• Галерея
• 08 Маусым, 2017

Миллий роһқа ашиқ Муһәббәт

Йолдаш МОЛОТОВ, «Уйғур авази»/ Журналистлиқ паалийитимдә өз саһасида утуққа йәткән, җәмийәттә өзигә чушлуқ из қалдурған талай шәхсләр билән учришип, сөһбәтлишиш бәхтигә муйәссәр болдум. Әлвәттә, сөһбәт давамида бирдинла уларниң қәлбигә йол тепип, «сөзлитивелиш» оңай әмәс. Болупму рәссамлар наһайити кәмтар вә камсөзлүк келидекән. Мән буниңға тонулған рәссам Муһәббәт Һетахунова билән учрашқанда йәнә бир қетим көз йәткүздүм. Шундиму сөһбитимиз давамида Муһәббәт иҗадийитиниң айрим сирлири билән бөлүшти. Мәрһум дадамниң ейтип беришичә, үч яш чеғимдин башлап қолумға бояқ елип сүрәт селишқа башлиған екәнмән, — дәйду Муһәббәт. – Әнди есимни билгәндин буян сүрәт сизмай һаятимни тәсәввур қилалмаймән. Ейтмақчи, Муһәббәтниң дадиси — атақлиқ рәссам вә язғучи, Қазақстанниң хизмәт көрсәткән сәнъәт әрбаби, һели мәрһум Марис Һетахунов. Шуңлашқа униң рәссамчилиқни таллавелишиму тәбиий болса керәк. Бирақ, Муһәббәтниң ейтишичә, дадиси қизиниң рәссам болушини анчә халимиған охшайду. Дадам рәмити өз тәҗрибисидә иҗадийәт йолиниң нәқәдәр қийин екәнлигини чүшәнгән болса керәк, – дәйду Муһәббәт. – Мәктәпни пүтәргәндин кейин һәдәм Адаләт иккимиз дадамға ейтмайла Гоголь намидики рәссамчилиқ училищесиға оқушқа чүштуқ. Һәдәм оқушни тамамлап, устазлиқ кәспини таллавалди. Муһәббәт болса, дадиси билән «оқушини» давамлаштуриду. Марис ака қизиниң талантини, әмгәкчанлиғини, тиришчанлиғини байқап, рәссамчилиқниң қир-сирлирини чоңқур үгитиду. Униң иҗадийитигә һечбир чәк қоймайду. Яш рәссам, асасән, уйғур хәлқиниң миллий әнъәнилиригә, кийим-кечәклиригә қизиқиду һәм мошу йөнилиштә әмгәк қилиду. Сүрәтләрни акварель вә гуашта салиду. У чағларда Интернет йоқ, – дәп әсләйду рәссам. – Барлиқ материаллларни китапханилардин тапаттуқ. Дадам рәмити миллий нәқишләр, миллий әнъәниләр, улардики алаһидилик һәққидә көп издинәтти. Тапқинини биринчи маңа көрситәтти. Мәсилән, тарихий вәтинимизниң Или тәвәсидә вә Қәшқәр тәрәптә яшаватқан уйғурлар, арисида, мәйли әнъәниләрдә болсун яки кийим-кечәкләрдики кәштиләрдә болсун, айрим алаһидиликләр бар. Һәрбир кәштиниң яки нәқишниң қәйәрдә қоллиниш қаидисиму моҗут. Дадам сүрәт селишниң техникисидин ташқири, әйнә шундақ «инчикә» йәрлириниму чоңқур үгәтти. Муһәббәт Һетахунованиң 1991-жили өткән җумһурийәтлик көргәзмигә қоюлған «Һейтниң дәсләпки күни» намлиқ дәсләпки әмгиги чоң қизиқиш һасил қилиду. Бу әмгәкни тәсвирий сәнъәтниң бир мирасгаһи сетивалди. Әнди 1992-жили яш рәссамниң дәсләпки шәхсий көргәзмиси Қазақстан Җумһурийити Мәдәнийәт министрлигиниң уюштуруши билән Кино өйидә өтиду. Көргәзмигә униң  оттуздин ошуқ әмгиги қоюлуп, мутәхәссисләрниң яхши инкаслириға еришиду. Бу жиллири Муһәббәт май-бояқ вә графика жанрида иҗат қилди. 1997-жили Муһәббәт Һетахунова Қазақстан рәссамлар иттипақиниң әзаси болди. У «Миң ой», «Тенгри-Умай», «Бейне-М» көргәзмилириниң дайимлиқ қатнашқучиси. Әмгәклири, шундақла, «Жигер» яшлар көргәзмилиридә намайиш қилинип, бирнәччә қетим лауреат аталған. Муһәббәтниң сәнъәттики әмгиги жуқури баһалинип, 1998 — 1999-жиллири Президент стипендияси тапшурулди. Мошу жиллар давамида Муһәббәт Һетахунова һәрхил дәриҗидики сәксәндин ошуқ көргәзмигә қатнишипту. Һазир униң әмгәклири Ә.Қастеев намидики дөләт мирасгаһида, Италиядә, Түркиядә, АҚШта, Россиядә, Австриядә, Қазақстанда шәхсий мирасгаһларда сақлиниватиду. Муһәббәт Һетахунованиң иҗадийитиниң йәнә бир қири – у китап безәш биләнму шуғуллиниду. Рәссам «Мектеп» нәшриятида чиққан «Уйғур әдәбияти», «Уйғур әдәбиятиниң хрестоматияси» охшаш дәрисликләрни безәш ишиға һәссә қошти. Шундақла айрим шаир-язғучиларниң китаплиридиму униң қол тамғиси бар. Илгири Қазақстанда яшап, иҗат қиливатқан рәссамлар арисида қизлардин ялғуз мән едим, – дәйду Муһәббәт. – Хошал қилидиғини, һазир яш талантлиқ қизлар сепимизгә қошулуватиду. Мана йеқиндила Уйғур театри бенасида яш рәссамлар Венера Ваҗитова билән Назугум Самиеваниң шәхсий көргәзмилири өтти. Уларниң әмгәклирини көрүп наһайити хошал болдум. Һәқиқәтәнму талантлиқ қизлар. Пурсәттин пайдилинип, уларға утуқ тиләймән. Һазир Муһәббәт асасән акварель вә гуашта иҗат қилмақта. Йәнә шу өзи ашиқ миллий роһ, миллий әнәъниләр мавзуси. Униң тәкитлишичә, әндики армини тарихий вәтинимиздики қедимий җайларни зиярәт қилип, иҗадийәт «ғоҗунини» техиму бейитиш.