• Инкас
  • 29 Қаңтар, 2013

Тәрбийәвий әһмийити болсиму, уқушмаслиқларға йол қоюлған

Биз һәрбир санини тәқәзалиқ билән күтидиған сөйүмлүк гезитимиз «Уйғур авазиниң» өткән жили 30-ноябрь күни чиққан санидики «Инсан вә етиқат» рубрикиси астида елан қилинған Аблиз Һезимниң «Пәдә» басмас пәтвалар» намлиқ мақалиси қолумға қәләм елишқа мәҗбур қилди. Аблиз Һезимниң биз, уйғурлар, арисидин чиққан атақлиқ мәсәлчи-шаир екәнлиги һәммигә мәлум. Униң талантини, шәк-шүбһисиз, иқрар қилимиз вә жуқури баһалаймиз. Амма диний-шәръий мәсилиләрдә шу саһа әһли болған өлима-алимларға таянсақ, тоғра болаттимекин дәймән. Чүнки мақалида бирқатар уқушмаслиқлар билән чәлкәшликләргә йол қоюлған. Мәсилән, униңда муәллип: «Әгәр «Мән мечит — Худаниң өйи» дәп ейтсам, ислам дуниясидики мечитларниң һәммиси Худаниң өйи болидекән. Раст, Қуръан Кәримниң 116-сүрисидә «Асмандики вә зиминдики нәрсиләрниң һәммиси Алланиңдур» дейилгән» дәйдудә, «Әшу сөзгә асасланған һалда ейтидиған болсам, җүмлидин мечитму Худаниң болиду. Бирақ мечитни «Худаниң өйи» дәп ейтишқа әсла болмайду» дәп үзүл-кесил хуласә чиқириду. Бу йәрдә, биринчидин, муқәддәс Қуръан Кәримдә 114 сүриниң барлиғи испат тәләп қилмайдиған һәқиқәт екәнлигини атап өтүш керәк. Иккинчидин, мечит Худаниң екән, әнди у қандақчә өйи болмисун? Мақалә муәллипи Қуръан Кәрим тәрҗимисини үч қетим оқуп чиқип, мошу мәсилә бойичә дәлил тапалмиғанлиғини ейтипту. Бизчә болғанда, дәлилләр ениқ вә улар аз әмәс. Мәсилән, Бәқәрә сүрисиниң 125-айитидә: «Ибраһим билән Исмаилға өйүмни (йәни Кәбәмни) тавап қилғучилар, етикапта олтарғучилар, руку қилғучилар, сәҗдә қилғучилар үчүн пак тутушни буйридуқ»; Ал-Имран сүрисиниң 96-айитидә: «Һәқиқәтән инсанларға (ибадәт үчүн) тунҗа селинған өй (йәни Бәйтулла) Мәккидидур, мубарәктур, җаһан әһлигә һидайәттур»; Ибраһим сүрисиниң 37-айитидә: «Пәрвардигаримиз! Әвладимниң бир қисмини (йәни балам Исмайил билән аялим Һәҗәрни) намаз өтисун (йәни саңа ибадәт қилсун) дәп, сениң һөрмәтлик өйүңниң қешидики екинсиз бир вадиға (йәни Мәккигә) орунлаштурдум» дәп ейтилған. Буниңдин артуқ рошән дәлилләр болмиса керәк. Мечитлар, әлвәттә, мусулманларниң җәм болуп Аллаға ибадәт қилидиған, товва истиғпар оқуп, дуалирида гуналириниң мәғпирәт қилинишини Алладин тиләйдиған Алланиң өйидур. Он икки айниң улуғи Рамзан ейидур, күнләрниң улуғи җүмә күнидур, кечиләрниң улуғи Қәдир кечисидур, мечитларниң улуғи Мәккидики Бәйтулла, йәни Алланиң өйидур. Муәллип йәнә: «Қайси бир диний китапта Алла тааланиң сәккиз сүпитиниң барлиғини оқуған едим» дәйду. Әслидә Алла тааланиң 99 сүпитиниң бар екәнлиги ислам дуниясида талашсиз һәқиқәт. Ахирида Аблиз Һезим мақалисиниң қисмән җәһәттин тәрбийәвий әһмийити бар екәнлигини инкар қилмиған һалда, оттуриға қоюлған асасий мәсилидә пәдә басмас болуп қалған пәтвалиғини тәкитлимәкчимән.

Мәһәммәтҗан һаҗим МАМУТ.

Көктал йезиси, Панфилов наһийәси.

540 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы