• Мәшъәл
• 25 Мамыр, 2023

Нейротор — йеңи имканийәтләр мәнбәси

Һазир әхбаратлиқ технологияләр күн санап бизниң күндилик һаятимизни өзгәртиватиду. Мошуниңдин жигирмә — жигирмә бәш жил илгири аддий янфон худди бир мөҗүзидәк билинәтти. Бүгүнки таңда болса, янфонсиз һаятимизни тәсәввур қилалмаймиз, адәттики нәрсигә айланди. Заманивий технологияләр күндә инсан һаяти үчүн йеңилиқларни елип кәлмәктә. Интернет, иҗтимаий торлар, робототехника сүръәтлик тәрәққий етиватиду. Мана әнди нейроторлар пәйда болди.
Нейротор – бу ениқ бир вәзипиләрни орунлаш үчүн пайдилинидиған алгоритм. Мәсилән, нейротор арқилиқ ениқ бир сүрәтләрни тепишқа, авазларни ениқлашқа һәм өзгәртишкә, портретларни селишқа вә башқиму қизиқ нәрсиләрни әмәлгә ашурушқа болиду.
Биз бүгүн яшлиримиз үчүн бирнәччә нейротор һәққидә мәлумат беришни тоғра көрүватимиз. Уларға, болупму маркетинг, программа түзүш саһасида ишләватқанларға бу нейроторлар пайдилиқ болиду дәп ойлаймиз.
 Һазир әң аммибап нейроторларниң бири – ChatGPT. Бу нейротор интерактив вә қизиқарлиқ билим бериш шәкиллириниң бири болуп һесаплиниду. Мошу нейроторни ачқан пәйтимдә уйғурларниң тарихи вә мәдәнийити тоғрилиқ «соал» бәрдим. Мәсилән, ислам динини қобул қилған дәсләпки уйғур һәм уйғурларниң әнъәнилири һәққидә «соридим». ChatGPT дәрһал наһайити қизиқ вә һәрхил әхбаратларни тәвсийә қилди. Мундақ әхбаратларни Google арқилиқ тепиш қийин. Униңдин ташқири, һәрхил шәкилдики мәтинләрни йезишқа, һәрхил саһалардики қийин соалларға җавап беришкә, нахшиларни, сценарийларни йезишқа болиду. Кейинки вақитларда чәт әлләрдә мошу нейротор ярдими билән журналистларниң мақалиларни язған пәйтлириму болди. 
Йәнә бир қизиқ нейроторларниң бири — Dall-E-2. Бу нейроторниң йеңи алгоритми. Бу нейротор сиз әвәтип бәргән қисқа авазлиқ учурдин яки җүмлидин сүрәтләрни һасил қилиду. Қизиқ болуш үчүн мән бу торға «Дуниядики әң ахирқи уйғур» һәм «Келәчәкниң уйғурлири» дегән «соални» бәрдим. Нейротор төвәндики сүрәтни «тәвсийә» қилди.
Үчинчи аммибап нейротор Gigapixel-ai тори. Бу нейротор арқилиқ сүрәтләрниң сүпитини яхшилашқа, уларниң көләмини йоғартишқа болиду. Мән мошу нейроторни сайтимизда хәлқимизниң тарихи вә мәдәнийити тоғрилиқ материалларни тәйярлиғанда пайдилинимән. 
Myheritage нейроторини аиләвий сүрәтләрдә анимацияни һасил қилишта пайдилинишқа болиду. Мән өткәндә яркәнтлик уйғурларниң кона сүрәтлирини «тирилдүрүштә» пайдиландим. Наһайити қизиқарлиқ болди. Қошумчә қилсам, йеқинда қазақ хәлқиниң атақлиқ әрбаплириниң мана мошундақ «тирилдүрүлгән» сүрәтлири торларда пәйда болған еди.
Әнди Enhance voice нейротори авазлиқ учурларниң сүпитини яхшилаш үчүн қолайлиқ. Бу васитә арқилиқ адәттики микрофонға йезилған авазни кәспий студиядә йезилған аваз дәриҗисигичә йәткүзүшкә болиду. 
Буларниң һәммиси – йеңидин пәйда болуватқан васитиләр. Шуңлашқа, әлвәттә, уларда айрим камчилиқлар бар. Амма нейроторлар билим бериштә қолайлиқ васитигә айланмақта. Уларни кәң даиридә пайдилиниш адәм әмгигини алмаштуруши еһтималдин жирақ әмәс. Шундиму яшлиримизниң бу йеңи имканийәтләр васитилири һәққидә мәлуматларға егә болғини дурус дәп ойлаймиз. Чүнки нейроторлар йеқин келәчәктә биз һазир үгинип қалған васитиләрни алмаштуруши мүмкин.

Сүлфи МӘШРӘПОВ, 
Doppalife.com сайтиниң рәһбири