• “Мәнму уйғур мәктивини таллидим”
• 30 Қаңтар, 2019

«Мәктәпкә миллий допа кийип баримән»

Бәхтишат СОПИЕВ, «Уйғур авази» Раян бәш йешидин башлап, «Қачан мәктәпкә баримән?» дәп ата-анисиға арам бәрмигән екән. Йәнә келип, у уйғур мәктивини таллапту. – Сән алди билән бағчигә беришиң керәк, шу йәрдин мәктәпкә йолланма алисән, дегинимизгә у қулақ салмиди, – дәйду дадиси Райдин. –Униң “Уйғур бағчисиға баримән”, дәп қәғишлик қилғини һелиму ядимда. Растимни ейтсам, Алмутидин уйғур бағчә тапалмидуқ. Ахири уни қазақ топиға бәрдуқ. Башта бираз қийналғини болмиса, қазақ тилини тез үгинип кәтти. Булту уни шәһәрдики А.Розибақиев намидики мәктәп-гимназияниң 1-синипиға апардуқ. Қизиқ йери, бу қетим у «мәктәпкә миллий допа кийип бараттим» дәп «чатақ» чиқарди. Ахири униңға мәктәпкә кийидиған мәхсус форма һәққидә ейтип, чүшәндүрдуқ. Буни кейин өзиму чүшәнди. Һазир у өйдә дәрис тәйярлиғанда допа кийип олтириду. Сөһбәтдишим Райдин зиялилар аилисидә туғулуп, миллий тәрбийә көргән жигит. У уйғур мәктивини тамамлап, АДУниң уйғур тили вә әдәбияти факультетида тәһсил көриду. Амма униңға заман тәливигә бола, өз кәспи бойичә ишләшкә шараит яр бәрмиди. Өмүрлүк җүпти Гүлрәна инглиз тилиниң мутәхәссиси. Һазир у С.Асфендияров намидики Қазақ медицина университетида оқутқучи болуп ишләйду. Икки оғли бар. Чоңи Раилму оқушини уйғур мәктивидин башлап, андин математика пәнини таллавапту. – Раил төртинчи синипта оқуветип, шеир йезишқа киришип кәтти, –дәйду Райдин. – Һәммимиз «бовисиниң изини басидиған болди» дәп хошал болуведуқ, у математика пәнини таллиди. Раян болса, аписи охшаш оқутқучи болушни халайду. Йәнә бир байқиғиним, Раян бовисиниң шеирлирини ядқа оқуғанни яқтуридекән. Ейтмақчи, хәлқимизниң сөйүмлүк шаириниң он нәвриси болуп, уларниң һәммиси ана тилида билим еливетипту. У яқ мәлидә турғачқа, униң билән телефон арқилиқ сөзлишишкә тоғра кәлди. – Һазирқи күндә бәзиләр «уйғур мәктивиниң келәчиги йоқ» дегән пикирни ейтишиду. Бу тамамән натоғра пикир. Уйғур мәктивини тамамлап, дунияға тонулуватқан жигит-қизлиримиз барғу. Раст, дөләт тилиниму билишимиз керәк. Бүгүнки күндә башқа тилларни билгәнму зиянлиқ қилмайду. Амма өз тилини мукәммәл билмигән балиниң башқа тилни өзләштүрүп кетидиғиниға гуманим бар. Шуңлашқа балилар биринчи новәттә – бойиға ана сүти билән киргән ана тилини билиш шәрт. Мән балилиримни шундақ тәрбийилидим. Һазир улар өзлириниң пәрзәнтлиригә шундақ тәрбийә бериватиду. Мома-бова үчүн нәврилириниң һәммиси «татлиқ». Раянни алайтәнла милләтпәрвәр дейишиду. Илаһим, келәчәктә миллити үчүн хизмәт қилидиған жигитләрдин болсун. Тил тәгмисун, – дәйду Раянниң бовиси, атақлиқ шаиримиз Җәмшит ака Розахунов. Раянниң устази Майгүл Камалова билән хәвәрләшкинимиздә у яқ шагиртиниң оқушиғиму, тәртивигиму пәқәт «бәш» дегән баһани бәрди. – Раян охшаш оқуғучилар кам учрайду, – дәйду устаз. – Униң билмәйдиғини йоқ. Һәрқандақ соалиңизға ойлинип, әтраплиқ җавап бериду. Өзи шеир язмисиму, шеир оқушқа бөләкчә амрақ. Болупму бовисиниң шеирлирини ядқа оқушни яхши көриду. Бовисиниң қачан вә қандақ китаплири нәшир қилинғанлиғиниму биливалған. Синипдашлириға бовиси вә униң әсәрлири һәққидә сөзләп бериду. Шундақла математика пәнигә бәк қизиқиду. Умумән, һәртәрәплимә билимгә егә жигит. Униң келәчигидин чоң үмүт күтимән.