• Замандаш
• 19 Қараша, 2015

Өзгиләр ғемида сәкпарә

«Һаятимда азду-тола утуққа йәтсәм, униңда аиләмдә алған тәрбийәмниң роли алаһидә».  Бу сөзни  Әмгәкчиқазақ наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизи рәисиниң орунбасари Айнисәм һәдиниң еғизидин пат-патла аңлаймән.  У челәклик Улуқ Вәтән урушиниң ветерани Өмәр Вайденовниң аилисидә 1957-жили дунияға кәлгән. Улуқ Вәтән урушиғичә вә униң кейинки қийин жиллири сунмас ғәйрити вә әстаидил әмгиги билән көпкә үлгә болған бу атини Челәк вә униң әтрапидики йезилириниң уйғурлирила әмәс, бәлки башқа милләт вәкиллириму яхши билиду. Ата 40 жил Көкпәктики янармай станциясиниң башлиғи болуп ишлигән. Ярдәмгә муһтаҗ йолувчиларға қолини созуп, чоңниң дуасиға, кичикниң разилиғиға еришкән. «Бәргән қол соғулмас» дәйду хәлиқ. Өмәр ата өзиниң он пәрзәнди билән биллә йеқинлириниңму ғемини йәп, қолидин кәлгинини айимайдиған. Айнисәм һәдиниң ейтишичә, шу хисләтлиригә бола уни барлиқ уруқ-туққанларниң пәрзәнтлири «дада» дәп ататтекән. Өмәр ата дайим: «Балилирим, әң алди билән адил вә мәдәнийәтлик болуңлар. Һәрдайим билим елишқа интилиңлар, бу – адәм һаятидики әң муһим вә қиммәт нәрсә. Күнләрниң күнидә адәм байлиқтин айрилип қалсиму, униң билимини һечким тартивалалмайду» дәйдиған. Айнисәм атисиниң мошу мәслиһитини ядидин чиқармай, кичигидин билимгә алаһидә көңүл бөлүп, 1976-жили Челәк йезисидики Абдулла Розибақиев намидики уйғур оттура мәктивини әла баһалар билән тамамлайду. Андин Ташкәнт хәлиқ егилиги институтиниң ихтисат факультетиға оқушқа чүшиду. Үчинчи курста оқуп жүрүп, әмгәк паалийитини Өзбәкстанниң дөләтлик тәминләш башқармисида башлап, өз ишиниң маһири Давид Авербахниң тәрбийисидин өтиду. Дәсләпки тәҗрибә билән биллә устази яш мутәхәссисни ой-пикрини дурус изаһлап, көпчиликкә йәткүзүшкә, ишиға жуқури җавапкәрлик билән қарашқа үгитиду. 1982-жили Айнисәм Өмәр қизи Қазақстанға қайтип келип, ишини Челәктики тәминләш башқармисида давамлаштуриду. У Сматай Асанбаев кәби рәһбәр билән кәсипдаш болиду. Сматай Асанбай оғли башқармидики барлиқ яшларға атиларчә ғәмхорлуқ қилип, чоң вә кичиккә дурус муамилә қилишқа, алдиға ярдәм сорап кәлгән адәмниң муң-муһтаҗини зәң қоюп тиңшап, униңға қолидин кәлгәнни айимаслиққа үгитиду. Айнисәм һәдә устазидин пәқәт аталған хисләтләрнила әмәс, шундақла өзигиму, өзгигиму тәләпчан болушни үгәнди. Бу хисләтләр түпәйли у Челәк наһийәлик йеза егилиги техникиси башқармисида инженер, баш ихтисатчи, рәисниң орунбасари, наһийәлик иш билән тәминләш мәркизидә бөлүм башлиғи болуп ишләйду. Андин наһийә рәһбәрлириниң иҗабий инкаслириға еришип, 1995-жили ушбу мәркәзниң мудири болуп тайинлиниду. Әмгәкчиқазақ вә Челәк наһийәлири бириккәндин кейинму Айнисәм Өмәр қизиниң ишбиләрмәнлиги һесапқа елинип, мәркәз шөбә ретидә сақлинип қалиду. Адәмниң мәхсәт-арминиға йетиши униң интилишигә вә ирадисигә бағлиқ екәнлиги мәлум. Айнисәм һәдә арминиға йәткән инсанларниң бири. У бу күнләрдә  пенсия йешиға толуп, әмгигиниң һалавитини көридиған күнгә йәтти. Амма, униң үнүмлүк паалийити етиварға елинип, рәһбәрликниң илтимаси билән у ишини буниңдин кейинму давамлаштурмақчи. Атап кетиш керәкки, Өмәр ата билән Ибадәт ана 10 пәрзәндини миллий қәдрийәтлиримиз: мәдәнийәт, әдәбият, сәнъәт, урпи-адәтлиримизгә асаслинип тәрбийилиди. Шуңлашқиму Айнисәм һәдиниң паалийитиниму җәмийәтлик ишларсиз тәсәввур қилишқа болмайду. У һәрдайим наһийәлик Уйғур мәдәнийәт мәркизи тәрипидин әмәлгә ашурулуватқан чарә-тәдбирләргә паал арилишип кәлди. Әнди өзи мәркәз рәисиниң орунбасари болуп сайланған икки йерим жилдин бери нурғунлиған ишларниң тәшәббускари болди. Мәсилән, наһийәдики пәрзәнтлиримизни ана тилда оқутидиған мәктәпләр билән қоюқ алақә орнитип, улар билән һәртәрәплимә паалийәт елип бериш нәтиҗисидә үч жилниң ичидә 20 бала дөләт гранти һесавиға оқушқа чүшүп, 48 оттура мәхсус вә алий билимлик иш билән тәминләнди. Җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң қоллап-қувәтлиши билән «Мәктәпкә йол» акциясини уюштуруп, уйғур синиплиридики балилар саниниң бирқәдәр көпийишигә сәвәпчи болди. Наһийәлик билим бөлүми, “Уйғур мәктәплирини қоллаш” фонди билән бирликтә, шундақла «Бейбітшілік әлемі» хәлиқара қазақ иҗадий бирләшмисиниң Алмута вилайитидики вәкили ретидә нурғунлиған илғар устазлар әмгигиниң рәғбәтләндүрүлүшигә қол йәткүзди. Шундақла бирләшминиң «Ел ардақтысы» медали билән аватлиқ пешқәдәм устаз Ғоҗәхмәт Шамахунов, наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизини икки йерим жил башқуруп, миллий қәдрийәтлиримизниң сақлинип қелиши, тәрәққий етиши үчүн көп әмгәк сиңирип, шу мәхсәттә үч миллион мәбләғ сәрип қилған Арселин Зульяров, сахавәтлик тиҗарәтчи Мәһәмәтҗан Савутов тәғдирләнди. Шаирә Ташгүл Һезиярова 60 жиллиқ тәвәллуди мунасивити билән бирләшминиң Абдумеҗит Дөләтов намидики медалини елишқа муйәссәр болди. Айнисәм һәдиниң тәшәббуси, наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң қоллап-қувәтлиши билән үч жилдин бери қабилийәтлик балиларниң шеирийәткә қизиқишини ашуруш мәхситидә Абдумеҗит Дөләтовниң хатирисигә беғишланған «Баһар қайтиду» поэзия фестивали өтүватиду. 