• Саламәтлик пасибанлири
• 26 Қыркүйек, 2018

Дост қәдри

Адәм балиси яш йәткәнсири өтмүшни көп әскә алидекән. Улуқ Вәтән уруши башланған чағда биз бари-йоқи 4-5 яшлиқ гөдәкләрдин едуқ, шуңа у жилларниң җапа-мәшәқәтлириниң “тәмини” бала турупла тарттуқ. Уруш елип кәлгән қийинчилиқлар бизниң қатаримиздикиләрни чидамлиққа, тиришчанлиққа, ишчанлиққа, һәққанийлиққа, меһриванлиққа, ата-анини, устазларни қәдирләшкә, чоңларни иззәтләшкә, әл үчүн хизмәт қилишқа охшаш хисләтләр әта қилди. Әйнә шундақ уруш жиллири балилириниң бири – пүткүл өмрини адәмләр үчүн яхшилиқ қилишқа сәрип қилған саламәтликни сақлаш саһасиниң пасибани, җәмийәтлик ишларниң активисти, һели мәрһум ағинимиз Камилҗан Идрисовниң исмини пәхирлиниш билән тилға алғум келиду. Камилҗан Мухтәр оғли Идрисов, 1938-жили Челәк йезисида дунияға кәлди. Униң дадиси Мухтәр өз заманисида һәрхил рәһбирий хизмәтләрдә ишлиди. Камилҗан 1947-жили 9 йешида Челәктики С.М. Киров намидики қазақ оттура мәктивигә оқушқа кирди. Ағинимизниң аниси Иззәтбүви әтигән бақилиқ болди. Анисидин тамамән кичик айрилған Камилҗанни устазимиз Рәһбәр һәдә қанитиниң астиға елип, өз балисидәк тәрбийилиди. Униң пәқәт яхши хисләтлик адәм болуп йетилиши үчүнла әмәс, бәлки һәртәрәплимә билимлик болуп чиқиши үчүнму өзиниң мунасип үлүшини қошти. Камилҗан билән синипдаш болғанлиғимдин, уни балилиқ дәвридин тартип яхши билимән. Кейин униң билән бир мәшрәп әһли болдуқ, һәтта балилиримиз әр йәткәндә, қудилаштуқ. Камилҗан бала вақтидила өзини дайим сәрәмҗан тутатти. Һәрбир ишни алдин-ала түзүлгән план билән әмәлгә ашуридиған. Мошу адитини һаятиниң ахириғичә йоқатмиған еди. Синипимиздики әң илғар оқуғучилар қатарида тилға елинатти. Камилҗан 1957-жили оттура мәктәпни тамамлап, шоферлиқ кәсипни егилиди вә икки жил шофер болуп ишлиди. Ишида пухта, җавапкәр екәнлигини дәлиллигән у “Тиң йәрләрни өзләштүргини үчүн” медали билән мукапатланди вә алий оқуш орнида оқушқа йолланма алди. Балилиқ армини болған Алмута дөләт медицина институтиниң стоматология факультетиға оқушқа чүшти. 1964-жили қолиға диплом елип, Челәк наһийәлик мәркизий ағриқханисиға чиш дохтури болуп хизмәткә кәлди. – Бу кәсипни таллавелишимдики сәвәп, 9-синипта оқуватқинимда, ақриқханиға чүшүп қалдим. Шу чағда Меҗит Әйсирахунов, Евгения Воронова вә Нина Иванова қатарлиқ шипакарларниң бемарларға болған силиқ-сипайә мунасивити, өз кәспигә болған чәксиз садақәтлиги ахирқи һесапта мениң дохтурлуқ кәсипни егилишимгә сәвәпчи болди, – дәп пат-патла әсләтти мәрһум. Өзи ейтқинидәк, Камилҗан, һәқиқәтәнму, пәқәт дохтурларғила хас меһриванлиқ хисләткә егә еди. Униң чеһрисидин иллиқ тәбәссүм кәтмәйдиған. Җени ағрип кәлгән бемарларниң тәңдин-толиси Камилҗан иллиқ сөзидин қанаәтлинип, өзини бәхтияр һис қилип чиқидиған. Камилҗан тиришчан, ишбиләрмән вә зор тәшкилатчи еди. Униң тәбиитидики бу хисләтләрни байқиған Челәк наһийәлик ағриқханисиниң рәһбәрлиги 1973-жили мәзкүр ағриқхана баш дохтуриниң орунбасари қилип тайинлиди. Салаһийәтлик мутәхәссис бу лавазимда 21 жил хизмәт қилди. У ағриқханини һәр жилларда башқурған Ғабдирашит Абдиров, Қасим