• Замандаш
• 16 Наурыз, 2018

Маһинурниң мейизлиқ нанлири

Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА, «Уйғур авази»/ Һазир Яркәнт базириниң өзидә нан сатидиған ончә дукан бар. У йәрләрдин һәрхил нан мәһсулатлирини сетивелишқа болиду. Баһалар һәрхил. Байқиғиним, көпчиликни нанниң баһаси әмәс, «кимниң нени?» екәнлиги қизиқтуриду. Сетиқчилардин «Маһинурниң нени» дегән җавапниму көп аңлайдиған болдуқ. Шундақ қилип, Маһинур дегән ким?Муәллим Маһинур – Чулуқай мәктивидә (һазирқи Җамалидин Босақов намидики оттура мәктәп) оқуватқан жиллири муәллим болушни арман қилаттим, – дәйду Маһинур һәдә (1-сүрәттә) балилиғини әсләп. – Бош вақит тапсақла, бир кочида туридиған хошна қизлар билән «Ағчайлам», «Бәш таш» охшаш миллий оюнларни ойнап чоң болдуққу. Толирақ достлиримни, укилиримни олтарғузувелип, өзәмчә «муәллим» болувалаттим. Болупму ини-сиңиллиримға ана тили, математика пәнлиридин дәрис өткәнни яқтураттим. «Оюн қепи» укилирим сөзүмгә кирмисә, җәзмән җазасини алатти. Шу балилиқ арман мени 8-синиптин кейин Яркәнт педагогика училищесиға елип кәлди. Уйғур бөлүмидә оқудум. Мейманқиз Розиева, Һосманҗан Мөрдинов, Реһимәм Ибрагимова, Модәнгүл Башизова қатарлиқ устазлардин тәлим алдим. Реһимәм Ибрагимова педагогика пәнидин дәрис берәтти. Мейманқиз Розиева кураторимиз еди. һәр икки устаз педагогикилиқ коллективта алаһидә һөрмәт-иззәткә егә еди. Уларниң меңиш-турушлириға, дәрис өтүш методикисиға, муәллимләргә хас кийиниши, чач үлгилиригичә һәммимиз һәвәс қилаттуқ. Биз әйнә шу икки устаздәк муәллим болсақ, дәп арман қилаттуқ. Қолумға диплом елип, муәллимлик паалийитимни Нағричи мәктивидин башлидим. Нағричида уйғур синиплири йепилип қалдидә, маңа Кичик Чиған оттура мәктивидә ишләшкә тоғра кәлди. Мәзкүр мәктәптә ишләп жүрүп, ойлимиған йәрдин кәспимни авуштурушқа тоғра кәлди. Өрт өчәргүчи Маһинур Маһинур һәдә Панфилов наһийәлик өрткә қарши күришиш хизмитигә ишқа орунлишиду. У һәрбийләштүрүлгән бөлүм болғачқа, Маһинур Аюповаға мәхсус оқуш орнини тамамлашқа тоғра кәлди. У Көкчетав шәһиридики Өрт билән күришиш алий мәктивидә тәһсил көриду. Наһийәдә өрт кетиш әһваллири пат-пат йүз берәтти. Униң алдини елиш, от кәтсә өчириш, адәмләрниң һаятини сақлап қелиш, шу бөлүм хизмәтчилириниң кәспийлигигә бағлиқ еди. Мәзкүр саһада тиришип ишлигән Маһинур Садиқ қизи инструктор, чоң инструктор, андин бөлүм башлиғиниң орунбасари вәзиписини шәрәп билән атқурди. Тиҗарәтчи Маһинур Маһинур һәдә педагогикилиқ училищени тамамлап, яркәнтлик Әркин Аюпов билән аилә қуруп, икки пәрзәнт сөйди. Ихтисадий боһран йүз бәргән өткән әсирниң тохсининчи жиллири һелиму ядимизда. Әнди шу пәйттә хошна Хитай Хәлиқ Җумһурийити билән туризм вә тиҗарәтчиликни тәрәққий әттүрүш мәхситидә өзара келишим түзүлүп, чегариниң у йеқиға берип, сода-сетиқ ишлирини жүргүзүш қизғин овҗ алди. Мана шу пәйттә Маһинур Аюпова нурғунлиған жутдашлири қатарида хошна дөләткә қатнап, тиҗарәтчиликкә бәл бағлиди. Шундақ қилип, Қорғас-Алмута-Қорғас маршрути билән күндә дегидәк қатнап жүрүп, бу кәсипниң қир-сириниму