• Асасий мақалилар
  • 10 Қараша, 2022

Президент Маңғыстав вә Атырав вилайәтлиридә болди

Мошу һәптиниң дүшәнбә вә сешәнбә күнлири Дөләт рәһбири Маңғыстав вә Атырав вилайәтлиридә иш бабидики сәпәрдә болуп, мәзкүр регионларниң җамаәтчилиги билән учрашти.
Қасым-Жомарт Тоқаев Маңғыставдики учришишни ечип, регионниң надир алаһидиликлиригә тохтилип өтти вә вилайәтниң тәрәққият һәм гүллиниш үчүн чоң иқтидарға егә екәнлигини тәкитлиди. 
Дөләт рәһбириниң пикричә, санаәт саһалири вә бизнесни йеңилаш регионни тәрәққий әткүзүшниң асасий йөнилишлири болуши керәк. Миллий ихтисатни реал диверсификацияләш – дөләтниң һазирқи басқучтики асасий вәзипилириниң бири. Чоңқур қайта ишләнгән тәйяр мәһсулат чиқиридиған карханиларни вуҗутқа кәлтүрүш зөрүр. 


– 2023 – 2026-жилларда баһаси бир триллион тәңгидин ошуқ 29 лайиһини әмәлгә ашуруш планланди, бу 3 миңдин ошуқ турақлиқ иш орнини вуҗутқа кәлтүрүш имканийитини бериду. Һөкүмәт вә һакимлиққа планланған барлиқ лайиһиләрниң өз вақтида әмәлгә ашурулушини тәминләшни тапшуримән. Вилайәттә тиҗарәтчиликни тәрәққий әткүзүш саһасида чоң иқтидар моҗут. Мәзкүр саһада 140 миңға йеқин адәм бәнт. Мәһсулат ишләш секторида, туризмда, содида, шундақла билим бериш вә медицинида тиҗарәтчиләр саниниң өсүватқанлиғи хошал қилиду. Бу регион ихтисадиниң диверсификацияләш йолиға чүшкәнлигиниң испати, дәп һесаплаймән, – деди Дөләт рәһбири. 
Қасым-Жомарт Тоқаев транспорт-логистикилиқ вә инвестициялик иқтидарни ашурушни новәттики муһим вәзипә, дәп атиди. Униң сөзичә, Маңғыстав вилайити қолайлиқ географиялик орунлишиши түпәйли дуниявий әһмийәткә егә транспорт-транзит түгинигә айлиниш үчүн чоң иқтидарға егә. 
Президент өз сөзидә автомобиль йоллири проблемисиға айрим тохтилип өтти. У йәрлик турғунларниң вилайәтлик әһмийәткә егә йолларниң сүпитигә дайим шикайәт қиливатқанлиғини әслитип өтүп, автомобиль йоллириниң сүпитини яхшилашниң чоң диққәтни тәләп қиливатқанлиғини билдүрди. Дөләт рәһбири андин кейин вилайәтниң су билән тәминләш системисини вә инженерлиқ инфрақурулумини йеңилаш, Ақтав һәм Жаңаөзен шәһәрлирини тәрәққий әткүзүш мәсилилиригә тохталди. 
– Биз Ақтавни мәмликитимизниң асасий туризм мәркәзлириниң бири сүпитидә тәрәққий әткүзүш вәзиписини қойиватимиз. Шуңлашқа деңиз бойида ятқан шәһәрниң мемарчилиқ қияпити мәптункар вә заманивий болуши керәк. Вилайәт мәркизидики конирап-тозиған өйләр проблемисини биртәрәп қилиш зөрүр. Бу йәрдә 280 шундақ өй бар. Һөкүмәткә Ақтав шәһиридә турушлуқ өйләрни йеңилаш бойичә мәхсус программа ишләп чиқишни тапшуримән. Жаңаөзенни комплекслиқ тәрәққий әткүзүш алаһидә диққәтни тәләп қиливатиду. Униң проблемисини һәл қилишқа 580 миллиард тәңгидин ошуқ мәбләғ бөлүнди. Шәһәр үчүн бу нурғун мәбләғ, уни саватлиқ пайдилиниш керәк, – дәп тәкитлиди Президент.
