• Әхбаратлар еқими
• 30 Қазан, 2024

«Тәртипкә беқинған қул болмайду»

Қанун билән тәртипкә беқинған мәмликәтла бехәтәр җәмийәт, һоқуқий дөләтни шәкилләндүрәләйду. Қанунни сақлаш — адаләтлик билән баравәрликниң капалити. 

Шәмшидин АЮПОВ, 
«Uiğur avazi»
 
Елимиздә “Қанун вә тәртип” қаидисини шәкилләндүрүш муһим роль атқуриду. Бу — һәммигә бирдәк қаидә. Умумән, қанун билән тәртип —адаләтликниң, баравәрлик билән тәртипниң капалити. Тәрәққий әткән җәмийәт тәртипсизликкә, жүгәнсизликкә, бузғунчилиққа йол бәрмәйду. 
«Қанун билән тәртип» қаидиси Дөләт рәһбири Қасым-Жомарт Тоқаевниң беваситә назаритидә. “Шәхсий адәмдин башлап, туташ җәмийәтниң бехәтәрлигини тәминләш – дөләт үчүн стратегиялик әһмийити бар әвзәллик. Көплигән әлләрдә, һәтта тәрәққий әткән мәмликәтләрниң өзидә җинайәт билән тәртипсизлик болуватқиниға қаримай, биз ахирқи жиллири бехәтәр җәмийәт қурушта бираз утуққа йәттуқ. Кочидики, җәмийәтлик орунлардики җинайәт қисқираватиду. Шундиму барға қанаәт қилишқа болмайду. Мениң асасий вәзипәмниң бири – Қазақстанни бехәтәр һәм қолайлиқ әлгә айландуруш. Һоқуқ қоғдаш органлириға вә башқиму җавапкәр мәһкимиләргә гражданларниң бехәтәрлигини тәминләш жүкләнди», дәп алаһидә тәкитлиди Президент қазақстанлиқларға йоллиған «Адаләтлик Қазақстан: Қанун вә тәртип, ихтисадий йүксилиш, җәмийәтлик оптимизм» Мәктүбидә. Қасым-Жомарт Тоқаевниң пикричә, қанун билән тәртип қаидиси Қазақстан җәмийитиниң идеологиялик вә сәясий қиблинамисигә айлинишиға тегиш. Чүнки һоқуқий саватлиқниң төвән болуши йеқимсиз җәриянларниң овҗ елишиға елип келиду. Кочидики мәдәнийәтсизликтин башлап, уруш-талаш, җаңҗал, оғрилиқ, адәм өлтүрүшкичә болған һоқуқ бузушниң барлиқ түригә қарши туруш, нашайин һәрикәтләргә җәмийәт болуп күришиш интайин муһим. 
«Биз қанун билән тәртип, билим билән парасәт үстүнлүк қилидиған җәмийәт қурушимиз керәк», дейилгән Мәктүптә.
— Гражданлири, болупму яшлири мәдәнийәтлик, бәрпакар милләтниң келәчиги бар, — деди Президент. — Шуңлашқа биз тәрәққийпәрвәр әл болушқа тосалғулуқ қилидиған ят адәтләрдин қутулушимиз лазим. Мән бу тоғрилиқ Миллий қурултай олтиришида ейттим. Әлниң келәчигигә тәсир қилидиған бәш кесәлгә тохталдим. Шуниңдин бери бирқатар ишлар атқурулди. Вандализмға, лудоманиягә тосалғу болидиған қанунлар қобул қилинди. Вейп, йәни электронлуқ тамака мәнъий қилинди. Қобул қилинған чариләр нәтиҗиси һазир көрүнүватиду. Иҗтимаий кесәлниң һәммисигә қарши хәлиқ билән биллә күришиш лазим. Биз – илғар пикирлик милләт. Шуңлашқа жирақни көзләп, һәрхил иғвалардин жуқури турушимиз, парасәтлик әл екәнлигимизни намайиш қилишимиз һәм пәқәт қанунға беқинидиғанлиғимизни көрситишимиз керәк. Йәнә бир қетим тәкрарлаймән, бизниң җәмийитимиздә қанун билән тәртип үстүнлүк қуруши лазим. Бу – пүткүл җәмийәтниң вә һәрбир адәмниң бехәтәрлигини тәминләшкә мунасивәтлик асасий тәләп. Биз шу вақиттила Адаләтлик, Таза вә Бехәтәр Қазақстанни қуралаймиз». 
Һәқиқәтәнму, Президент қәйт қилғинидәк, елимиздә кәң тарқалған мәиший зорлуқ-зомбилиқ, вандализм вә бузуқлуқ кәби қанун бузуш һәрикәтлиригә төзмәйдиған һәм уни әйипләйдиған әһвал шәкилләндүрүшимиз һаҗәт. Чүнки гражданларниң тәртипкә беқиниши уларниң бехәтәрлигигә капаләт болмақ. Гражданлиримиз қанунни мустәһкәмләш йолида муштумдәк бириккәндила җәмийәттә адаләтлик орнайдиғанлиғини вақитниң өзи испатлиди. Хәлқимизниң дуниятонушиға ят идеологияму зор ховуп туғдуриду. Болупму яш әвлат сүнъий идеяләр билән «ялған батурларни» әгишип кетиши мүмкин. Иҗтимаий торларда яшларни қанунсиз һәрикәтләрни ясашқа чақиридиған материаллар тарқалмақта. Һәтта, қанун бузған адәмләрни үлгә қилип көрситидиғанларму бар. Бизниң гражданлиримиз һәрқандақ қанунсиз һәрикәтләргә қарши болуши керәк, йәни бизгә қанун бузушқа тақабил туридиған күчлүк иммунитет һаҗәт. Қисқиси, қанун билән тәртипниң үстүнлүгини тәминләш — Адаләтлик Қазақстанни қурушниң асасий шәрти болушқа тегиш. 
Дөләт рәһбири Қасым-Жомарт Тоқаев “Адил адәм — Адил граждан — Адил тапавәт” мавзусида өткән Миллий қурултайниң үчинчи жиғинида милләтниң йеңи қияпитини ениқлайдиған асасий қәдрийәтләр сүпитидә: “Йәнә бир муһим қәдрийәт, у — қанун вә тәртип. Қанун алдида һәммиси баравәр. Бу – һәммигә ортақ бузулмас қаидә. Дөләт тәртипсизликкә вә баш-баштақлиққа һечқачан йол бәрмәйду. Уни һәрбир граждан ениқ чүшиниши тегиш. Елимиз ичидики тәртипкә һәрқайсимиз җавапкәр», дәп атап көрситишиниң өзи дөлитимиздики течлиқни, хатирҗәмликни вә хәлқимизниң бехәтәрлигини тәминләшкә алаһидә әһмийәт беришини интайин орунлуқ ейтилған тәләп дейишкә болиду. 

Қазақ хәлқиниң даңлиқ оғлани Бауыржан Момышулының: “Тәртипкә беқинған қул болмайду” дегинидәк, барлиқ җайда һәрбир адәм өзини әдәпни, мәдәнийәтни һәм тәртипни сақлиса, дөләттә течлиқ, хатирҗәмлик сақлинип, ишимизда қут-бәрикә болуп, адәмләр арисида инақлиқ һөкүм сүриду әмәсму. Һә, униң үчүн гражданлиримизниң һоқуқий аң-сәвийәси билән һоқуқ мәдәнийитини йеңи пухта дәриҗидә көтиришимиз керәк.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев: «Қанунсизлиқ, тәртипсизлик, мәдәнийәтсизлик елимизни ярға иштириду. Мундақ нашайин җәриянға пүткүл җәмийәт болуп қарши турушимиз лазим. Тәртипкә беқинған җәмийәт тәрәққиятқа қарап йүзлиниду. Бу — қанунийәт. Һәрбир адәм елимизниң қанунини һөрмәтлисә, қут-бәрикиму, паравән турмушму болиду», дәп актуал мәсилини орунлуқ көтәрди. Мошу йөнилиштә дөләт билән җәмийәт тәрәққиятиниң капалити болуп һесаплинидиған асасий қәдрийәт сүпитидә қарап, елимиздә адаләтлик билән турақлиқлиқни орнитишқа һәрбиримиз өз һәссимизни қошушимиз керәк.