үгәнди. Алмутиға өзи билән нан елип жүридиған адитиму бар еди. Тиҗарәтчи кәсипдашлири Яркәнттә тонурда пишқан уйғурниң мейизлиқ нанлирини наһайити әтивалайдиған. Жирақ-йеқиндин кәлгән бәзи туристлар Яркәнткә товарға кәлгәнлигини унтуп қелип, уйғурниң тонур ненини издишип кетәтти. Мана шуниңдин кейин униңда тиҗарәтниң йәнә бир түри билән шуғуллиниш ойи пәйда болиду. Бу қетим у аиләвий тиҗарәтни йолға қоюшқа киришиду. Навайчи Маһинур Дәсләп әр-аял икки тонур билән бир булка пиширидиған цехни ишқа қошуп көриду. Ишбиләрмән аял көп өтмәй наһийәлик һакимийәтниң қоллап-қувәтлишигә егә болуп, униңға Яркәнтниң жуқарқи қисмидин йәр аҗритилиду. У «Даму» программиси бойичә несийә елиш арқилиқ заманивий навайхана селип, чәт әлдин пәчләрни елип келиду. Бүгүн «Аюпов» навайханиси наһийәдә кичик вә оттура тиҗарәтни тәрәққий әттүрүшкә әмәлий җавап бериватқан ширкәтләрниң бири. Әр-аял жигирмидин ошуқ адәмни иш билән тәминләватиду. Һойлисидики уйғурниң үч тонурида вә Италия, Россиядин кәлтүрүлгән пәчләрдә 24 саат давамида нанниң һәрхил түрлири пишириливатиду. Баһаси 70 тәңгидин 120 тәңгигичә. Сүт вә май қошулған мейизлиқ непиз нанға, тоғач, помнан охшаш нанниң ондин ошуқ түригә буйрутма бериватқанларму аз әмәс. Һәтта Астана, Ақтав шәһәрлиригә елип кетидиғанларму бар екән. – Тиҗарәттә херидарни «қачуруп» қоймаслиқ наһайити муһим, – дәйду Маһинур Садиқ қизи. – Херидарға, әң әвзили, һалал хизмәт көрситиш тәләп қилиниду. Раст, биз, уйғурлар, дәстихинимизни нансиз тәсәввур қилалмаймиз, амма һазир униң сүпитигиму әһмийәт беридиғанлар көп. Шуңлашқа херидарларни рәнҗитмәсликкә тиришимиз. Бу йәрдә бизгә пәрзәнтлиримиз Қурванҗан билән Гөзәл қол-қанат болмақта. Биз навайханиниң тәклип вә пикирләр китапчисиғиму көз жүгәртип үлгәрдуқ. «Аюпов» шәхсий навайханисида пишириливатқан нанларға бир қетимму әризә-шикайәт йезилмапту. Һәммиси тиләклирини «Маһинурниң мейизлиқ нанлири...» дегән сөзләрдин башлапту. Сахавәтлик Маһинур Маһинур Садиқ қизи – наһийәлик Ишбиләрмән аяллар ассоцицияси наһийәлик шөбисиниң актив әзалириниң бири. У дайим хәйрихаһлиқ ишларниң бешида туриду. Тапқан пулиниң мәлум қисмини муһтаҗларға сәрип қилиду. Һәр жили он аилини отун-көмүр, йемәк-ичмәк билән тәминләш билән биллә турақлиқ һалда «Мәктәпкә йол» акциясидә көпбалилиқ, тәминати начар үч аилиниң балилириға оқуш қураллирини, иссиқ кийим-кечәкләрни елишқа ярдәмлишиватиду. Тәдбирчанлиғиға сахавәтлиги ярашқан Маһинур Аюпова наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизи тәшкил қилинған күндин башлап, ханим-қизлар кеңишиниң әзаси сүпитидә униң паалийитини җанландурушқа ат селишмақта. Мәйрәмләрдә пешқәдәм устаз, арқа сәпниң ветеранлири, Қәһриман анилар, йеза егилиги ишләпчиқиришиниң мәрданилири билән баш қошушлар уюштурушни унтумайду. Униң көпқирлиқ әмгиги мунасип баһасини тапмақта. «Тәдбирчан аяллар клубиға – 20 жил», «Бейбітшілік әлемі» қазақ иҗадий бирләшмисиниң «Жыл мақтанышы» вә җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизи тәсис қилған «Сахавәт» медали билән тәғдирләнди. Панфилов наһийәси.