Қасым-Жомарт Тоқаев билим бериш вә саламәтликни сақлаш саһалирини тәрәққий әткүзүшкә, шундақла яшларни қоллап-қувәтләш мәсилисигә диққәтни җәлип қилди. У балилар бағчилирида орун тапчиллиғиниң байқиливатқанлиғини – 10 миңға йеқин балиниң новәттә туруватқанлиғини тәкитлиди. Мәктәпләргә бағлиқму шундақ әһвал қелиплашқан. Вилайәттә 13 миң оқуғучи орни йетишмәйду, авариялик һаләттә турған вә үч сменилиқ мәктәпләр бар. 
Президент балилар бағчилириниң қурулуши үчүн дөләт-хусусий шериклик имканийитини пайдилиниш зөрүр, дәп һесаплайду. У шундақла «Қолайлиқ мәктәп» Миллий лайиһиси даирисидә йеқинқи үч жилда Маңғыстав вилайитидә 21 мәктәп селинидиғанлиғини хәвәр қилди. Дөләт рәһбири буниң йетәрлик әмәслигигә диққәтни җәлип қилди вә бу ишта бизнес имканийәтлирини кәң пайдилинишқа чақирди. 
Президентниң пикричә, саламәтликни сақлаш системисини тәрәққий әткүзүш диққәтни җәлип қилидиған йәнә бир муһим саһа болуп һесаплиниду. У Мунайли наһийәсидә мәркизий ағриқхана қурулушиниң башланғанлиғини хәвәр қилди. Тез ярдәм бригадилирини тәминләш, санитарлиқ автотранспорт әһвали алаһидә диққәтни тәләп қиливатиду. Вилайәт мәркизидә көпсаһалиқ ағриқхана вә йеңи тез ярдәм станциясини селиш керәк. 
Дөләт рәһбири шуниң билән бирқатарда туризмни тәрәққий әткүзүшкә вә регионниң экологиялик әһвалиға тохтилип өтти. Униң сөзичә, пүткүл дунияда туризм ихтисатни тәрәққий әткүзүшниң җиддий амилиға айланмақта. Бу йосунда Маңғыстав алдида чоң иқтидар ечиливатиду. 
– Каспий әтрапидики дөләтләрниң қатнишиши билән хәлиқара лайиһиләрни әмәлгә ашуруш, җүмлидин круизлиқ туризм охшаш қизиқарлиқ йөнилиш истиқбали тоғрилиқ ойлиниш керәк. Маңғыстав әҗайип пляжлиридин ташқири, өзиниң хасийәтлик җайлири, Бекет-ата, Шопан-ата, Шақпақ-ата охшаш йәрасти мечитлири вә башқиму диққәткә сазавәр җайлири билән шөһрәт қазанған. Шуниң билән бирқатарда тарихий-мәдәний қоруқларға вә музейларға диққәт ағдуруш лазим, – дәп һесаплайду Президент.
Қасым-Жомарт Тоқаев Маңғыставниң җиддий экологиялик проблемилири тоғрилиқ гәп қилип, Каспий деңизиниң экологиялик тәңпуңлуғини вә биологиялик хилму-хиллиғини сақлап қелишни муһим вәзипә дәп атиди. Дөләт рәһбири өз сөзидә сәясий җавапкәрлик мәдәнийитини шәкилләндүрүшниң зөрүр екәнлигигә диққәтни җәлип қилди. Қасым-Жомарт Тоқаев барлиқ маңғыставлиқларға пәйда болуватқан проблемиларни музакириләр вә диалог арқилиқ һәл қиливатқанлиғи үчүн миннәтдарлиқ билдүрди. 
– Силәр Паҗиәлик январь вақиәлири вақтида мәмликәт тәғдири үчүн җавапкәрликниң ярқин үлгисини көрсәттиңлар. Бу йәрдә адәмләрниң қурван болушиға йол қоюлмиди. Һөкүмәт вә җәмийәтлик мәһкимиләргә һуҗум қилинмиди. Бу өз мәмликитигә болған һөрмәтниң әң яхши үлгиси. Әлвәттә, инсан һаяти һәммидин қиммәт. Һәрқандақ җиддий проблемини течлиқ йоли билән һәл қилишқа болиду. Биз һәм ички, һәм ташқи сәясәттә мошу принципқа әмәл қилимиз, – дәп билдүрди Президент.
Дөләт рәһбири учришиш ахирида қолға кәлтүргән утуқлири вә мәмликәт тәрәққиятиға қошқан алаһидә үлүши үчүн бирқатар гражданларға дөләт мукапатлирини тапшурди. 
Қасым-Жомарт Тоқаев Маңғыстав вилайитигә қилған иш бабидики сәпири вақтида Бекет-ата йәрасти мечитини зиярәт қилди. 
