Әхбаратлар еқими
25 Қыркүйек, 2025

Өзара һәмкарлиқни күчәйтишкә мәнпәәтдар

Қазақстан Президенти Қасым-Жомарт Тоқаев 21 – 23-мизан күнлири арилиғида АҚШта иш бабидики сәпәрдә болди.
Нью-Йорк шәһиригә сәпири давамида Дөләт рәһбири АҚШ Президенти Дональд Трамп билән сөзләшти. Сөһбәт давамида Қазақстан билән АҚШ арисидики иккитәрәплимә һәмкарлиқниң келәчиги зор йөнилишлиригә алаһидә диққәт бөлүнди.
Дональд Трамп ихтисат вә сода саһалиридики һәмкарлиқни кәңәйтишниң әһмийитини тәкитлиди. Шундақла президентлар хәлиқара әһвалға мунасивәтлик муһим мәсилиләрни муһакимә қилди.
Дөләт рәһбири АҚШқа болған иш бабидики сәпириниң дәсләпки икки күни Америкиниң чоң тиҗарәт вәкиллири билән иккитәрәплимә учришишлар өткүзди. Андин тиҗарәтчиләр билән өткән «дүгләк үстәлгә» қатнишип, сөз сөзлиди.
Дөләт рәһбири Қазақстан билән АҚШниң кәңәйтилгән стратегиялик һәмкарлиғи сүръәт билән тәрәққий етиватқанлиғиға диққәт бөлди.
– Биз Америкини муһим шериклиримизниң бири дәп һесаплаймиз вә һәртәрәплимә һәмкарлиқни келәчәктә тәрәққий әткүзүшкә мәнпәәтдар екәнлигимизни тәстиқләймиз. АҚШниңму мошу стратегиялик мәвқәни тутидиғанлиғи хошал қилиду. АҚШ Қазақстан ихтисадиға 100 миллиард доллардин ошуқ мәбләғ салған әң чоң инвестор болуп һесаплиниду. Биз буниң билән пәхирлинимиз. Һазир елимиздә 630дин ошуқ америкилиқ ширкәт утуқлуқ ишләватиду. Уларниң ичидә «Chevron», «ExxonMobil», «Boeng», «Visa», «Mastercard», «Meta», «Wabtec», «Citibank» охшаш тонулған брендлар бар, – деди Президент.
Дөләт рәһбири Қазақстанниң региондики ихтисади әң күчлүк мәмликәт сүпитидә Мәркизий Азиягә Америка бизнесиниң инвестициясини җәлип қилишта вә уларниң даирисини кәңәйтиштә йетәкчи роль ойнашқа тәйяр екәнлигини қәйт қилди. Бу йөнилиштики лайиһиләргә С5+ вә В5+ шәклидики турақлиқ һәмкарлиқ сүръәт бериду.
Президент «дүгләк үстәл» қатнашқучилириға елимиздә әмәлгә ашурулуватқан ихтисадий вә сәясий ислаһатлар тоғрилиқ әхбарат бәрди. Дөләт рәһбири әмәлгә ашурулуватқан ишларниң һәммиси Қазақстанниң чә тәл инвестициясигә җәлипкарлиғини ашурушни мәхсәт қилидиғанлиғини ейтти. Шуниң билән биллә Президент геологиялик разведка һәм әмәлгә ашурулуватқан лайиһиләрниң даирисини кәңәйтиш, болупму уран ишләпчиқириш вә уни қайта ишләш саһасида йеңи имканийәтләрни тәтқиқ қилишниң әһмийитини қәйт қилди. Қазақстан дуниядики уран базиридики еһтияҗниң тәхминән 40 пайизини тәминләйду. АҚШ мошу материалниң оттура һесап билән 24 пайизини бизниң мәмликитимиздин импорт қилиду. Шуниң билән биллә Қасым-Жомарт Тоқаев транспорт вә логистика саһасидики кәң имканийәтләргә тохталди. Президентниң пикричә, өзара һәмкарлиқниң йәнә бир келәчиги зор йөнилиши – агросанаәт комплекси. Етизлиқлар көләми җәһәттин дунияда алтинчи орунни егиләйдиған вә чоң ашлиқ экспорт қилғучиларниң онлуғиға киридиған Қазақстанниң мошу саһадики имканийәтлири америкилиқ кәсипдашларни қизиқтуруши лазим. Малийә саһаси тоғрилиқ сөз қозғап, Дөләт рәһбири «дүгләк үстәл» қатнашқучилириға «Астана» хәлиқара малийә мәркизиниң мүмкинчиликлирини тонуштурди. Һазир бу йәрдә 80 мәмликәттин 4 200дин ошуқ ширкәт тиркәлгән. Уларниң 60тин ошуғи – америкилиқ ширкәтләр.
Қасым-Жомарт Тоқаев адәм капиталини тәрәққий әткүзүшниң әһмийитигә алаһидә тохталди. Һазир «Болашақ» программисиниң 800дин ошуқ стипендия саһиби АҚШниң Гарвард, Массачусетс технологиялик институти, Стэнфорд, Чикаго университети охшаш атақлиқ билим дәргаһлирида оқуватиду. Бу җәһәттин қариғанда, Президент яш әвлат лидерлирини қелиплаштуруш үчүн америкилиқ университетлар билән вә тәтқиқат мәркәзлири билән биләшкән лайиһиләрниң даирисини кәңәйтиш тәкливини бәрди.
Дөләт рәһбири АҚШ билән стратегиялик һәмкарлиқни келәчәктиму күчәйтиш елимизниң ташқи сәяситидики узақмуддәтлик әвзәлликлириниң бир екәнлигини қәйт қилди. «Дүгләк үстәл» давамида АҚШниң чоң ширәтлириниң вәкиллири сөз сөзлиди.
Дөләт рәһбири АҚШқа болған иш бабидики сәпириниң үчинчи күни БМТниң Баш кативи Антониу Гутерриш, Франция Президенти Эммануэл Макрон, Украина Президенти Владимир Зеленский, Черногрия Президенти Яков Милатович, Люксембург Премьер-министри Люк Фриден, Монако ханзадиси Альберт ІІ вә башқиму әлләрниң рәһбәрлири билән учришип, һәмкарлиқ мәсилилири һәққидә сөһбәтләшти. Шундақла, ФИФА президенти Джанни Инфантинони қобул қилди.
Андин Қазақстан Җумһурийитиниң Президенти БМТ Баш Ассамблеясиниң 80-сессиясидики Умумий дебатларда сөз сөзлиди. Дөләт рәһбири өз сөзидә БМТни ислаһатлаш мәсилисини көтәрди. Униң пикричә, бехәтәрлик кеңишидә Азия, Африка вә Латин Америкисидики чоң дөләтләр болуши лазим. Қасым-Жомарт Кемелоғли Украина вә Газидики қелиплашқан әһвалға мунасивәтлик өз пикрини изһар қилип, уларни дипломатиялик йол билән һәл қилишниң муһимлиғини тәкитлиди. Шундақла Қазақстанниң ядролуқ қуралдин ваз кечиш бойичә йеңи диалогларни башлашни тәклип қилидиғанлиғини ейтти. Шуниң билән биллә дуниявий ихтисат, транспорт вә логистика, турақлиқ тәрәққият, энергетика, йеза егилиги мәсилилири бойичә пикир-тәклиплирини оттуриға салди.
Дөләт рәһбири шундақла Хитайниң аләмшумул тәшәббуслири бойичә алий дәриҗидики кеңәшкә қатнашти.
Тәкитләш лазимки, Президентниң Нью-Йоркқа иш бабидики сәпири давамида Қазақстан вә АҚШниң чоң ширкәтлири арисида 11 шәртнамә вә меморандум имзаланди. Бу һөҗҗәтләргә мувапиқ, елимиз ихтисадиға 5,2 миллиард доллар көләмидә инвестиция җәлип қилиниду. Бу мәбләғ транспорт вә логистика, энергетика, әхбаратлиқ технологияләр саһалириға селиниду.