2013-жили униңға қатнашқан балилар шеирлириниң «Тунҗа пәрваз» намлиқ топлими йоруқ көрди. Маливай, Байсейит, Ғәйрәт йезилириниң онлиған балилири «Алтун ғунчә» шеирийәт фестивалиға қатнаштурулди. Талантлиқ балиларму Айнисәм һәдиниң диққитидин сирт қалмиди. Мәсилән, уссулға иштияқ бағлиған 16 яшлиқ челәклик Саида Фурқәтниң Астана шәһиридә өткән «Ақ көгершін» хәлиқара фестивалиға қатнишиши үчүн һамийларни тепип, мүмкинчиликләрни яритип бәрди. Униң уюштуруши билән наһийәмизниң 67 қабилийәтлик пәрзәнди Һебибуллам Қаһаров намидики «Һошшәрә, яш талантлар!» фестивалиға қатнишип, нурғуни мукапатлиқ орунларға еришти. Униң паалийитидин мундақ мисалларни йәниму көпләп кәлтүрүшкә болдиу. Һазир ана тилимизда йоруқ көрүватқан нәширләргә муштири топлаш мәвсүми қизғин кетип бариду. Бу мәсилә Айнисәм һәдиниң дайим нәзәридә. Наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң рәиси Сулайман Мәхсүтов билән келишип, уйғур тилидики бирдин-бир рәсмий нәшир – «Уйғур авази» гезитиниң җанкөйәрлири арисида конкурс елан қилинди. Униң тәкитлишичә, муштири топлаш кампаниясигә паал қатнишип, аһали саниға нисбәтән әң көп муштири топлиған җамаәтчилик ишлириниң активистлири мәркәз тәрипидин маддий вә мәнивий соғилар билән тәғдирлиниду. Айнисәм Өмәр қизи йәнә бир нәзәридин ташлимайдиғини – хәйрихаһлиқ ишлар. Мәсилән, күчлүк дорилар билән оғилинип, һаяти қил үстидә болған 5 яшлиқ Рамил Ниязовниң сәллимаза сақийип, кетишигә мәлум дәриҗидә һәдимиз сәвәп болди десәк, ашуруп ейтқанлиқ әмәс. Айнисәм һәдиниң һәр икки бөригиниң паалийити начарлашқан 12 яшлиқ Розигүл Абитованиң дәрдигә дәрман болуп, һамийларни издәштүрүп, ярдәм көрсәткиниму диққәткә  сазавәрдур. — Таллиған оқушумни оқудум, сөйүнүмлүк кәспимни егилидим. Дөләт хизмитидиму, җәмийәтлик ишлардиму бираз утуқлирим бар. Бу – аиләмдә алған тәрбийиниң мевиси, җәмийәтлик ишлардики устазлирим Иминҗан Насиров, Камил Идрисов охшаш бир түркүм милләтпәрвәр акилиримниң әмгиги десәм болиду. Мәлумки, мәдәнийәт мәркизиниң барлиқ чарә-тәдбирлириниң утуқлуқ әмәлгә ешиши яхши идеяләргила әмәс, мәбләғ мәсилисигиму бағлиқ. Бу йосунда бизни қоллап-қувәтләп келиватқан Мәхсәтҗан Қаһаров, Мәсимҗан Мәхпиров, Мәһәмәтҗан Савутов, Турғанҗан Абитов охшаш мәртөмәрданә инилиримға миннәтдарлиғим чәксиз, – дәйду Айнисәм һәдә. Айнисәм Өмәр қизи икки пәрзәнт тәрбийилигән ғәмгүзар ана. Униң шәрәплик әмгәк йоли қизи Наргиз билән оғли Бәһрәмгә үлгә болди. Һәр иккилиси  алий  оқуш орунлирини тамамлап, инженер-ихтисатчи вә юрист болуп ишләватиду. Өзидин көрә, өзгиләр үчүн дайим сәкпарә болуп жүргән Айнисәм Өмәр қизиниң арзу-арманлири нурғун. Илаһим, арманлириға йәткәй! Милләт десә, ичкән ешини йәргә қойидиған милләтпәрвәр һәдимизгә зор саламәтлик, аиләвий хатирҗәмлик тиләп, узун жиллиқ әмгигиңизниң һалавитини көрүшигә тиләкдашмиз.

Рашидәм РӘҺМАНОВА.

Әмгәкчиқазақ наһийәси.