• Замандаш
• 27 Қазан, 2022

Әмгәк билән тавланған ана

Һәрбир адәмниң өмүрдә өз йоли бар. Шу йолда у шәхс болуп шәкиллиниду. Уни өсиридиғанму, өчиридиғанму – әмгәк. Әмгәк билән утуққа йәткән җанниң һәрчағ абройи жуқури, ирадиси мәккәм болиду. Әмгәк билән тавланған инсан өз пәрзәнтлириниң бойиғиму шундақ хисләтни сиңдүриду. 
Йеқинда оқуғучилар билән жутимиздики мөтивәр ана Кларәм Мухтәрқизини Қерилар күни билән тәбрикләп барған едуқ. Кларәм анимиз өйдә нан ясилап олтарған екән. Мөтивәр ана балиларни көрүп интайин хошал болди. Яшларниң бүгүнки бәхитлик әлдики бәхитлик һаятиға зоқлинидиғанлиғини ейтип, өз яшлиғи һәққидә сөзләп бәрди. 
–Дадам урушқа атланғанда, мән анамниң қосиғида бәш айлиқ қаптимән. Мәндин бөләк үч һәдәм бар екән. Атам урушта жүрүп, аз вақит өткәндин кейин анамға: «...Мениңдә оғул әвлат боламдекин десәм, бу қетим һәм дунияға қиз пәрзәнт келидиған охшайду, чүшүмдә саңа қулақча әмәс, бәлки йоған яғлиқ аптимән» дәп хәт йезипту. Һәқиқәтәнму, аридин көп өтмәй, дунияға мән кәптимән. Бизниң балилиқ дәвримиз интайин еғир заманға дуч кәлди, балилирим. Атам уруштин қайтмиди, анам биз, төрт қизни ялғуз өзи беқип қатарға қошти. 
 Уруш жиллири җан бақмақ интайин еғир кәлди, йәйдиғанға тамақ, кийидиғанға кийим йоқ, ачлиқтин, соғдин мән ишшип кетип, дохтурханиға йетип қалимән. Бизниң еғир әһвалимизни көргән дадамниң Бағкәтмәндә ишләйдиған сиңлиси анамға: «Очақ мәшниң күлини елип пакиз тазилап қоюң, һазир заман яман, буғдайни очуқ берәлмәймән, кечиси турхундин қуюп беримән» дәпту. Кичик анамниң турхундин қуюп бәргән буғдийини анам аз-аздин қомач қилип қоруп, бизни соғ қишлардин аман-есән елип чиққан екән. Шу арилиқта атамдин йәнә бир хәт келиду. Атам хетидә: «Мениң қолумға оқ тәгди, һазир госпитальда, лекин көп болмаймән, чүнки адәм күчи аз болғанлиқтин, Германиягә маңған қошун билән маңимән, қизлар саңа аманәт» дәп йезипту. Бу униң ахирқи хети болуп қапту. Шуниңдин кейин дадамдин хәт-хәвәр тохтап қапту. Пәқәт уруш түгәп, бираз вақит өткәндин кейинла, «из-тизсиз жүткән» дегән хәт кәлди. 
Анамға ялғуз төрт қизни беқип қатарға қошмақ мүшкүл болди. Мән мәктәп йешиға кәлгәндә, путумға кийидиған аяқ кийим болмай, анам жутдашлиримизниң биридин терә елип, шуниңдин чоруқ тикип бәргән екән. Лекин бу чоруқму узаққа йәтмигән охшайду. Путумға кийидиған аяқ кийим болмиғанлиқтин, мәктәптин муәллимләр келип, бизниң аилиниң еғир әһвалини көргәндин кейин, маңа һөкүмәт тәрипидин бир брезент өтүк әкелип бериду. Язлиғи биз дәсләп әпийүн отаттуқ, кейинирәк, күн қизиған чиңқи чүштә әпийүн кесәттуқ, һә сәһәр төрттә туруп, күн чиққичә әпийүн сүтини жиғаттуқ, чөп чепип, уни чөмүлә қилаттуқ. Һә, қишлиғи болса, урчуқ билән жип егирип, жуң титаттуқ, пәләй, попуч тоқаттуқ. Қишниң күни бизгә отун әкелип беридиған әр киши болмиғанлиқтин, йеза адәмлири «Ипархан төрт қизи билән тоңлап қалмисун» дәп, азду-тола ярдимини берәтти. Шундақла биз қойниң қумлиғини, тезигини жиғип, қалаттуқ. Умумән, балилирим, биз еғир әмгәкниң, урушниң дәрдини көп тарттуқ, ачарчилиқ, вәйранчилиқ хәлиқни қийниди. У күлпәт бизни убдан тоздурди. Шу мудһиш жиллар жүригимдә чоңқур из қалдурди, лекин мән һеч вақитта иштин қачмидим, – дәп өзини әтигән чоң қилған балилиғини әскә алди. 
Кларәм ана 1931-жили Кәтмән оттура мәктивини тамамлап, дәсләпки иш-паалийитини шу йезида телефонистка хизмитидин  башлайду. Андин балилар бағчисиниң башлиғи болуп ишләйду. Арида Талдиқорған шәһиридики сетиқчиларни тәйярлайдиған бир жиллиқ курсни тамамлап, малчиларниң дукинини тутқан екән.
– Йолдишим Әсқәр Әкбәров иккимиз төрт бала тепип, қатарға қоштуқ. Пәрзәнтлиримму бүгүнки күндә елимиз тәрәққиятиға үлүш қошуватқан алдинқи қатардики мутәхәссис егилири. 
Ана өз һекайисиниң ахирида “Балилирим, силәр интайин бәхитлик, чүнки силәр мустәқил Қазақ елидә барлиқ милләтләр билән тәң һоқуқта һаят кәчүрүватисиләр. Силәрниң алдиңлардики асасий мәхсәт – яхши оқуп, сапалиқ билим елип, Елимиз Қазақстанниң тәрәққиятиға өз үлүшиңларни қошуштур! Илаһим, заманимиз теч, асминимиз очуқ болсун!”  – дәп балиларға анилиқ ақ дуасини бәрди.
Кларәм аниниң ейтқан сөзлиридин тәсирләнгән балилар һаяҗан илкидә өйлиригә қайтти. Әмгәктин қачмайдиған анимиз йеқинда 80 яшлиқ тәвәллудини нишанлимақчи екән. Пурсәттин пайдилинип, уни туғулған күни билән тәбрикләп, узақ өмүр, зор саламәтлик тилимәкчимиз.
    Шадиман АБДУРАХМАНОВА, 
5-Чонҗа оттура мәктивиниң 
уйғур тили вә әдәбияти 
пәниниң муәллими.

.