• Әхбаратлар еқими
• 18 Қыркүйек, 2025

Дехан-Ғәйрәтниң деханлири

Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА,
«Uiğur avazi» 

Панфилов наһийәсидики Чулуқай йеза округиға қарашлиқ Дехан-Ғәйрәт  – деханлар йезиси. Бизни аһалисиниң сани җәһәттин көп әмәс йезиниң бүгүнки нәпәси қизиқтурди. 

 Дехан-Ғәйрәт йезиси наһийә мәркизидин бари-йоқи 8 чақирим. Биз, журналистлар, һәрқандақ йезиға барсақ, алди билән келиватқан йолумизға диққәт ағдуримизғу. Асфальтиға, ойман-чоңқуриға сәп салимиз. Бизни елип барған таксист жигит бу таш йолниң ясалғининиң анчә көп болмиғанлиғини ейтти. Өсәк дәриясиниң оң қанитиға җайлашқан йеза турғунлириниң асасини уйғурлар билән қазақлар тәшкил қилиду. 
Йезида 200 аилә, җәми 1200 адәм яшайду. Намидин чиқип турғинидәк, бу йезида қолидин қутлуқ кәтминини чүшәрмәй, таң сәһәрдин та күн патқичә йәргә үҗүрә қилишқа адәтләнгән һәм әвлатлириниму һалал әмгәктин рисқи тепишқа тәрбийиләватқан улуқ дехан әвлади яшайду. Нәқ мошу тапта йезиға барсиңиз, йәттә яшлиқ балидин тартип, йәтмиш яшлиқ бовай-момайни етизлиқтин таписиз. Чүнки, деханниң тили билән ейтқанда, һосул жиғиштуруш мәвсүми башлинип кәтти. Жил бойи күткән һосулни жиғиштуруш үчүн вақитни ғенимәт билип, улар шундақ әмгәк қилишқа адәтләнгән. Һосул демәкчи, деханғәйрәтликләр йәрдин қар кетиши биләнла кәтминини мүрисигә селип, етиз-ериқ ишлирини дәсләпкиләрдин болуп башлайду. Йери мунбәт, сүйи әлвәк бу йәрдә көмүқонақ, бедә вә көктатниң һәммә түри пәрвиш қилиниду. Шундақла һазир улар малина өстүрүшни қолға апту. 

Йезиға кирипла хаманға кәлдуқ. Сап-сериқ бабида пишқан алтун ашлиқ көзниң йеғини йәйду. Етиз мәликиси аталған көмүқонақ орулуп, хаманға кәлтүрүлүпту. Уни хиллаватқан шәхсий дехан егилиги әзалири өзлири екән. 
– Бу жили «Джорни» сортини өстүргән едуқ. Яз наһайити қурғақ болди. Вақтида суғирип пәрвиш қилдуқ. Һосулдарлиғи яман әмәс. Он гектардин 100 тонна ашлиқ жиғиштурулди. Көрүп турупсиз, хаманда уни аилә әзалиримиз вә жутдашлар ярдими билән хиллаватимиз. Көмүқонақни қурутуп, йеримини егилигимиздики малға йәм үчүн елип қалимиз. Һә, йеримини сатимиз. Ейтмақчи, бу жили көмүқонақни көңлимиздики баһаға өткүзимиз дәп үмүт қиливатимиз. Чүнки өткән жили килосини 60 – 70 тәңгидин өткүзгән едуқ. «Дехан бай болмисиму, ач қалмайду» демәкчи, аилә асрап, әтики күнимизгә үмүт-ишәнчә билән яшаватимиз, – дәйду өзини Бәхитҗан Темиров дәп тонуштурған дехан. 
Һәқиқәтәнму, Бәхитҗан ейтқандәк, өткән жили деханлар ашлиғини хелила әрзән баһада өткүзгән еди. Бу жили улар килосини 100 тәңгидин тапшурушни нийәт қиливатиду. Чүнки деханчилиқтиму йеза егилиги техникилири, йеқилғу, дорилаш ишлириға бәлгүлүк чиқимлири барлиғини йошурмиди. Бәхитҗан Темиров болса, бу жили 115 күндә пишидиған сортини пәрвиш қилған екән. Етизлиқтики ашлиғидин гектариға 100 центнердин һосул йетиштүргән деханниң әтики күнгә үмүти зор. У йезида дәсләпкиләрдин болуп териведи, ашлиқни биринчиләрдин болуп жиғиштурди. 
