән Махмутҗан.
Һәқиқәтән сорунға мәлиниң инавәтлик адәмлири жиғилипту. Улар мени сәмимий қарши алди. «Хатирҗәм болуң. Жутумиз наһайити инақ. Сиңип кетисиз» дегән тиләкләрни ейтип, өйниң төридин орун көрсәтти. Жут адәмлириниң мундақ кәң пейил, сәмимийлигидин бәкму хурсән болдум. Көңлүм көтирилип, қәлбимниң бир йеригә орнап қалған әндишә булутлири бирдин тарқап кәтти.
Сорунға риясәтчилиқ қилған жигитбеши Махмутҗан алди билән жутниң инақлиғи, кишиләрниң бир-биригә болған мунасивитини техиму яхшилаш һәққидә гәп қилип, һәммини бир нишан, бир мәхсәт йолида бирликтә яшашқа дәвәт қилди. Мәһәллидики айрим кишиләрниң һалидин хәвәр елип, ярдәм көрситишни көпчиликниң ядиға салди. Униң чин жүригидин чиқирип виждан билән ейтқан һәрбир сөзи орунлуқ еди. Шуңлашқа һәммә униңға қайил болди, қоллап-қувәтлиди. Мән болсам, бу гәп-сөзи орнида көпчиликни башқуруп, өзигә қариталайдиған жигиткә апирин ейтип, «жигитбеши дегән мошундақ болса», дәп һәвәс қилдим. Бу күнки бәзмә-тамашиму наһайити қизиқ вә көңүллүк өтти. Шу күни мән өзәмни бу жутта бурундин туруватқан пухрадәк сезип, көңлүм тағдәк көтирилип кәтти.
Шуниңдин бираз вақит өтмәйла, йәнә шу Махмутҗанниң уюштуруши билән өз қорасида уйғурниң миллий оюнлири бойичә мусабиқә-көрүк өткүзүлди. Униңға мәһәллидин хелә адәм қатнишип, өз һүнәрлирини көрсәтти. Мусабиқидә озғанлар Пәхрий ярлиқ вә маддий соғиларни елишқа муйәссәр болди.
Қәйәрдә болмисун, уйғурумниң мошундақ яхши хисләтлирини, адәмгәрчилик пәзилитини йоқатмай яшаватқанлиғиға апирин әйлидим. Яхши жутта ятлиғиң билинмәйдекән.

Нурдөләт МУРАДИЛОВ,
пешқәдәм журналист.
Алмута шәһири.

303 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы