• Замандаш
• 12 Сәуір, 2018

«Һорунға ишму йоқ...»

Шәмшидин АЮПОВ, «Уйғур авази»/Панфилов наһийәсиниң Пәнҗим йезисидики «Беширов» дехан егилигиниң кәң миқияслиқ ишлири һәққидә хелидин бери аңлап жүрәттуқ. Амма ушбу егиликни башқуруватқан Йолдаш Беширов билән бәтму-бәт сөһбәтләшмигән. Йеқинда йолумиз чүшүп, әйнә шу егиликниң тирикчилиги билән йеқиндин тонуштуқ.  Егилик 1999-жили Пәнҗим йезисидики «Калинин» намидики колхоздин пай һесавиға елинған 40 гектар йәр асасида тәшкил қилинипту. Бәзи аилиләр өз үлүшигә тәккән бир гектар йәрни бөлүшәлмәй, қириқ пичақ болуватқан шу қийин пәйтләрдә, икки қериндашниң балилири бирлик билән өмлүкни туғ қилип, йәргә меһир бағлап ишқа киришиду. Дәсләпки қәдәм, әлвәттә, оңай болғини йоқ. Ишниң бисмиллисини колхоздин сетивалған икки трактор, бир комбайн билән башлиған улар бара-бара бу саһаниң қир-сирлирини өзләштүрүп, егиликни аяққа турғузуш үчүн көп тәр төкиду. Үлүшигә тәккән йәргә көмүқонақ терип, уни күтүп, пәрвиш қилип, һосулини исрапсиз жиғиштурувалғичә, хелә җапа тартиду. Қолда пул бар, бирақ сетивалидиған оғут йоқ. Немә қилиш керәк? Вақит қис. Йолдаш нери ойлап, бери ойлап, ахири ағинилири билән Талдиқорған шәһириниң әтрапидики бир йезини нишан қилип, йолға атлиниду. Ағиниләр кеңәш дәвридә йезиниң четигә көмүлгән оғутни колап чиқирип, уни Пәнҗимдики йеригә мишкаплап тошуйду. Мана шундақ жилдин-жилға қәдәмму-қәдәм илгириләш нәтиҗисидә ишләпчиқириш көләми кәңийип, пәйдин-пәй йеза егилиги техникилирини сетивелишқиму җиддий көңүл бөлүниду. Ишни дәсләп «Т-4» трактори билән башлиған болса, һазир егиликниң қаримиғидики заманивий үлгидики «Вектор», «Класс» маркилиқ комбайн вә «Беларусь» маркилиқ тракторлар сани ишләпчиқириш көләмигә мувапиқ рәвиштә көпәйтилип, иш җәрияниниң механикилаштурулуп, нәтиҗидарлиқ болушини толуқ тәминләватиду. Тәкитләш лазимки, мәзкүр дехан егилиги бүгүнки күндә наһийә даирисидә турақлиқ тәрәққий етиватқан егиликләр қатариға қошулди. Һазирқи вақитта йәр мәйдани 500 гектарға йетип, асасән көмүқонақ өстүрүлмәктә. Егиликтә бүгүнки күндә 30 – 35 адәм турақлиқ иш билән тәминләнгән. Әмгәк һәққи вақтида берилип, ишчиларни аиләвий әһвалиға қарап маддий җәһәттин қоллап-қувәтләш әнъәнә түсини алған. Уларни һәр жили сағламлаштуруш мәркәзлири билән дәм елиш өйлиригә әвәтип турушму нәзәрдин сирт қалмиған. Өз новитидә, егилик әзалириму бу хил яритиливатқан шәрт-шараит билән көрситиливатқан ғәмхорлуқларға әмәлий ишлири билән җавап беришкә тиришмақта. Адил әмгиги түпәйли көзгә чүшүватқанларниң исимлириниму алаһидә атап өтүшкә әрзийду. Пәрһат Бавдинов, Һәмра Беширов, Ярмәһәмәт Йүсүпов, Әзиз Беширов, Зулмурат Иминниязов, Сәйдәкрәм Қунахунов, Мәмәтҗан Зиямов вә башқилар әйнә шулар җүмлисидиндур. Улар өз вәзипилириниң һөддисидин шәрәп билән чиқмақта. Қазақстанда кичик вә оттура тиҗарәтни тәрәққий әткүзүшкә алаһидә көңүл бөлүнүватиду – дәйду Йолдаш сөһбәтара. — Дөләт рәһбири Нурсултан Назарбаев бу мәсилини диққәт мәркизидин чүшәрмәй, тиҗарәтниң кәң қанат йейип, риваҗлиниши үчүн қолайлиқ шәрт-шараитларниң яритилишиға чоң әһмийәт берип кәлмәктә. Җүмлидин һәр жилқи хәлиққә йоллайдиған мәктүплиридиму бу һәқтә тохтилип, Кичик вә оттура тиҗарәтни тәрәққий әткүзүшниң ХХІ әсирдики Қазақстанни индустриялик вә иҗтимаий йеңилашниң асасий қурали екәнлигини тәкитләп келиватиду. Шундақла «Бизнесни тәрәққий әткүзүшкә тосалғу болидиған барлиқ һоқуқ нормилирини күчидин қалдуруш керәк. Кичик тиҗарәт әвлаттин-әвлатқа берилидиған аиләвий әнъәнигә айлиниши шәрт», дәп ениқ атап көрсәтти. Дөләт тәрипидин мана мошундақ қолайлиқ шәрт-шараит вә һәртәрәплимә ғәмхорлуқларниң көрситилиши нәтиҗисидә Панфилов наһийәсидә тиҗарәтчилик паалийәт турақлиқ тәрәққий етиватиду. Яшларниң 80 пайизи шәхсий дехан егиликлиридә ишләватиду. Бу, әлвәттә, һәркимни хошал қилиду. Умумән, бүгүн ишләймән дегәнләргә йезида иш йетәрлик һәм деханчилиқ билән шуғуллинимән дегүчиләргиму бар мүмкинчиликләр яритилған. Уруққа, оғутқа, йеқилғуға субсидия бериливатиду. «Тулпар», «Марко» уруқлирини биз Палтивай йезисидики «Будан» җавапкәрлиги чәкләнгән йолдашлиғидин еливатимиз. Әнди өстүргән көмүқониғиңни қәйәргә апирип сатимән десәң, өз ихтияриң. Мана төрт-бәш жил болди, бизгә Яркәнт крахмал-ширнә заводи өзигә ишәшлик деханларни қоллап-қувәтләш үчүн несийә бериватиду. Шуңлашқа бизму көмүқонақни ишәшлик териймиз, сәвәви, күздә һосулни өткүзидиған ишәшлик шеригимиз бар. Бу йөнилиштә һазирчә һечқандақ муәмма йоқ, десәкму болиду. Пәқәт тәр төкүп ишләшла керәк. Җапа тартмай, һалавәт йоқ. Ишлисәң, чишләйдекәнсән. Әгәр йәргә һәқиқий меһир бағлап ишлисәң, йәр сени һечқачан йәргә қаратмайду. Әнди «Иш йоқ» дегән у пәқәт һорун адәмниң гепи, халас. Һорунға ишму һәм пулму йоқ. Шәхсән мән жирақ сәпәрләрдин қайтип кәлгәндә, алди билән өйгә әмәс, етизға беришқа алдираймән. Етизлиқларни арилап чиқип, йәргә салам беримән. Тизлинип олтирип, етизлиқларда изи қалған, мени йәрни сөйүшни һәм қолумға дехан кәтминини мәккәм тутушқа үгәткән мәрһум дадам вә қәлбимгә меһир-сахавәтлик уруғини сәпкән ғәмгүзар анам билән хиялән муңдишимән. Мәктәптә оқуватқан пәйтлиримдила дадам билән биллә жүрүп, етизда су тутуп, йәргә ишләшни үгәндим. Дадамға охшаш адил әмгәк қилишқа тириштим. Һалал әмгигиң билән тапқан пулниңму берикити башқичә болидиғанлиғини чүшәндим. Униңға һазир техиму ениқ көз йәткүзүватимән. Махтанғинимғу әмәс, амма ейтишқа тоғра келиду, тапқан тапавитимниң мәлум қисмини хәйрихаһлиқ паалийәтләргә аҗритиштинму өзәмни чәткә еливатқиним йоқ. Жутдашлиримға, умумән, маңа ишәш қилип кәлгәнләргә имканийитимниң яр беришичә ярдәм қолумни сунуп келиватимән. Өкүнидиған йерим, мени мошу күнгә йәткүзгән қәдирдан ата-анам қол йәткүзгән утуқлиримни көрәлмиди. Һәр һалда, Аллаға миң қатлиқ шүкри дәймән, йенимда аиләм, алтә пәрзәндим билән икки нәврәм, йеқин дост-бурадәрлирим, жутдашлирим бар. Жут билән һәмнәпәс яшаватимән. Улар мени дайим қоллап-қувәтләп келиватиду. Әнди мениң қайси йезида қанчә гектар йерим вә у йәргә немә терилгәнлигини мениңдинму яхши билидиған вә техи оқуғучи болсиму, мениң билән биллә жүрүп, йәргә ишләшкә һәвәс бағлап өсүватқан кәнҗә қизим Нигараниң «Дада, келәчәктә мән агроном болимән, сизниң йолуңизни давамлаштуруп, ишлириңизни өзәм башқуримән», дегән татлиқ гәплирини аңлиғинимда, хошаллиғимдин бешим көккә йетиду. Шу мәһәл һәммә қийинчилиқлар унтулуп, йәнила әмгәк қайнимиға шуңғуп кирип кетимән... Бир қаримаққа Йолдаш Бешировниң өз тәңтушлиридин пәриқ қилип кәткидәк алаһидә бир өзгичилиги йоқтәк көрүниду. Уму өз қурбилири охшаш Пәнҗим йезисидики А.Розибақиев намидики оттура мәктәптә билим алди. Мәктәпни тамамлиғандин кейин Талғир шәһиридики йеза егилиги техникумида, кейинирәк Алмутида Қазақ йеза егилиги институтида тәһсил көрди. Икки жил Украинида һәрбий хизмәттә болди. Андин кейин туғулуп өскән жутиға қайтип келип, «Калинин» колхозида егилигән мутәхәссислиги бойичә әмгәк паалийитини башлиди. Үлгилик әмгәк қилип, жутдашлириниң көзигә чүшүп келиватқан бир пәйттә колхоз-совхозлар тарап кәттидә, йезида кооперативлар, хусусий егиликләр қурулушқа башлиди. Йолдашму бәлни мәккәм бағлап, шу жиллири жутида «Арөстәң» су кооперативини тәшкил қилип, пидакаранә әмгәк қилди. 2010-жилдин «Казводхоз» дөләт карханиси Алмута шөбисиниң Панфилов наһийәлик ишләпчиқириш участкиси мудириниң орунбасари лавазимида ишләватиду. «КХ Беширов» дехан егилиги болса, униң қошумчә иш мәнбәси, халас. Ич пушуғини у мошу йәрдин чиқириду. Җәмийитимиздә тиҗарәтниң иҗтимаий җавапкәрлиги һәққидә уқум қелиплашқан. Бу аһалиниң ихтисадий җәһәттин аҗиз, маддий ярдәмгә муһтаҗ қатлимиға яр-йөләк болуш демәкликтур. Йолдаш Беширов ушбу чүшәнчигә әмәл қилған һалда қолидин келишичә жутдашлириниң һаҗитидин чиқишқа тиришип келиватиду. Алдиға һаҗәтмән болуп кәлгәнләрниң жириғини йеник қилишқа алдирайду. Буниңдин ташқири «Уйғур авази» гезитиға муштири топлаш ишиғиму йеқиндин арилишип, лазим болса, тегишлик ярдимини көрситиштин чәттә қалмайду. Раст, бәрикәтлик Пәнҗим йезисида униңға охшаш мәрт-мәрданә, сахавәтлик жигитләр көпләп санилиду. Улардин жут әһлиму миннәтдар. Илаһим, жутниң алқишиға бөлинип келиватқан мошундақ сахавәтлик оғланлиримиз сепиниң көпийишини истәймиз. СҮРӘТЛӘРДӘ: 1. Й.Беширов. 2. «Беширов» дехан егилигиниң ишчилири техникилирини терилғу ишлириға тәйярлаватиду. 3. Егиликниң иш башқурғучиси Пәрхат Бавдинов (солда) билән Йолдаш Беширов йеңи кәлтүрүлгән уруқларни көрүватиду. Расул ЕЛӘМОВ чүшәргән сүрәтләр.