Деханғәйрәтлик йәнә бир дехан, чарвичи Зулияр Илишевни етизлиғидин учраттуқ. Униң 8 гектар йәргә терилгән ашлиғи пишипту. 
– Аз күндә ашлиқ орушни башлаймиз. Жутдашлар қатарида йәргә ишлидуқ. Ашлиқ болуқ өсти. Буйриса, бизму ойдикидәк һосул алимиз, дәп ойлаймиз. Йезида яшаймизкән, әл қатарида деханчилиқ һәм чарвичилиқ билән шуғуллиниватимиз. Көмүқонақни сатмаймиз, қорадики малға озуқ үчүн жиғиштурувалимиз, – деди егилик паалийитидин хәвәрдар қилип. 
Зулиярниң мал қорасида Қазақ ақ бас, Санта Гертруда, Герри форд, Ангус охшаш нәсиллик малларму беқиливетипту. Деханларға утуқ тилидуқ. 
*** 
1930-жиллири һули қурулған Дехан-Ғәйрәт мәктиви һәққидә гәп қилимизкән, у 1999-жили сәккизжиллиқ, әнди 1999 – 2000-жиллири оттура мәктәп болуп, оқутуш қазақ һәм уйғур тиллирида жүргүзүлүватиду. Әнди 2014-жили йеңи мәктәп бенаси селинип, пайдилинишқа берилди. Ердос Талғарбаев мудирлиқ қиливатқан оттура мәктәптә 300 оқуғучиға билим вә тәрбийә ишлири йолға қоюлуп, мәктәп илғарлар қатаридин аталмақта. Мәзкүр билим дәргаһиниң уйғур синипини тамамлиған учумкарлардин Адаләт Имәрҗанова алаһидә үлгидики шаһадәтнамә елишқа муйәссәр болди. Рабина Қәмбәрова иккиси Яркәнт алий педагогикилиқ колледжға дөләт гранти бойичә оқушқа чүшти. Шахниза Һакимова болса, дохтур болуш мәхситидә Яркәнт шәһиридики «Диана» медицина колледжиға һәқ төләп оқумақчи. Қалған учумкарлар йезида ата-анисиға қол-қанат болуп, өзлирини йеза егилиги ишлирида синимақчи. Бу йеңи оқуш жилидики йеңилиқ – 13 бала мәктәпкә дәсләпки қетим қәдәм ташлайду. Уларниң бәши қазақ, сәккизи уйғур синиплирида оқуйдиған болиду. 

                       ***

Дехан-Ғәйрәттики мечитқа кәлдуқ. Жут әһли җүмә намизини өтәп қайтипту. 
– 2020-жили селинған мечитқа кәлгүчи қериндашлар қатари жилдин-жилға өсүватиду. Болупму иман-инсаплиқ, етиқатлиқ яшлар көп. Бирдин шуни ейтай, мечит жутдашларниң қоллап-қувәтлиши вә наһийәдики хәйри-еһсанлиқ һамийларниң ярдими билән селинди. Биз яшларға ислам дини тәлиматлири, униң пак, тоғра йолға башлайдиғанлиғи һәққидә  чүшәнчә беримиз. Өсүп келиватқан яшлиримизни адил, диний саватлиқ болушқа, ят еқимларниң қурвини болуп қалмаслиққа чақиримиз, – деди имам Қурван Улашев.
300 орунлуқ мечит йезиниң мәркизигә селинипту. Униң алдида шақирап еқиватқан су, униң әтрапидики мәнзирилик дәл-дәрәқләр, ечилип турған гүлләр бирдин кишини өзигә җәлип қилиду. 
