• Яшлар вә вақит
• 07 Наурыз, 2018

Дәсләпки қәдәм қутлуқ болсун

Йеңи жилниң дәсләпки күнлириниң биридә чач яситиш үчүн өйүмдин анчә жирақ болмиған «Сәлем» базиридики сатрашханиға киргән едим. Он тоққуз-жигирмә яшлар әтрапидики сатраш пешаниси иллиқ, чирайлиқ қиз екән. Сөз җәриянида униң Шахназ исимлиқ уйғур қизи екәнлигини билдим. Шахназ қазақчини таза, әркин сөзләйдекән. Бу җәһәттин униң талай қазақни йолда қалдуридиғанлиғини байқидим. Тәрбийә көргән, инсаплиқ қиз екәнлиги сезилип туриду. Қолиму чевәр, һәрикәтлириму силиқ. Өз кәспини яхши өзләштүргәнлигигә шүбһә кәлтүрмәйсиз.– Ака, чечиңиз азийип кетиптиғу, қайси саһада хизмәт қилисиз? – деди сөзара һәзиллишип у. – Китап-қәғәзгә амрақ адәммән. Чечим шу сәвәптин чүшүп кәткән болса керәк, – дедим мәнму һәзилигә һәзил билән җавап қайтуруп. – У чағда сиз язғучима? – деди сәл һәйран болғандәк әлпаз көрситип. – Шундақ десәмму болиду. Бирнәччә китавим йоруқ көрди. Нәшриятта муһәррир болуп ишләймән, – дедим униң һәйран болған чирайиға беқип. – У чағда сиз мениң издигән адимим болуп чиқтиңизғу, – деди Шахназ хошаллиғини йошурмай. – Өзиңиз көрүп турғандәк, мән һазир сатраш болуп ишләватимән. Бу кәсип маңа яқиду. Шундақла алий билим дәргаһлириниң биридә сирттин оқуватимән. Растимни ейтсам, кичик чеғимдин тартип әдәбий китапларға болған қизиқишим үстүн болди. Болупму шеирийәткә ашиқмән. Уйғур шаир-язғучилиридин башқа, қазақ иҗаткарлириниң әмгәклириниму сөйүп оқуймән. Уларниң арисида Муқағали Мақатаевниң иҗадийитигә болған ихласмәнлигим өзгичә, – деди у. «О-һо, базардиму шеирни яхши көридиған, оқуйдиған адәмләр бар екәнғу, «китап оқумайду» дәп һәммисини бирдәк әйипләшкә болмайдекәндә», дегән ой кәлди маңа. Шуниңдин кейин униңға мураҗиәт қилип, соридим: – Мүмкин, өзәңму шеир иҗат қилидиғансән? – Һә, шеир йезиш үчүн қолумға қәләм алидиған пәйтләрму болуп қалиду. Язғанлирим һазирчә қелин бир дәптәргә толди. Шуларни җәмләп, ихчам шеирий топлам чиқарсам дегән арминимму бар. Шеирлиримни көрситип, мәслиһәтлишидиған адәм йолуқарму дәп жүрәттим. Сиз маңа мошу тәрәптин йол-йоруқ көрситәләмсиз? – деди у сәл ойлинип. – Мақул, Шахназ. Маңа шеирлириңни әвәтип бәргин. Уйғур шаир-язғучилири арисидики тонуш-билишлиримгә көрситәй яки гезит-журналларға чиқиришқа қолумдин келишичә ярдәм қилай, – дедим. – Ундақ қилсиңиз интайин яхши болатти, – деди сатраш хошал болуп. – Бу мениң һәқ гепим, бурунму өзәң охшаш яш қиз-жигитләргә йол көрсәткән едим, – дедим мән униң хошал болуватқанлиғидин һаяҗанлинип. Мошу арилиқта Шахназ чечимниму ясап үлгәргән еди. Һәққини төләп, рәхмитимни ейтип чиқип кәттим. Икки-үч күндин кейин Шахназ бираз шеирлирини электронлуқ почтамға әвәтипту. Уйғур тилидин бираз хәвирим болғачқа, алдиримай оқуп чиқтим. Шеирлиридики турақ, қапийәләрниң тәл-төкүзлүги көрүнүп туриду. Муһими, униң шеирлирида яшлиққа хас от-учқун бар екән. Әлвәттә, Шахназ техи қәлими қатмиған, яш талант егиси. Шеир иҗат қилиш асан әмәс, болупму қизлар үчүн... Шундақ болсиму, мән бу қизниң шаирлиқ қабилийитигә ишинимән, келәчигидин зор үмүт күтимән. Униң билән сөһбәтлишиш җәриянида вә шеирлирини оқуғандин кейин, шуниңға көз йәткүздүм. Шуңлашқа Шахназ Җамашеваға шеирийәт дуниясида ташлиған дәсләпки қәдими мубарәк болсун дегән нийәттә униң биртүркүм шеирлирини “Уйғур авази” гезитиға йоллидим. Әлсейит ОСПАН, язғучи. Жирақ кетип... Сеғинип, қалдим йәнә ялғузсирап, Болғачқа ана жуттин бүгүн жирақ. Көңлүм сени халайду, әзиз Түгмән, Қолум йәтмәс өзәңгә