• Замандаш
• 18 Маусым, 2018

Атиниң армини орунланди

Мошуниңдин йерим әсирдин ошуқ вақит илгири Алмутида барлиқ шипаханиларда, шундақла жирик завод-фабрикилар қаримиғида жиңнә билән давалаш кабинетлири болидиған. Мән буни демисәмму, әһвалниң әйнә шундақ болғанлиғини чоң әвлат яхши билиду.Сәвәви, йәрлик пухра үчүн көп җәһәттин йеңилиқ болған давалашниң бу усулида пәқәт бизниң тарихий Вәтиминиздин чиққан һәм уларниң көпчилигигә йеқиндин тонуш кишиләр хизмәт қилатти. Мән уларниң бәзилири билән қоюқ арилаштим. Бари Мухлисов, Аблемит Тайировлар шулар җүмлисидиндур. Кейин уларниң қатариға Кәрим Бекмухамедов қошулди. Мән униң билән Айдин бәг рәһбәрлигидики мәшрәпкә икки-үч жил биллә қатнашқан. Кәрим өз кәспи бойичә жуқури дәриҗилик мутәхәссис еди. Аңлишимчә, Қазақстан Компартияси Мәркизий Комитетиниң биринчи кативи Динмухамед Қонаев истипаға чиққанда, икки жилдәк ағинимизниң қолида даваланған екән. Йәнә бир ейтип кетидиған нәрсә, Кәрим Бекмухамедов жиңнә билән давалаш җәмийитиниң рәһбири вәзиписини атқуратти. Уларниң қатариға Җумахун Абдурахманов, Мутәллип Иминов, Раяз Сабитов қатарлиқ салаһийәтлик мутәхәссисләрни қошушқа болатти. Раяз акимиз кәспи бойичә терапевт һәм невропатолог болуп, өз ағриқханисида жиңнә билән давалаш усулидинму пайдилинатти. Мениң жиңнә билән давалаш усули һәм мошу саһада хизмәт қилған миллитимиз вәкиллири тоғрисида сөз қилғинимниң сәвәви төвәндикичә. Алмутида башқилар қатарида шәһәрдики вә униң әтрапидики наһийәләр баш жигитбашлиридин ибарәт мәшрәп моҗут. Униң тәркивидә шундақла алимлар, җәмийәтлик ишлириниң активистлири бар. Шу мәшрәптә мән шәһәрдики Бостандық наһийәсиниң баш жигитбеши Абдумеҗит Иминов билән тонушуп қалдим. Абдумеҗитниң дадиси Мутәллипкам әслидә мошу тәвәлик. Өз вақтида көпчилик қатарида униң ата-аниси чегаридин өтүп, Ғулҗиға җайлишиду. Тиришчан жигит мәктәптин кейин фельдшерлиқ курсларни тамамлайду вә өзлүгидин жиңнә билән давалаш усулини үгиниду. 1958-жили бала-чақиси билән Қазақстанға қайтиду вә Алмутидики “2-пятилетка” аталған мәһәллигә орунлишиду. Униңға қарилидиған бемарлар йетәрлик болсиму, акимиз алий мәлумат елишни, врач болушни арман қилиду. Мошу мәхсәттә Алмутидики тиббий институтниң кәчки бөлүмигә чүшүп, уни муваппәқийәтлик тамамлайду. Аталғуларниң һәммиси латинчә, йәни русчә болғанлиқтин, студент рус тилини үгинишни “Елипбәдин” башлайду. У хизмәт қилған шәһәрдики 6-шипаханида, болупму АХБКниң санаториясидә бемарларниң бесим көпчилиги рус тилида сөзлишәтти. Атиниң кәспини чоң қизи давамлаштуриду. У невропотолог вә жиңнә билән давалаш терапевти болуп йетилиду. Абдумеҗит болса, тамамән башқа кәсипни таллайду: йеза егилиги институтини сирттин тамамлап, совхозда тоңлатқулар бойичә слесарь болуп хизмәт қилиду. Заман өзгиришигә әгишип, билән тиҗарәт билән шуғуллиниду вә узун вақит көмүр базисида әмгәк қилиду. Оғлиниң тапавити яхши болғанлиқтин, униң аилисиниң турмуши жилдин-жилға паравәнлишиватсиму, атиниң Абдумеҗитниң ишидин көңли толматти. У оғул пәрзәнтлириниң чоңи дохтур болса, Абдумеҗитниң балилириму шу йол билән меңип, дохтурлуқни Иминовларниң аиләвий кәспигә айландуриду дәп ойлатти. Мошу мәхсәттә Мутәллип ака хусусий клиника ечишни ойлатти. – Дадам, һаятиниң ахирқи саат, дәмлиригичә өз бемарлириниң