***
«Қоғамдық келісім» наһийәлик шөбисиниң рәиси, гезитимиз җанкөйәри Гулжан Кунижанова бу күни йезидики әзалири билән баш қошуватқан екән. Улар Конституция вә Билим күнигә мунасивәтлик өтидиған чарә-тәдбирләр һәққидә мәслиһәтлишиветипту. 
– Бизниң активистлиримиз – мошу жутта ишләп, һөрмәтлик дәм елишқа чиққанлар. Уларниң һәр иши, сөзи яшларға үлгә-ибрәт. Мән рәһбәрлик қиливатқан бу ишта Тохтар Қанаев орунбасар болса, йезидики баш жигитбеши Ғалипҗан Сонуров, Турсунхан Қорғасбекова, Зина Қәмбәрова, Оғләм Исмайилова билән һәмкарлиқта яшларни қазақстанлиқ вәтәнпәрвәрликкә тәрбийиләйдиған чарә-тәдбирләрни уюштуруватимиз. Биз һәр жили Анилар мәйримини, 1-оғуз – Яшанғанлар күнини тәнтәнилик уюштуруп, әмгәк ветеранлириға һөрмәт билдүримиз. Жутта икки милләт вәкиллири, худди бир аилиниң балилиридәк, иҗил-инақ яшаватқанлиғи һәммигә үлгә. Қазақ, уйғур миллити вәкиллирини айрива­лалмайсиз. Чүнки биз бир атиниң балилиридәк яшап, әмгәк қиливатимиз. Инақлиғимизға тил тәгмисун. Җумһу­рийәтлик «Мектепке жол» акци­ясигә өз һәс­симизни қоши­миз. Бу жили икки балиға қол учимизни создуқ. 
Хәлқимиздә «Өлүк рази болмай, тирик бейимайду» дегән гәп барғу. Шундақ екән, һаяттин өткәнләрни әсләп, һәр жили 8-баһар күни қәбирстанлиқларни рәтләп, андин әрвалар роһиға атап нәзир берилиду. Бу күни жирақ-йеқиндики деханғәйрәтликләр җәм болушиду. Улуқ Ғалибийәтниң 80 жиллиғиниму мунасип атап өттуқ. Мошу кичиккинә жутимизда, худди чоң шәһәрләрдикидәк, һәрбий парад уюштурдуқ. Бу күни Иккинчи дуния урушиниң шиддәтлик җәңлиридә қәһриманлиқ көрсәткән жутдашларниң сүрәтлирини тутуп, уларниң җасарити мәңгү ядимизда екәнлигини ейтип, әскә алдуқ. Жутумизниң таза, пакиз, сәрәмҗан болушиға алаһидә көңүл бөлимиз. Һәр һойла-арам таза, гүлләр ечилип турса, дегән нийәттә «Таза Қазақстан» акциясигә өз һәссимизни қошуватимиз, – дәйду Гүлжан һәдимиз.
 *** 
Дехан-Ғәйрәттә фельдшерлиқ-акушерлиқ пункт бар. Врач Гүлинур Қәмбәрова, һәмширә Гүлбәһрәм Йүсүпова, акушер Мадинәм Қәмбәрова турғунлар саламәтлигини сақлашта хизмәттә екән. Биз ичкиригә қәдәм тәшрип қилғанда, Мадинәм келәчәк аниларни тәкшүрүп, һөҗҗәтлирини рәсмийләштүрүветипту. Байқи­ғинимиз, яш анилар күни-түни уларниң назаритидә болидекән. Кичиккинә бу йезидиму демографиялик өсүм бар. Ағриқханиға келиватқанлар Гүлинур дохтурни наһайити диққәтчан һәм өз ишиниң йетүк мутәхәссиси екәнлигини тилға алди. Һаятиниң 40 жилини мошу саһаға беғишлиған у 33 жил мошу жутта саламәтлик сақлаш үчүн тәр төкүветипту.