Қадиров, синипдиши Мәһәмәтҗан Ғәниев билән бирликтә бемарларниң дәрдигә дәрман болуш билән бирқатарда, ағриқханиниң кәң һойлисида үзүм бараңлиқлирини, мевилик вә сайилиқ дәрәқләрни тикип, рәңму-рәң гүлләргә толтурди. Шу чағларда бәзи новәт күтүп қалған бемарлар ағриқхана һойлисида дәм елип олтарғач, мәмурийәт намиға пәқәт иллиқ тиләклирини изһар қилатти. Камилҗан наһийәдики көплигән амбулаторияләр билән фельдшерлиқ пунктларниң селинишиға көп күч чиқарди вә уларниң маддий базисини яхшилаш, жуқури дәриҗилик, тәҗрибилик кадрлар билән тәминләш, яш кадрларни тәйярлаш йолида нурғунлиған ишларни атқурди. Буниң үчүн у пүткүл билим-зеһнини, әқил-параситини вә мол тәҗрибисини сәрип қилди. Камилҗан бир күни маңа «Иш баби билән «Сөгити» совхозиға бардим. Наһийә мәркизи – Челәктин 20 чақирим жирақлиққа җайлашқан йезида давалаш пункти йоқ екән. Мән күндә дегидәк Челәккә қатнап, йол азавини тартиватқан бемарларниң мүшкүл әһвалини чүшәндим. Уларға ярдәм беришим керәк», дегән гәпләрни қилған еди. Көңлигә пүккән ойини әмәлгә ашурмиғичә тиним тапмайдиған ағинәм шу күнниң әтисила егилик мудири Сағыныш Есбергеновқа йолуқуп, йезида амбулатория ечиш һаҗәтлигини, һәтта униңда ишләйдиған мутәхәссисләрниңму тәйяр екәнлигини ейтиду. Шу-шу болдидә, рәис өзигә салдуруватқан өйни участқилиқ амбулатория үчүн пайдилинишқа бәрди. Мана мошундақ уюштуруш қабилийитини тонутқан Камилҗан Идрисов 1994-жили Челәк наһийәлик терә-венерологиялик диспансерға баш врач болуп тайинланди. У бу йәрдиму паалийитини диспансерниң ичи һәм тешини тазилаш, әтрапини йешилзарлиққа айландуруш, шундақла кәсипдашлириға ишләш һәм дәм елиш үчүн шараит яритиштин башлиди. Камилҗан башқурған диспансерниң коллективи шу жиллардики ихтисадий еғирчилиқларни бәрдашлиқ билән йеңип, бемарларға тәләпләр дәриҗисидә хизмәт көрсәтти. Камилҗан 2001-жили һөрмәтлик дәм елишқа чиқти. Саламәтликни сақлаш саһасида 40 жил әстаидил ишләп, әмгәк паалийитидә өзини адил, вижданлиқ, тәләпчан, салаһийәтлик мутәхәссис, тәшкилатчи екәнлигини көрсәткән униң хизмити мунасип баһаланди. «Саламәтликни сақлаш әлачиси» намиға муйәссәр болди. Шундақла Президентимиз Нурсултан Назарбаевниң Тәшәккүрнамисиға еришти, көплигән пәхрий ярлиқлар билән мукапатланди. Униң «Әмгәкчиқазақ наһийәсиниң Пәхрий граждини» атилишиниң өзи бемарларға әстаидил хизмәт қилип, наһийә аһалисиниң иззәт-еһтирамиға еришкәнлигиниң испатидур. Жуқурида тәкитлигинимдәк, биз Камилҗан билән йерим әсирдин ошуқ вақит бир мәшрәптә болуп, ағинигәрчилик риштилиримизни бузмай өттуқ. Атап кетиш керәкки, мәшрәп уюштуруш тәшәббусини йәнә шу Камилҗан көтәргән еди. Шу чағда «мәшрәп» дегән сөзни һечқачан аңлимиған рәһбәрлик биздин униң мәхситини, тәртивини вә җәмийәт үчүн пайдисини чүшәндүрүп беришни тәләп қилди. Шу чағда Камилҗан наһийәлик партия комитетиға йолуқуп, әҗдатлиримиздин қалған тәрбийә мәктивиниң қаидә-йосунлирини түгәл чүшәндүргәндин кейин, әнди уни дайим өткүзүп туруш тапшурмисини алған еди. Бизниң мәшривимизниң алаһидилиги шуки, әгәр униңға әза бир жигит өйләнсә, «һашар» уюштуруп, шуниңға өй селишаттуқ. Камилҗанму шу әнъәнә