ғемини йәтти. Дадамға жирақтики йезилар турғунлириму мураҗиәт қилатти. Күнләрниң биридә Хәшкиләң тәрәптин әр-аял кәпту. Дадам уларни адәттикидәк қобул қилди. Әтисила ағриқ әр-аяллар дадамға соға елип кәпту. Атимиз болса, ағримастин, туюқсизла, шу кечисила дуниядин өткән еди. Һелиқи әр-аял узақ жилларғичә бизни йоқлап жүрди. Улар дадамниң бир сеансидин кейинла үзүл-есил сақийип кәткән екән, — дәп әсләйду Абдумеҗит. — Мән мошу вақиәни хелә узаққичә әсләп жүрдүм. Балилирим чоң болғанда, уларға сөзләп бәрдим, Ейтмақчи, икки оғлум тиббий институтни, қизим техникумни тамамлиди. Чоңи – Абдусалам жиңнә билән давалаш вә мануал терапевти. Кичиги Фарух – стоматолог. Қизим Шеринбүви – анализлар бойичә лаборант. Мошу күнләрдә у алий билим дәргаһиға чүшүшкә тәйярлиқ көрүватиду. Мән балилиримниң шәхсий клиника ечиш тәшәббусини қоллап-қувәтлидим вә уларға қолумдин кәлгичә ярдимимни көрсәттим. Мениң қойған бирла тәливим – дадамниң армини болған клиникини “Арман” дәп атайли дедим. Пәрзәнтлирим буни интайин хошаллиқ билән қобул қилди. Мәлимизниң оттурисида, чоң кочида бош йәр таптуқ һәм икки қәвәтлик бена салдуқ. Һәрбир кабинетни униң йөнилиши бойичә заманивий җабдуқ-аппаратлар билән тәминлидуқ. Һәқиқәтән қайси кабинетқа кирмәң, униң ичини бүгүнки медицина тәливигә толуқ җавап беридиған аппаратура безәп туриду. Врачларни таллаш һәм уларни өз клиникисиға тәклип қилишму оңай болмапту. Улар көп кишиләр билән мәслиһәтлип, ахири Елена Нестерова исимлиқ терапевтниң намзитида тохтапту. У институттин кейин “Алатау” совхозидики амбулаториядә алди билән адәттики терапевт, кейин баш врач болуп хизмәт қилған екән. Мәһкимә өз паалийитини тохтатқандин кейин коллектив ишсиз қапту. Буниңдин хәвәр тапқан Абдумеҗит Нестеровани ечилиш алдида турған “Арманға” тәклип қилиду. Униң разилиғини алғандин кейин иккиси биллә башқа саһалар бойичә медицина хадимлирини таллап, һәммисини дегидәк конкурстин өткүзиду. Һазир “Арман” клиникисида терапевт, педиатр, невропатолог, лор, эндокринолог, гинеколог, стоматолог, жиңнә билән давалаш терапевти, мануал терапевт, УЗИ бойичә врач охшаш мутәхәссисләр ишләйду. Күндүзки станционарму бар. Мәркәз өз ишини башлиғанда, уруш вә әмгәк ветеранлириғила һәммә җәһәттин йеникчиләрни көрсәткән болса, һазир бу әһвал мәркәз ишиниң умумий йөнилишини бәлгүләйду. – Буниң үчүн, – дәйду Абдумеҗит, – биз ички резервларни издидуқ һәм шулардин пайдиландуқ. Бизни мәһәллимиздики қолида бар айрим шәхсләрму маддий җәһәттин қоллап-қувәтлиди. Абдумеҗит кейинки вақитларда клиникиға әйнә шундақ проблемиларни йешиш үчүнла келиду. Сәвәви, әнди униң вақтиниң асасий қисмини җәмийәтлик ишлар егиләйду. Мундақ болғини, 2014-жили уни мәһәллә җамаәтчилиги өзлириниң жигитбеши қилип сайлиса, 2015-жили наһийәдикиләрниң көпчилиги униң намзитини Бостандық наһийәсиниң баш жигитбеши сүпитидә көрситип, аваз бериду. Шундақла у Бостандық наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң рәиси болуп сайлиниду. Тиббий мәркәзни барлиққа кәлтүргән инсан көпчилик өзигә жүклигән җәмийәтлик вәзипиләрниң һөддисидинму утуқлуқ чиқалайду, дәп ойлаймиз. Уни бу ишта өмүрлүк җүпти Иззәтбүвиму йеқиндин қоллап-қувәтләватиду. Рабик ИСМАЙИЛОВ. СҮРӘТТӘ: А.Иминов (солдин бәшинчи) “Арман” клиникисиниң хадимлири арисида.