– Ишәшлик ейтиш керәкки, бизниң йеза турғунлири саламәтлигигә унчивала шикайәт қилмайду. Чүнки улар – тинимсиз әмгәк егилири. Әмгәк қилған адәм дайим сағлам жүриду. Улар сәһәрлиги таза һавада етиз-ериқта ишләп яки далада мал беқип жүриду. Дехан-Ғәйрәт йезилиқ медицина пунктида 1200 адәмниң саламәтлигини назарәт қиливатимиз. Турғунларниң арисида созулма ағриқлири бар бемарларниң, қан қисими көтирилидиған, қәнт диабетиға челиққанларниң өйлиригә берип, дайим һалидин хәвәр елип, дора-дәрмәклирини вақтида берип туримиз. Йезидики медицина пунктиниң бенаси конирап қалған еди. Бийил йеңи бенаниң қурулуши қолға елинип, аяқлишиш һарписида туриду. Пат-йеқинда у өз ишигини ачиду. Униңда турғунлар саламәтлигини сақлаш үчүн заманивий әсвап-үскиниләргә, һәммә имканийәтләргә егә болимиз, – деди хошаллиғини йошурмай.
***
Бу қутлуқ жутта ата-бовилардин келиватқан «жигитбеши» дегән намға лайиқ жут хизмитидә жүргән Ғалипҗан Сонуровниң жут башқуруватқиниға 15 жилдин ошуқ вақит болди. Униң һәрбир кочиға тайинланған иккидин ярдәмчиси болуп, бири уйғур, бири қазақ хәлқиниң вәкиллиридин. Тәкитләш керәкки, бу жуттики мәктәптә илгири оқутуш пәқәт уйғур тилида жүргүзүләтти. Бүгүнки күндә билим қош тилда, йәни қазақ вә уйғур тиллирида бериливатиду. 
Жигитбешиниң тәкитлишичә, һәр жутниң өз қаидә-тәртиви  болғинидәк, Дехан-Ғәйрәттә қелиплашқан әнъәнә бойичә 8-баһарда қәбристанлиқни тазилаш, рәткә кәлтүрүш ишлири елип берилиду. Бу күни шундақла барлиқ жутдашлар бақилиқ болғанларға атап, жут болуп нәзир өткүзүп, дуа-тилавәт қилиниду. Әнди Йеңи жил, Норуз, 8-Норуз мәйрәмлиридиму кочиларара әдәбий-музыкилиқ байқашлар уюштурулуп, униң ахири умумхәлиқ сәйлисигә улишиду. Чулуқай йеза округиниң һакими Айдос Арсаламов жут чоңлири, жигитбашлири, анилар, ханим-қизлар билән дайим мәслиһәтлишип, һалидин хәвәр тепиватиду. Бизниң иш-сәпиримиздин бурун Айдос Арсаламов җамаәтчилик вәкиллири билән баш қошупту. 
Мошу йәрдә биз деханғәйрәтлик муштирилар һәққидиму соридуқ. Чулуқай йеза округи почта бөлүмчисиниң башлиғи Рошәнгүл Зламдинова уларниң 100 пайиз «Уйғур авазиға» йезиливатқанлиғини тилға алди. Мошу йәрдә жигитбеши билән гезитимизниң җанкөйәри Гүлжан Кунижанованиң узун жиллардин бери гезитимизға муштири топлаш бойичә  йезилиқ штабниң әзаси болғанлиғини һәм җәмийәтлик кеңәш рәиси сүпитидә җан көйдүрүватқанлиғини тәкитләш орунлуқ. Шундақла қериндишимиз Нурлан Қанаевму жигитбешиниң ярдәмчиси сүпитидә хелила тилға аларлиқ ишларни бәҗириветипту. Йәнә бир ейтмасқа болмайдиған гәп, җәмийәтлик кеңәшниң рәиси, жигитбеши билән ханим-қизлар кеңишиниң рәиси Аминәм Әкбәрова йезида турғунлар арисидики өзара чүшәнчә билән разимәнликни қолға кәлтүрүш мәхситидә, медиаторниң хизмитини елип бериветипту. Биз ушбу изгү ишларниң гувачиси болуп, барлиқ җанкөйәрләргә апирин ейттуқ. 