бойичә кәң-таша өй салди. Пәрзәнтлик, нәврилик болди. Кейин һашамәтлик өйни оғлиға ташлап, өзи туғулуп, чоң болған ата-анисиниң кона өйигә көчүп кәлди. Өйни җиддий җөндәп, һойлисини алма-өрүк, үзүм вә башқа мевә, гүлләрни тикип, бостанлиққа айландурди. Өзиму мевилик дәрәқләрни улашқа маһир болидиған. Униң беғидики бир түп дәрәқтә алма һәм өрүк өсүверидиған. Биз уни һәзиллишип «Мичурин» дәп қояттуқ. Камилҗан дәм елишқа чиққандин кейин йезиниң ақсақили сүпитидә жут-җамаәт ишлириға паал арилашти. Мәйли хәйрихаһлиқ, соваплиқ ишларда болсун, той-төкүн, жиғин яки сорунларда болсун, һечқачан чәттә қалмиди. Наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизи, жигитбашлири билән ақсақаллар кеңишиниң әзалириға мәслиһәтчи һәм ярдәмчиму болди. Өзи яхшилиқ қилиштин һармайдиған. Азду-тола бош вақит тапса, қолиға мәхсус қайчисини елип, хошнилириниң, ағинә-өңгилириниң вә тонушлириниң ишигидики седә, алма-өрүкләрни бир-биригә улаш билән шуғуллинатти. Қәдинасимиз миллитимизниң келәчиги болған балилиримизни ана тилида оқутуш мәхситидә тәшвиқат-тәрғибат қилипла қоймастин, үлгә сүпитидә пешқәдәм устаз Рәхимҗан Қәмбәров билән нәврилирини уйғур синипиға елип барди. Һазир у балилар әлачилар қатарида оқуватиду. Ағинимиз ана тилимиздики гезит-журналларға муштири топлаш ишлириғиму паал арилашти. «Уйғур авази» гезитиниң мухбири Рашидәм Рәһмановани пат-пат Челәккә тәклип қилип, тәвәдә болуватқан йеңилиқлар, жутқа әмгиги сиңгән адәмләр һаяти һәққидә онлиған мақалиларниң гезит бетидә йоруқ көрүшигә сәвәпчи болди. Миллий тәрәққиятимизниң һәқиқий җанкөйәри болған Камилҗан уйғур тилидики “Тәңритағ” телеканилиниң ечилишиниму хошаллиқ илкидә қарши алған еди. Хәлиқ арисида чүшәндүрүш ишлирини жүргүзүш билән биллә мәшривимизниң каналға һамийлиқ ярдәм көрситиш тәшәббускари болди. Камилҗан өмүрлүк җүпти Айнурәм билән Сәнәм, Аминәм, Селимәм исимлиқ қизларни, оғли Рустәмни инсаплиқ, әдәплик балилардин қилип тәрбийиләп, уларниң алий билим елиши үчүн барлиқ мүмкинчиликләрни яратти. Төрт балидин 12 нәврә вә 6 чәврә сөйди. Оғли Рустәм атисиниң изини бесип, дохтур болди. У бирнәччә жил Әмгәкчиқазақ наһийәлик мәркизий ағриқханисида ишләп, йеқинда Челәк йезилиқ ағриқханисиға ишқа авушти. Дадиси охшаш ағриқхана баш врачиниң орунбасари болуп тайинланди. Мәшрәпкә топланған барлиғимиз – уруш жиллириниң балилири. Балилиғимиз билән яшлиқ дәвримиз қийинчилиқларға толуп-ташти. Ағинимиз Камилҗанниң шу еғир күнләрдә өзини йоқатмай, келәчәк һаят йолини қандақ издәп тапқанлиғи – яшларға үлгә-ибрәт болғуси. Хәлқи үчүн һармай-талмай хизмәт қилип, наһийә аһалисиниң саламәтлигини сақлашта алийҗанап хизмәт қилди. Башқиларға үлгә боларлиқ аилә қуруп, җәмийәткә лайиқ балиларни тәрбийилиди. Җәмийәтлик ишларға арилишип, миллитимизниң һәқиқий җанкөйәри екәнлигини дәлиллиди. Дост қәдрини чүшинидиған әйнә шу ағинимиз һаят болса, бу күнләрдә униң 80 жиллиқ тәвәллудини уруқ-туққан, дост-яран вә әл-жут болуп тойлар едуқ. Әпсус, мәшривимизниң гүли – Камилҗанға шундақ бәхитлик күнләрни көрүш несип болмиди. Иминҗан НАСИРОВ, Әмгәкчиқазақ наһийәсиниң Пәхрий граждини.