• Әхбаратлар еқими
  • 25 Қараша, 2021

Мәркизий Азия тәғдири үчүн алаһидә җавапкәрлик

Қазақстан Президенти Ташқи ишлар министрлиги коллегиясиниң кәңәйтилгән мәҗлисигә қатнашти.
Президент Ташқи ишлар министрлиги коллегиясиниң кәңәйтилгән мәҗлисини ечип, мәзкүр чарә-тәдбирниң Қазақстан Җумһурийити Мустәқиллигиниң 30 жиллиғи һарписида өтүватқанлиғиниң муһим әһмийәткә егә екәнлигини тәкитлиди. Дөләт рәһбири бизниң мошу тарихий сәнәгә болған йолумизниң чоң утуқлар билән нишанланғанлиғини қәйт қилди. Қазақстан регионлуқ вә аләмшумул җәриянларға паал қатнишиватқан абройлуқ дөләткә айланди.
Қасым-Жомарт Тоқаев бизниң ташқи сәяситимиз асаслириниң Елбасы Нурсултан Әбишоғли Назарбаев тәрипидин селинғанлиғини, униң беваситә рәһбәрлигидә кәспий дипломатик хизмәтниң вуҗутқа кәлгәнлигини, миқияслиқ ташқи сәясий вәзипиләрниң һәл қилинғанлиғини тәкитлиди. 
– Мәмликитимизниң дөләт чегарисиниң һоқуқ җәһәттин толуқ бәкитилиши һәқиқәтәнму мисли көрүлмигән тарихий утуқ болди, бу дөлитимизниң бехәтәрлигини хелә мустәһкәмләш имканийитини бәрди. Каспий деңизиниң һоқуқ мәртивиси тоғрилиқ конвенцияниң имзалиниши йәнә бир муһим утуқ болди, униң үстидә елип берилған мурәккәп иш 20 жилдин ошуқ давамлашти, – деди Президент.
  Қасым-Жомарт Тоқаев музакириләргә қатнашқан дөләт хизмәтчилириниң һәссисини жуқури баһалиди вә уларниң әмгигини дөләт мукапатлири билән тәғдирләш қарари тоғрилиқ елан қилди.
 Докладта мошу жиллар җәриянида Қазақстанниң стратегиялик шериклиримиз Россия, Хитай вә Мәркизий Азия дөләтлири билән достлуқ мунасивәтләрни йолға қойғанлиғи тәкитләнди. Мәмликитимизниң йетәкчи инвестициялик вә сода шериклири һесаплинидиған АҚШ вә Европа иттипақи билән стратегиялик алақиләр орнитилди. 
Дөләт рәһбириниң пикричә, ядро қуралидин ихтиярий ваз кечиш тоғрилиқ қарар Қазақстанниң хәлиқара бирләшмидә абройиниң хелә ешишиға ярдәм қилди.
– Алдимиздики жили АӨИЧКкә вә пайтәхтимиздә униң VI Саммитиниң өткүзүлгәнлигигә 30 жил толиду. Ташқи ишлар министрлиги мошу йөнилиштә миқияслиқ иш жүргүзүши керәк. Қазақстан Кеңәшмини бехәтәрлик вә тәрәққият мәсилилири бойичә континентал тәшкилатқа басқучлуқ өзгәртишкә интилиду, – дәп билдүрди Қасым-Жомарт Тоқаев. 
Президент Қазақстан дипломатиясиниң өзиниң нурғунлиған, шу җүмлидин әң мурәккәп, хәлиқара проблемилар бойичә мурассә қарарларни издәп тепишқа нишан қилинғанлиғи билән дунияға тонулғанлиғини атап көрсәтти. 
– Мәмликитимиз течлиқпәрвәр тәшәббусларни оттуриға қойди, дөләтләрара вә гражданлиқ тоқунушларни биртәрәп қилишта васитичи болди. Биз цивилизацияләр оттурисида уйғун мунасивәтләрни орнитишқа тиришиватимиз, Дуниявий вә әнъәнивий динлар йетәкчилириниң қурултайлирини өткүзүватимиз. Мошуларниң һәммиси чәтәллик шериклиримиз тәрәптин жуқури баһаланди вә һәртәрәплимә қоллап­қувәтләнди, – дәп тәкитлиди Дөләт рәһбири.