 *** 
Бизниң: «Йеза яшлири немә иш билән шуғуллиниду?» дегән соалимизға Ғалипҗан ака Сонуров:
– Яшларни һәқиқий мәнасида ғәйрәтлик, дәп махташқа әрзийду. Чүнки улар «иш йоқ», «алма пиш, еғизимға чүш» дәп асманға қарап ятидиғанлардин әмәс. Һәрқайсиниң өзигә чушлуқ һүнири бар: сатраш, яғашчи, кәпшәлигүчи, төмүрчи, чарвичи вә башқилар. Һә, бәзилири қәндәләтчилик билән шуғуллинип торт, печеньеләр пишириду. Миллий таам тәйярлаш билән мәшғул болуватқанларму бар. Йезида бекар адәм йоқ, дәп ишәшлик ейталаймән. Сөзүмизни устиниң ишханисида давамлаштурайли, – дәп ишик ясаш устисиға елип барди.
Өзини «Рәхмәтҗан Йүсүпов» дәп тонуштурған бу жигит өйидә тирикчилик қилидекән. Пластикидин ишик, деризә ясаш билән шуғуллиниветипту. Һойлисидики ишханисида тизилип турған ишик-деризиләргә қарап: «Булар мошу йеза туғунлириниң буйрутмиси бойичә ясалғанму?» дәп соридуқ.
– Булар – алмутилиқларниң, мону деризиләр болса, Қоғалидики қериндишимизниң. Үчараллиқ херидарға һазир машиниға бесип тәйярлап қойдуқ, – деди у. Рәңлири, һәҗими хилму-хил ишик-деризиләр алдин-ала берилгән буйрутмилар бойичә ясалған екән. Рәхмәтҗан әсли кәспи бойичә алий билимлик муәллим болуп чиқти. Алмутида оқуватқан студентлиқ чағлиридинла мошу ишқа киришипту. Студентлиқ һаятта җан беқиш мәнбәси  болған бу мәшғулат бүгүнки күндә униң асасий кәспигә айлинип қапту. Бу һүнәрни йәттә жил давамида Алмутида Түркиядин кәлгән устилардин үгинип, йезида давамлаштуруватқан у деханчилиқ биләнму шуғуллинидекән. 
– Биз әсли – деханниң нәсли. Жутдашлар қатарида күн көрүватимиз. 7 гектар йәргә деханчилиқ қилимиз. Йеримиға көмүқонақ, йеримиға бедә териймиз. Мал-варандин ашқинини сатимиз, – дәйду сөһбәтдишимиз. 
Йәнә бир тәдбирчан ханим Наргизаниң ишханисиму өйидә екән. Жутдашлириға гөзәллик һәдийә қиливатқан Наргиза Темирова – хошна Чулуқай йезисидин. Бу жутқа келин болуп чүшкәндин бери сатрашлиқ қилип, жутдашлар көңлидин чиқиветипту. 
– Алмута шәһиридә мәхсус сатрашлар курсида тәһсил көрдүм. Мана он жилдин бери жутумиздики әрләр, аяллар чачлирини ясаймән. Шундақла ханим-қизларниң һәрхил чач үлгилирини ясап, тиймақлирини пәдәзләш ишлириниму атқуримән. Әлвәттә, йеза хәлқи болғачқа, бири әтигәндә, бири чүштә, бәзидә кәчтә илтимас қилишиду. Униң үчүн аилидики үч балимизни беқип, имканийәт яритиватқан қейинатам Турсун билән қейинанам Диләрәмниң һиммити дәп билимән. Өмүрлүк җүптүм Бәхтияр жүк машинисини һайдайду. Қошумчә Яркәнт шәһиридики «Томирис» гөзәллик салонидиму ишләймән. Йеңи оқуш жили башлиниши билән ишимиз техиму җанлиниду, – деди Наргиза. Гепимиз түгимәйла, икки оғул бала кирип кәлди. Наргиза херидарлириниң чечини қайси үлгидә ясаш керәклигини сорап ишқа киришти. 
***
Дехан-Ғәйрәтни арилап келиватимиз. Бизгә һәмра болған Ғалипҗан ака бир өйниң йениға тохтап: «Мону аилә әзалири – сүт-қаймақ устилири» дәп тонуштурди. Кәң һойлида ечилип турған рәңму-рәң гүлләргә қарап бәһирләндуқ. 
– Бу Нурмәһәмәт – Гүлинурниң пәрзәнтлири. Аилә егиси Нурмәһәмәт – дехан. Уму көмүқонақ билән бедә терип, аилә асраватқан адил әмгәк адимидур. Рәпиқиси Гүлинур ишта. Бая сиз көргән фельдшер. Уларниң келинлириму йолдашлириниң тапавитигә қарап олтармай, йезида тирикчилик қиливатиду. Сүт-қаймақни бәзидә өзимиз мошу йәрдин алимиз, – деди бизни тонуштурғач.
Һәқиқәтәнму, Гүлнарәм билән Хуршидәм пуриғи димақни яридиған қаймақни қутиларға қачилаветипту. 
– Биз йезида яшиғачқа, өйдә өзимиздин ешинған сүтни ечитип, сүзмә қилип тәйярлидуқ. Қалғинини қурут селип, қурутуп қойдуқ. Униң тәмини тетип, йәп көргән йеқинлар «ешинғинини сетивалсақ» деди. Шу-шу болдидә, биз қурут селишқа тутуш қилдуқ. Дехан-Ғәйрәттә һәммә аилидә иккидин, үчтин сеғин сийир бар. Мана шундақ жутдашлардин күнигә җәми 100 литр сүт сетивелип, уни пиширимиздә, қаймиғини сүзүвелип, сүтини қетиқ уютуп, сүзмә, қурут һазирлаймиз. Базарғиму елип чиқимиз. Аста-аста «Дехан-Ғәйрәт» маркилиқ қаймақниң херидарлири пәйда болушқа башлиди. Яркәнт шәһиридики кафе, ашханилардиму уйғурниң қаймақлиқ әткән чейини ичмәйдиған адәм аз. Шундақ екән, Яркәнттики ашханилардинла әмәс,  Алмутидин, Әмгәкчиқазақ наһийәсидин келип, қаймақ алидиғанлар бар, – деди сүт-қаймақ устилири. 
Бу ханимлар көпбалилиқ анилардин болуп чиқти. Һәр иккисиниң бәш пәрзәнт сөйүп, рәпиқилиригә қол-қанат болуватқанлиғидин зоқландуқ.
Йезидики йәнә бир торт пишүрүш устиси биләнму көрүштуқ. Әсқетип қалған балилириниң ярдимидә Мәһзудәм Гайитованиң қәндәләтчилик билән мәшғул болуватқанлиғиға бәш жилдин ешипту. 
– Дәсләп пәрзәндимизниң туғулған күнигә торт пишәрдуқ. Оғлумизни тәбрикләп кәлгүчиләр еғиз тегип, буйрутма беришти. Андин херидарға сапалиқ хизмәт қилиш, униң көңлидин чиқиш чоң җавапкәрлик екәнлиги мәлумғу. Шуниң билән өзәм кичигимдин бу ишқа қизиққачқа, онлайн курсларға йезилип, оқуп үгәндим. Нургүл Шадиярова исимлиқ қәндәләтчидин, астаналиқ Салтанат Әзилханова ханимдин та бүгүнгичә үгиниватимән. Он түрлүк торт, бәш хил печенье вә самсиларниму пиширип көрдуқ. Шүкри, ишимиз жүрүшүп, турақлиқ херидарлиримиз пәйда болди. Улар наһийәниң йезилиридин келишиду. Һазир Яркәнттә тойлар таза қизиватидиғу. Яшлар кәчлирини тортсиз тәсәввур қилалмайду. Шуниң үчүнму Чоң Чиған, Кичик Чиған, Яркәнт шәһири билән Чулақай, һәтта Жаскент йезисидинму буйрутмилар бериду. Язлиқ тәтилму түгиди. Балилар қәдимкидәкла ярдәмлишиватиду. Улар бош вақтида мениң охшаш ашханида жүргәнни яқтуриду. Бу жилқи дәм елишта өмүрлүк җүптүм Ренат билән елимизниң чирайлиқ йәрлиригә сәяһәткә бардуқ. Ренат – шофер. У жирақ шәһәрләргә жүк тошиғачқа, бәзидә сәпәрдә, йолда болуп қалиду. Мундақ чағларда униң йоқлиғини билиндүрмәй, балиларни һечкимдин хиҗаләт қилмай беқишқа тиришиватимиз, – дәйду Мәһзудәм. 
Мәһзудәм бари-йоқи 28 яшта екән. Әсли кәспи бойичә һәмширә қиз «Жаркент-Арасанда», шәһәрдики аптекиларда ишләйду. Һазир бала күтүмидики дәм елишта тутуш қилған әмиги униң сөйүмлүк ишиға айлинип қалғанлиғини йошурмиди. 
***

Биз йезидики балиларниң язлиқ тәтилдә қандақ дәм алғанлиғини соридуқ. Нурмәһәмәт деханниң нәврилири Амир, Самир, Әзиз бовиси билән тәтилдә әмгәк қилип, чиниққанлиғини ейтишти. Һойлиға ешәк һарвуда орулған чөпни бесип киргән улар бовиси билән таң сәһәрдә етизлиққа берип келидекән. Шундақ қилип, қорадики кала-мозай, қой-өшкиләрни беқишқа ярдәмлишиветипту.
– Тәтилму түгиди. Ойнидуқ, дәм алдуқ, чирайлиқ шәһәрләргә бардуқ. Чөп жиғип, қурутуп, қишқиму тәйярлиниватимиз. Биз йәнә дәристин келип, бош вақтимизда икки-үч ай етизлиққа баримиз. Мәктәптә әлачилар қатаридин биз. Бовам бизни өзи охшаш деханчилиққа үгитиватиду, – деди балилар. 
«Қуш угисида көргәнни қилиду» демәкчи, бовисиниң ярдәмчилири бирдәмдила бир һарву чөпни кәң һойлиға йейип болди. Балиларниң һазирҗаваплиғиға һәвәсимиз кәлди. Әнди Нурмәһәмәт билән Гүлинурниң йәнә бир нәвриси – Ренатниң оғли Нуридинму бағда ата-анисиға қол-қанат болуветипту. Беғидики чәйзә-лаза чөнәклирини һарам чөпләрдин тазилап суғиришта у һәқиқий ярдәмчи екән. 
 *** 
Биз бу сәпиримиздә йеза яшлириниң иш издәп яқа жутларға, чоң шәһәрләргә кәтмәй, ата кәспи – деханчилиқ билән шуғуллиниш тәрәпдари екәнлигигә толуқ көз йәткүздуқ. Лекин яш аилиләргә турушлуқ өй селишта йәр елиш үчүн новәттә турғанларниң сани жилдин-жилға өсүп, бу мәсилиниң иҗабий һәл болмайватқанлиғиға һәйранму болдуқ. Йәнә турғунлар көптин бери күтүватқини – тәбиий газ мәсилиси екән. Наһийәдә бу жили 25 йезиға газ тартиш ишлири қолға елинғини билән у Дехан-Ғәйрәткә 2026-жили реҗилиниветипту. Әпсуслинарлиғи пүтүнсүрүк бир кочиси ясалмай қапту. Турғунлар балиларниң ямғур-йешинлиқ күнлири бу коча билән мәктәпкә берип-келишниң хелила қийинға чүшидиғанлиғини тәкитләшти. Бу мәсилә наһийә, йеза һакимлириниң һесават жиғинлирида қанчә ейтиливатсиму, техи қолға елинмиған. «Үмүтсиз – шәйтан» демәкчи, Яркәнт хәлқини экологиялик таза яңию, почақ, лаза-помидор, җаңду, тәрхәмәк, қиляш, аш көки, чиңсәй, кава, алма-өрүк вә малина билән тәминләватқан деханғәйрәтлик деханларниң тиләклири йеқин арида иҗавәт болиду, дәп ойлаймиз.

      
Жетису вилайити,
Панфилов наһийәси