  ***
Әтиси, йәни сешәнбә күни Дөләт рәһбири Атырав вилайитидә иш бабидики сәпәрдә болди. 
Қасым-Жомарт Тоқаев вилайәт җамаәтчилиги билән учришишни ечип, регионни тәрәққий әткүзүш бойичә бирқатар тәклипләрни оттуриға қойди. Мәсилән, Дөләт рәһбири регион ихтисадини диверсификацияләшниң муһим екәнлигини тәкитлиди.
– Биз Атырав вилайитини нефть вә газни чоңқур қайта ишләш бойичә мәмликәтниң йетәкчи мәркизигә айландуруш вәзиписини қойиватимиз. Буниңда вилайәттә нефть-химия кластерини вуҗутқа кәлтүрүштә биринчи басқуч болуп һесаплинидиған полипропилен ишләпчиқириш комплексиниң ишқа қошулуши алаһидә роль ойнайду. Қазақстан углеводород хам әшиясиниң запаси бойичә дунияда жигирмә лидер қатариға кирип туруп, нефть-химия мәһсулатиға болған еһтияҗимизниң 95 пайизиға йеқинини импорт һесавиға йепиватимиз. Бу қамлашмайдиған әһвал. Биз пәқәт ички еһтияҗимизни толуқ тәминләпла қоймай, бәлки ташқи базарларға чиқиш имканийитигә егә, – деди Президент.
У шундақла нефть-химия секториниң инвестицияләрни җәлип қилидиған саһа екәнлигини тәкитлиди. Дунияда униң мәһсулатиға болған тәләп наһайити жуқури вә у пәқәт өсиду. Шуңлашқа регионда «Миллий индустриал нефть-химия технопарки» мәхсус ихтисадий зониси қурулди. МИЗ даирисидә ишләватқан карханилар үчүн селиқ вә бажхана имтиязлири күчкә егә. 
Дөләт рәһбири униңдин ташқири вилайәттә нефть амбарлириниң санини көпәйтиш керәклигини атап көрсәтти. Мәсилән, мошу инфрақурулумниң йетишмәслигидин ички нефть дәрһал экспортқа әвәтиливатиду.
– Актуал мәсилә – нефть амбарлириниң қувитини ашуруш. Һазир биз нефтьни дәрһал экспортқа әвәтишкә мәҗбур болуватимиз, чүнки технология шуни тәләп қилиду. Ишләпчиқиришниң тохтитилишиға йол қоюшқа болмайду. Бу җәһәттин Хитай яхши тәҗрибигә егә. У йәрдә наһайити йоған нефть амбарлири селинип, улар қошумчә мәһсулат йәткүзмәстинла ички еһтияҗни 3-4 ай давамида қанаәтләндүрүшкә имканийәт бериду. 
«ҚазМунайГаз» компаниясигә экологиялик тәләпләрни һесапқа алған һалда, Атырав вилайитидә чоң нефть амбирини селиш мәсилисини қарап чиқишни тапшуримән. Энергетика министрлиги амбарларни селиш мәсилисигә мунасивәтлик жирик нефть чиқарғучи компанияләр билән музакириләрни жүргүзүши шәрт, – дәп тапшурди Президент.
Қасым-Жомарт Тоқаев нефть секторидики әмгәк базирида дәрһал йешилишини тәләп қиливатқан бирқатар проблемиларниң бар екәнлигини тәкитлиди. Әйнә шуниңға бағлиқ келәчәктә ишсизлиқниң пәйда болушиға йол қоюшқа болмайду,
– Һөкүмәт асасий чәтәллик компанияләр билән паал өзара һәрикәттә болуп, мошу муһим мәсилини назарәт астида тутуши зөрүр. Һөкүмәткә кечиктүрмәй атап көрситилгән вәзипиләрни әмәлгә ашурушқа киришишни тапшуримән. Вилайәттә паалийәт жүргүзүватқан чәтәллик компанияләр регионниң билим бериш, саламәтликни сақлаш вә экология саһалириниң мәсилилирини һәл қилишқа қатнишиши керәк. Һөкүмәткә һакимлиқ билән бирликтә бу ишқа инвесторларни җәлип қилишни тапшуримән. Мәзкүр мәсилини Президент йенидики Чәт әл инвесторлири кеңишиниң қарап чиқишиңға қоюш лазим. Дөләт мәнпийәтлирини көздә тутқан һалда, инвесторлар билән умумий келишимләрни тәйярлаш мәсилисини қараштурушни тапшуримән, – деди Қасым-Жомарт Тоқаев. 
Президент региондики браконьерлиқ мавзусиғиму тохтилип өтти. Дөләт рәһбири дәрһал мошу әзәлдин давамлишип келиватқан проблемини биртәрәп қилишни тапшурди.
Қасым-Жомарт Тоқаев вилайәттики автомобиль йоллириниң әһвалини тәңқит қилди вә йеңи трассилар қурулушини чапсанлитишни тапшурди. 
– Вилайәт инфрақурулумини яхшилаш тоғрилиқ. Автомобиль йоллириниң сүпити ихтисат вә адәмләр һаятиға уттур тәсир қилиду. Атырав вилайитидә мәзкүр саһа арқида қеливатиду – йәрлик әһмийәткә егә йолларниң пәқәт 72 пайизила қанаәтлинәрлик әһвалда. Бу хелә төвән көрсәткүч. Җумһурийәтлик әһмийәткә егә йолларниң сүпитиму арқида қеливатиду. «Атырав – Астрахань» трассисини җөндәш гиҗиң кетип бариду. Һөкүмәт қурулуш ишлириниң өз вақтида вә сүпәтлик аяқлишишини тәминлиши зөрүр. Умумән, вилайәттики бузулған йоллар бирнәччә қетим җамаәтчилик тәрипидин тәңқит қилинди. Бирақ нәтиҗә йоқ, чүнки ички органлар өз ишини лазимлиқ дәриҗидә орунлимайватиду. Наһийәләрара, вилайәтләрара йолларниң әһвалини яхшилимай туруп, регионлар тәрәққияти тоғрилиқ гәп қилиш қийин. Шуңлашқа йол қурулуши мениң шәхсий назаритимдә болиду, – деди Дөләт рәһбири.
 Президент бу мәсилидә йол чети инфрақурулумини тәрәққий әткүзүшкиму диққәт бөлүш керәк, дәп һесаплайду.
– Йол чети инфрақурулумини тәрәққий әткүзүшкә айрим диққәт бөлүш лазим. Миллий нефть-химия комплексиниң биринчи новити пайдилинишқа берилгәндин кейин «Атырав – Доссор» йолида трафик кәскин өсиду. Вакаләтлик органлар бу йолни пайдилинишқа беришни үчинчи категориядин биринчи категориягә көчиришни чапсанлитиши керәк, – дәп тәкитлиди Дөләт рәһбири.
Қасым-Жомарт Тоқаев униңдин ташқири вилайәтниң саламәтликни сақлаш, маарип вә мәдәнийәт саһалириниң проблемилириға айрим тохтилип өтти. 
Шундақла Президентниң тәкитлишичә, Урал дәрияси сүйиниң тартилип кетиши йәрлик турғунларниң җиддий тәшвишини пәйда қилмақта. Қачанду-бир вақитларда қин-қиниға патмай, өркәшләп аққан дәрияниң сүйи кейинки жилларда төвәнләп кәтти. Дәрияниң экологиялик әһвали кәскин начарлашти. 
– Мән бу мәсилини бирнәччә қетим хәлиқара дәриҗидә қойдум. Қазақстан вә Росссия оттурисида экология, чегариларара дәрияниң биологиялик хилму-хиллиғини сақлаш вә пайдилиниш саһасида бирнәччә келишим түзүлди, – дәп тәкитлиди Дөләт рәһбири. 
Президент шундақла Атырав вилайитидә пәқәт нефть-газ секторинила әмәс, шундақла туризм охшаш истиқбалға егә саһаниму тәрәққий әткүзүшниң зөрүр екәнлиги тоғрилиқ билдүрди. 
Қасым-Жомарт Тоқаевниң тәкитлишичә, Қиғаш дәриясиниң бойида нилуфәрниң (лотос) өсидиғанлиғини көпчилик билмәйду, тузлуқ Индер көли болса, санатория-сағламлаштуруш туризмини тәрәққий әткүзүш үчүн җиддий иқтидарға егә. 
Учришиш ахирида мәмликәтниң иҗтимаий-ихтисадий тәрәққиятиға чоң һәссә қошқанлиғи үчүн бир топ гражданларға дөләт мукапатлири тапшурулди. 
Қасым-Жомарт Тоқаев вилайәткә қилған иш бабидики сәпири давамида Атырав шәһиридики Абай мәркизини зиярәт қилди.

 


 

2303 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы