• Қазақстан тәуелсіздігіне 30 жыл
• 14 Желтоқсан, 2021

Дөләт тәрәққиятиниң вә гүллинишиниң зәмини

Қазақстан узун жиллар давамида хәлиқара дәриҗидә милләтләрара сәяситиниң утуқлуқ мисалини намайиш қилип келиватиду. Қазақстанлиқ толерантлиқниң ярқин мисали сүпитидә Қазақстан Җумһурийити Парламенти Мәҗлисидә Қазақстан хәлқи Ассамблеясиниң һәрхил милләтлиридин тәркип тапқан тоққуз вәкилиниң болушини кәлтүрүшкә болиду. Бийил сабиқ Кеңәш Иттипақи кәңлигидики әҗайип һесапланған Қазақстан хәлқи Ассамблеясиниң тәшкил қилинғиниға 26 жил толди. 
 Әмәлият бизниң елимизгә милләтләрара разимәнлик тәҗрибисини үгинишкә чоң делегацияләр келиватқанлиғи, чоң қизиқиш һасил қиливатқанлиғи бизниң тәҗрибимизниң утуқлуқ екәнлигини көрсәтмәктә. Ассамблеяниң вә униң җәмийәтлик разимәнлик һәм бирликниң модели йөнилишидики паалийити брендқа айланди. Бу модель көплигән әлләр алимлирида, сәясәтшунаслирида, тарихчилирида вә җәмийәт әрбаплирида чоң қизиқишларни һасил қилмақта. Нурғунлиған чәтәллик мутәхәссисләр бизниң тәҗрибимизни иҗабий мисал сүпитидә тәтқиқ қилиду. Биз, Ассамблея әзалири вә миллий мәдәнийәт мәркәзлириниң вәкиллири, бирлигимизниң модели һесапланған тәҗрибигә вәкил сүпитидә делегацияләр тәркивидә болимиз.
 Мән бизниң делегация тәркивидә Бангладеш хәлиқ җумһурийитиниң вәкиллири билән учришишта болдум. Бизниң тәҗрибимизни тәтқиқ қилғанда, бу надир институтниң паалийити һәққидә нурғун соалларни қоюшти. Йәнә бир тәрәптин мошундақ көпмилләтлик дөләттә барлиқ гражданларниң тәңһоқуқлуғини, әл конституцияси уларни толуқ һимайә қилидиғанлиғини чүшәнгәндә, һәйран қалғанлиғини йошурмиди. Тәкитләш лазимки, бизниң модельни ЕБҺТ, Европа Кеңиши охшаш чоң тәшкилатлар тәтқиқ қилмақта. Шәхсән өзәм БМТ вәкиллириниң соаллириға җавап бәрдим һәм комментарийлар яздим. Һазир айрим дөләтләр Қазақстанда яшаватқан милләтләрниң тилини сақлаштики ҚХАниң тәҗрибисигә қизиқиду. Мениң оюмчә, мошуларниң һәммиси Қазақстандики милләтләрара разимәнлик сәясәткә болған чоң қизиқишни көрсәтсә керәк.
 Әлвәттә, Қазақстан охшаш көпмилләтлик дөләт үчүн ҚХА институти һавадәк һаҗәт. Тарихқа нәзәр ташлисақ, Кеңәш Иттипақи ғулиғандин кейин МДҺ әллиридә нурғун вақиәләр йүз бәрди. Статистика мәлуматлириға қарисақ, 1991 — 2001-жиллар арилиғида 9 миллион адәм өзлири яшаватқан җайлардин көчүшкә мәҗбур болған. Улар ихтисадий боһрандин, сәясий турақсизлиқтин, шуниң ичидә милләтләрара тоқунушлардин қачқан. Пәқәт Қазақстандинла нурғун хәлиқ кәтмигән. Бу йәрдә елимизниң Тунҗа Президенти Нурсултан Назарбаев тәрипидин бәрпа қилинған җәмийәтлик разимәнлик вә толерантлиқниң қазақстанлиқ модели чоң роль ойниди. Қазақстан хәлқи Ассамблеяси униң мустәһкәм һули болди. Ассамблея җәмийитимиздә һазирму чоң роль ойнап кәлмәктә. Биз бүгүнки таңда чоң өзгиришләр алдида туримиз. Көп нәрсиләрни роботлар алмаштуриду. Амма инсан тәбиитидин һиссиятлар билән яралған. Йәни муһәббәт, достлуқ, қоллап-қувәтләш охшаш чүшәнчиләр униң үчүн дайим муһим болуп қалиду. Һечбир сүнъий әқил достни алмаштуралмайду. Шуңлашқа ҚХА охшаш надир институт течлиқни, достлуқни вә бирликни сақлашта еһтияҗға егә болиду.

 Рустәм ХӘЙРИЕВ,
 ҖУЭМ йенидики Қазақстан Уйғур Яшлири Бирлигиниң рәиси.