Президент Қазақстанниң Евразия қитъәсидә бирқатар көптәрәплимилик қурулумлар тәсисчилириниң қатариға киридиғанлиғиға вә уларниң паалийитигә актив қатнишиватқанлиғиға диққәтни җәлип қилди.
– Йеқинда биз бирқатар қериндаш дөләтләр билән Түркий кеңишини толуқ мәзмунлуқ Тәшкилатқа өзгәрттуқ. Бу вақиә түркийтиллиқ дөләтләр һәмкарлиғиниң йеңи басқучиниң башлинишиға асас салди, – дәп хәвәр қилди Қасым-Жомарт Тоқаев
Дөләт рәһбири бүгүнки күндә Мәркизий Азиягә җәлип қилинған чәт әл капиталиниң 75 пайизиниң Қазақстан әнчисигә тоғра келидиғанлиғини вә мошу йөнилиштики сүръәтни төвәнләтмәсликниң муһим екәнлигини атап көрсәтти. Президент пандемия шараитида чәт әлләрдики миңлиған жутдашлиримизға ярдәм қилған, шу җүмлидин вәтәндашлиримизни чәт әлләрдин қайтуруп келиш бойичә чоң ишни әмәлгә ашурған дипломатик корпусниң күч чиқиришини жуқури баһалиди.
– Дипломатларниң күч чиқириши түпәйли, Қазақстанға гуманитарлиқ ярдәмниң кәлтүрүлүши тәминләнди. Бизму өз тәрипимиздин нурғун дөләтләргә ярдәм қилдуқ. «Вакцина дипломатияси» Мәркизия Азиядә эпидемиологиялик әһвалниң турақлишишиға өз һәссисини қошти. Силәр, барлиқ қийинчилиқларға қаримай, қоюлған стратегиялик вәзипиләрни һәл қилишни давамлаштуруватисиләр, – деди Қасым-Жомарт Тоқаев.
 Президент дунияда қелиплашқан әһвални һесапқа елип, ташқи сәясәт усуллирини кәң тәкшүрүшкә вә тегишлик системилиқ чариләрни ишләп чиқишқа чақирди.
– Биринчи. Ташқи сәясәтни «хәлиқ авазиға қулақ салидиған дөләт» концепциясигә мувапиқ жүргүзүш вә униң нәтиҗидарлиғини ашуруш. Һазирқи вақитта ташқи мәйданда Қазақстанниң бирпүтүн умуммиллий стратегияси йоқ. Бу системилиқ проблема. Әйнә шуниңға бағлиқ Қазақстан Ташқи ишлар министрлиги қоюқ идариләрара уйғунлаштурушни йолға қоюши лазим. Дөләт аппаратиниң ичидики аҗиз өзара һәрикәт вә тар даирилик идарә мәнпийәтлириниң үстүн болуши охшаш «созулма ағриқларға» диққәт ағдуруш лазим. Бу җиддий хаталиқларға вә миллий мәнипийәтләрни һимайә қилишта елип берилидиған ишниң нәтиҗидарлиғиниң төвәнлишигә елип келиду. Мәсилән, Жайық дәрияси сүйиниң тартилип кетиши, хитай чегарисида Қазақстан жүкиниң туруп қелиши, хошна әлләр базарлирида бизнесимиз мәнпийәтлириниң камситилиши вә нурғунлиған башқа проблемилар қазақстанлиқларниң кәйпиятиға вә турмуш дәриҗисигә сәлбий тәсир қиливатиду, – дәп тәкитлиди Қасым-Жомарт Тоқаев. 
Президент ихтисадий дипломатияни «йеңилашни» иккинчи муһим вәзипә сүпитидә атап көрсәтти. Дөләт рәһбириниң пикричә, пандемиядин кейинки әслигә кәлтүрүш шараитида чәт әл инвестициясини җәлип қилиш үчүн дөләтләр оттурисида риқабәт күчийиду. Әйнә шуниңға бағлиқ Ташқи ишлар министрлиги өзиниң инвестицияләрни җәлип қилиш бойичә дөләт сәяситини әмәлгә ашуруш саһасидики мәртивисини толуқ пайдилиниши шәрт.
