• Яшлар вә вақит
• 07 Наурыз, 2018

Балилиримиздики роһий азадиликни қанчилик қезиватимиз?

Бир бала аписиға: «Апа, немә үчүн мөшүгимиз өлүп қалди?» дәп сориғанда, бала аллиқачан һаятлиқ үстидә тәпәккүр жүргүзүп, һаятлиқ вә өлүм һәққидә ойлинишқа башлиған болиду. У давамлиқ аписиға «Көңлүм бәк йерим болди, чүнки мөшүгимиз өлүп қалди» дегәндә, бала өзиниң азавини, һиссиятини һис қилалиған болиду. Бәлким, аписи балисиға тәсәлла бериш йүзисидин униңға «Көңлүңниң йерим болғинини чүшинимән, чүнки сән мөшүккә бәк амрақ едиң. Һазир у өлүп қалди, сән уни бара-бара унтуйсән, қайғуңму бара-бара йоқайду» дегәнду яки «Мән саңа башқа бир мөшүк елип беримән» дегәнду. Шу арқилиқ бу ана балисини өзиниң қәлбини тәһлил қилишқа вә униң қайғусиға җавап тепип, азавини азайтишқа йетәкләватиду. Дәрвәқә, һәрбир ата-аниниң әң чоң үмүти – балисиниң сағлам чоң болуп, яхши мәктәпләрдә оқуп, бәхитлик болушини тәминләштур. Әнди муәллимниң вәзиписи оқуғучиларни һәр җәһәттин иқтидарлиқ қилип тәрбийиләштур. Ундақта оқуғучини өз-өзини тонутуп, тәпәккүрини қанатландуруп, уларни ички дуниясини һис қилишқа йетәкләп, өзини тутувелишни үгитиш, шу арқилиқ сағламлиғини сақлаш муһим әмәсму? Шуңлашқа пәлсәпә – бизниң вә муәллимниң балиларға өзини вә башқиларни тонутуш үчүн бәргән алтун ачқучи болуп, балиларға дунияни әқлий чүшәндүридиған вә балиларға өмүрлүк мәнпийәт беридиған бирхил усулдур. Биз һазир һиссият вә мәнавиятқа сәл қариғинимиздәк, бәзи ата-анилар балиларниң сориған соаллирини әқилгә сиғмайдиған «бемәна» соаллар, һәм у әмәлияттин чәтнәп кәткән болуп, балиларниң һазирқи емтиһани, кәлгүсидики хизмәт тепиши билән мунасивәтсиз дәп қарайду. Әмәлиятта мундақ қараш хата. Чүнки сиз мошундақ ойлаватқан пәйттә балиңиз яки оқуғучиңиз гаңгирап қеливатқан болуши мүмкин. «Бәлким, у муәллим пәқәт әқиллик балиларғила көңүл бөлиду, мән билән кари йоқ» дәп ойлап, көңли йерим болуватқан болуши мүмкин. У синиптикиләрниң әң пулдар балиға хошамәт қиливатқинини байқиди, униң қилғуси йоқ, бирақ у ялғуз қелишидин қорқуватиду... Мундақ гаңгирашларға ата-ана вә муәллимләр көңүл бөлмисә, улар балиларниң турмуш тәҗрибилиригә жиғилип, уларниң өмүрлүк сайиси вә әпсуслинишиға айлинип қалиду. Әгәр балиларда әқлий ойлиниш вә һөкүм қилиш иқтидари тәрәққий қилмиса, дунияни қандақ билиду? Қандақ чүшиниду? Уларниң һәммисини балиға кичигидин башлап үгитиш, тәрбийиләш керәк. Бу муәллимләр билән ата-аниларниң йетәкчилигигә көңүл бөлүшигә бағлиқ. «Шинҗаң гезитидин» елинди.