• Йеңилиқлар
• 06 Қазан, 2016

Жигит болсаң, шох бол...

Кейинки вақитларда «Қайтип кәлгән қиз яман», «Қиз вақтида һәммиси яхши, яман аял нәдин чиқти?» дегәнгә охшаш мақал-тәмсилләрни кәлтүрүп, қизлар тәрбийисини пат-патла тәнқит астиға алидиған болдуқ. Тоғра. Бирақ һәммә әйипни қизларғила артип қойғинимизму дурус әмәс. Шуңлашқа мән бүгүн қизлар һәққидә әмәс, бәлки бүгүнки яш жигит, йәни әрләр әһли һәққидә сөз қозғимақчимән. «Қорғас» бажханисида рәсмийәтләрни өтәш үчүн новәттә тураттуқ. Алдимизда турған бир топ яшларниң гәплири һәм уларниң иш-һәрикәтлири көпчиликниң нәзәридә туратти. Уларниң арисидин иккиси – бир қиз вә бир оғул – пуқиритип тамака чекишкә башлиди. Жигит қизға қарап, «Мениң мәңзимин сөйүп қоюңа, музлап кәттим, йә қучақламсиз», дәп, худди қиз балидәк, назлинишқа  башлиди. Қизму һечкимдин тәп тартмай, һелиқи жигитни чокулдитип сөйүшкә башлиди. Белидин қучақлап: «бөрәклириңиз муз чиқип кетиптиғу», дәп қиз өзиниң үстидики чапинини жигиткә йешип бәрди. Жигит «рәхмәт» дәп кийивалди. Буни көрүп «нәприти қозғалған» аял яшларға рәнҗип: «Бизму силәр охшаш яш болған. Җәмийәтлик җайларда өзәңларни тутушни билип. Мәдәнийәтни сақлисаңларчу!» деди. Һелиқи жигит «Татешка, я ваш казахский, уйгурский, узбекский не понимаю» дәп, яратмиғандәк гәп қилди. Әву аял «Мениң силәрдәк балилиримниң болмиғиниға хошалмән» дедидә, уларниң йенидин кетип қалди. Жигит билән қиз русчә гәпләшкини билән мусулман әһлидин. Илгири жигитлиримиз әр жүрәк, күчлүк, ирадилик болған. Һә, бүгүн йенидики қизиниң курткисини кийип, өзини худди қиздәк назлинидиған жигитләрниң көпийиватқинини көрүп, «вақит өткәнсири әр билән аялниң орни алмашқанму немә?», дәп ойлап қалдим. «Өйлиниш оңай, өй болуш қийин» дегән гәп бар хәлқимиздә. Яшлар бир-бирини яхши билип кәтмәстинла «өлдүм-өчтүм» дәп аилә қуриду. Аридин узақ вақит өтмәй аҗришип, аридики балиларни житим қилиду. Аниниң қолида қалған бала атиниң тәрбийисидин мәһрум. Ана – меһриван, ғәмгүзар болғини билән, аилидә атиниң орни бөләк. Әксичә, атисиз тәрбийиләнгән қизларниң аилидә аниниң орни бесим дәп чүшинип, келәчәктә йолдишини башқурушни халайдиғанлиғи сөзсиз. Һә, атисиз өскән оғулниң мүҗәзидә уялчақлиқ, қорқанчақлиқ бесим болидиғини һәқ. Шуңлашқа улар аял кишидин меһир-шәпқәт, ғәмхорлуқ күтиду. Өзлириниң һәрқандақ иш-һәрикитини тоғра дәп ойлайду. Бир қаримаққа жуқурида көтирилгән мәсилә аддийдәк билиниши мүмкин. Амма чоңқурирақ чөксәк, униң нәқәдәр мурәккәплигигә көз йәткүзүшимиз мүмкин. Шахризада САБИТОВА, Уйғур наһийәси.