һәҗәп бирақ. Мән жирақта сеғиндим йезам сени, Барғанда бас бағриңға өзәң мени. Қучиғиңға баш қоюп, бесип хумар, Төкүвалай жиғип кәлгән көз йешимни. Атамға Пәрзәнт үчүн тәр төкүп, Күндә тинмай ишлидиң. Рәхмәт саңа, җан ата, Рәхмәт, дәймән ишқимдин. Саңа арнап мән бүгүн, Шеиримни ейтимән. Мәғрурлинип оқусаң, Хошал болуп кетимән. Анилар Кечә-күндүз ухлимай, Бизни баққан анилар. Жиғлатмастин, пәпиләп, Ақ сүт бәргән анилар. Ана дегән қиммәттур, Ана бизгә керәктур. Гәр сүрүнсәң һаятта, Дайим янда йөләктур. Түрлүк-түмән адәмләр Учраштурдум өмүрдә көп адәмни, Гаһи күлүп, гаһи ақти яш көздин. Бәзиләрниң аңлиғанда сөзини Хиялимдин көп нәрсиләр өткүздүм. Бирлири бар – һәтта җандин ваз кәчкән, Бу өмүрниң «дәшнимини» көп йегән. Бирлири бар, қанчә қийин болсиму, Бу һаяттин үмүтини үзмигән. Бәзилири рази болмай түригә, Кәлсә-кәлмәс кайип жүрсә өзигә. Бәзилири жүрәр пути, қоли йоқ, Көрситиштин әйминишип өзгигә. Бирлири бар ичидики дәрдини, Йошуриду сирлиқ күлкә астиға. Жүрәклири көйүп кавак болсиму, Азавини сәздүрмәйду башқиға. Түрлүк-түмән адәмләрни учраттим, Ойдикини тапмақ тәскән өмүрдә... Шуниң үчүн бәзиләрниң сөзлири, Туруп қалди та мәңгүгә көңүлдә. Разимән Мәйли көктә чақнимисун юлтузум, Рәңлик гүлләр ечилмисун йолумда. Бар аләмни тирәп турар байлиқниң, Һаҗәт әмәс болғини һәм қолумда. Турмисиму дуния дегән төкүлүп, Балилиғим йошурунған өйүмдә. Алтун белиқ, мәйли, үзүп жүрмисун, Сүйи сүзүк, асман рәңлик көлүмдә. Сайримисун булбул келип зоқлинип, Йешилзарлиқ , мевизарлиқ беғимда, Лекин мениң көрәр икки көзүм бар, Икки аяқ, икки қулақ, қолум бар. Дилға пүккән арман-мәхсәт, оюм бар, Өзәмгә хас таллавалған йолум бар. Әң сөйүмлүк адәмлирим йенимда, Бәхит һори җошқунлайду қенимда, Сөзлигиним әркин ана тилимда, Әҗдадимниң яшиғини дилимда... Шуңа рази дәймән дайим, өзәмгә, Кәлгинимгә мону йоруқ өмүргә. Илтимасим әнди пәқәт, тәғдирдин, Омулдурмай жүрсә болди өмүрдә! Бу дунияға кәлгинимдин нә пайда?! Сүзүк таңниң атқиниға күләлмисәм, Күн нурида бәһирлинип жүрәлмисәм, Өз көңлүмниң хаһишини биләлмисәм, Бу дунияға кәлгинимдин немә пайда?! Ата-анам үмүтини ақлалмисам, Һар-номусум, вижданимни сақлалмисам, Илгириләш йоқ, бир орундин қозғалмисам, Бу дунияға кәлгинимдин немә пайда?! Қилалмисам Вәтинимниң хизмитини, Чүшәнмисәм Ана тилниң хислитини, Сезинмисәм миллитимниң қисмитини, Бу дунияға кәлгинимдин немә пайда?! Зоқланмисам Ана жутниң көркидин, Чақнап турған юлтузидин көктә миң. Немилигин билмәй өтсәм күлкиниң, Бу дунияға кәлгинимдин немә пайда?! Сүртәлмисәм достумниң көз йешини, Бөлүшмисәм парчә нан вә ешимни, Кийналғанда елип қачсам бешимни, Бу дунияға кәлгинимдин немә пайда?! Дурус меңип, тоғра қәдәм басмисам, Алда күткән даванлардин ашмисам, Қуяш кәби әтрапқа нур чачмисам, Бу дунияға кәлгинимдин немә пайда?! Қайтип кәлгин... Мән үчүнму баһар теңи етипту, Гөзәл яшлиқ қучиғини ечипту. Гөдәкликниң йепиветип ишигин, Балилиқ чағ кәлмәс болуп кетипту. Жүргинимдә гөдәк болуп, әркиләп, Балилиқни мән мәнгүлүк дәптимән, Чапсанирақ чоң болушни арзулап, Әтәм һәқтә өзәмчә ғәм йәптимән. Достлар билән биллә ойнап, жүгришип, Вақитниң тез өткинини сәзмидим. Һә, әндизә, деризидин тәлмүрүп, Кочилардин балилиқни издидим. Тапалмидим қанчә шәһәр кәзсәмму, Анам әткән таамниң мән тәмини. Тамақ әмәс, һазир уни ойлисам, Отлуқ меһри едикәнғу бәргини. Шу күнләрни әсләп, көңлүм бузулуп, Кәмпүт шорап, мискин ойға берилдим. Татлиқтинму татлиқ екән өмүрдә, Балилиғим қайтип кәлгин... Сеғиндим! Шахназ ҖАМАШЕВА.