Дөләт рәһбири Қазақстанниң Мәркизий Азия регионидики йетәкчи орнини күчәйтишни диққәтни тәләп қилидиған йәнә бир муһим вәзипә, дәп һесаплайду.
– Биз өзимизниң алаһидә регионлуқ мәртивимиз һәққидә җүръәтлик билдүрүшимиз керәк, дәп һесаплаймән. Чүнки биз буниң үчүн барлиқ асасларға егә. Бизниң ихтисат Мәркизий Азияниң башқа ихтисатлириға қариғанда хелә күчлүк. Евразиядики асасий транспорт түгүниниң қийилишидики оттурилиқтики геостратегиялик әһвал. Кәң миқияслиқ вә чоңқур ихтисадий һәм демократик өзгиришләрни әмәлгә ашуруш. Әқлий вә инсан иқтидариниң болуши. Қазақстанниң хәлиқара мәйдандики жуқури абройи. Бу амиллар Мәркизий Азия тәғдири үчүн бизгә алаһидә җавапкәрлик жүкләйду, – деди Қасым-Жомарт Тоқаев. 
Дөләт рәһбири су мәсилиси даирисидики музакирә җәриянлириниң чапсанирақ аяқлишиши Қазақстан, Мәркизий Азия дөләтлири, шундақла Россия вә Хитайниң умумий мәнпийәтлиригә җавап бериду, дәп һесаплайду. 
Президент андин кейин дуниядики йетәкчи вә региондики тәсирлик дөләтләр билән тәңһоқуқлуқ һәм өзара пайдилиқ һәмкарлиқ мәсилилиригә тохталди. Дөләт рәһбири бизниң прагматизмға асасланған салмақлиқ вә тәңпуң ташқи сәясәтни әмәлгә ашуруватқанлиғимизни һәм өз зиммимизгә алған иккитәрәплимә вә көптәрәплимә мәҗбурийәтләргә риайә қилишта садиқ болуп қалидиғанлиғимизни тәкитлиди.
– Биз һечқачан мустәқиллик, суверенитет, чегариларға, территория пүтүнлүги охшаш биз үчүн муқәддәс қәдрийәтләргә зиян йәткүзидиған қандақту-бир келишимләргә йол қоймаймиз. Биз, һәммидин авал, Қазақстан мәнпийәтлирини қәтъий һимайә қилишимиз шәрт, – дәп билдүрди Қасым-Жомарт Тоқаев. 
Дөләт рәһбири Қазақстан дипломатиясиниң йеңиланған маһийитини шәкилләндүрүшни наһайити муһим әвзәллик сүпитидә атиди.
– Ташқи ишлар министрлигидин квалификациялик мутәхәссисләрниң кетиши – униң кадрлар иқтидарини аҗизлаштуруп, җиддий ховупқа айланмақта. Мән Ташқи ишлар министрлигиниң әң консерватив қурулумлар қатариға ятидиғанлиғини шәхсән яхши билимән. Бир тәрәптин, бу йәрдә әнъәниләрни сақлаш, кәспий дипломатларниң тар даирисини шәкилләндүрүш җәһитидин иҗабий тәрипиму бар. Иккинчи тәрәптин, өз мәмликитигә хизмәт қилишни халаватқан нурғун билимлик, идрәклик яшлар министрликкә ишқа орунлашқанда, йеңип өтүш мүмкин әмәс тосуққа дуч келиду. Бу әһвални түзитиш зөрүр. Кадрлар сәяситидә түп-асаслиқ өзгиришләр вақти кәлди. Дипломатик хизмәткә, һәммидин авал, чоңқур билимлик, очуқ, вәтәнпәрвәрлик кәйпияттики кәспийләр лазим. Чәт әлләрдә Қазақстанға вакаләтлик қилидиған бизниң дипломатлар пәқәт чәт тилларнила әмәс, һәммидин авал дөләт тилини билиши керәк, – деди Президент.
 

407 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы