• 9-май – Ғалибийәт күни
• 06 Мамыр, 2019

Ялғуз ялдама

Улуқ Ғалибийәткә мениң әвладимниң қошқан һәссисиму зор. Шуңлашқа пәхирлиниш илкидә қолумға қәләм алдим. Чүнки улар бизниң паравән турмушимиз, парлақ келәчигимиз үчүн җенини пида қилди. Анам Мәйминәм рәмити һаят вақтида Ғалибийәт мәйрими күни, муңлинип, чоң вә кичик дадилирим һәққидә сөзләп берәтти. Кичик Дехан йезисидин икки чоң дадам вә бир кичик дадам урушқа кетип, қайтип кәлмигән екән. Пәқәт кичик дадам Молут Гайитов Қариғанда шәһиридики һәрбий қисимда тәйярлиқтин өтүпла қайтип кәпту. Чоң дадам Мухпул Гайитов йезида дәсләп трактор рулиға олтарған адәмләрниң бири болған. Униң аяли Гүлшәмхан Зайирова йезида дәсләпки пионер тәшкилатини уюштурған. Кичик чағлиримда чоң апамни мәктәпкә чақирип, һөрмәтлик пионер сүпитидә бойниға қизил галстук тақиғанда мән интайин хошал болаттим. Уларниң қизи Әйнүрәм, оғуллири Әмирдин вә Руминлар, ана жутида әмгәк қилип, йезимизниң тәрәққиятиға өз һәссисини қошуп, аилә қуруп, балилирини тәрбийиләп қатарға қошти. Амма уларниңму балилиқ чеғи уруш жиллириға тоғра кәлгәнликтин, чоңлар билән бирқатарда әмгәккә әтигән арилишип, қийинчилиқларни тартти. Йәнә бир чоң дадам Имрәмзи Гайитов, җүпти Руқийәм Абләсәнова иккиси йезида комсомол ячейкисини башқуруп, яшлар арисида паал иш елип барған. Чоң дадам уруштин қайтмиди. Уларниңғу чириғини яндурғидәк рәпиқилири, балилири қалди, изи өчмиди, дәп шүкри кәлтүрисән. Әпсус, кичик дадам Нәсирдин Гайитовтин ялғуз мошу сүрәтла қапту. У 1941-жили 18 йешида Яркәнт шәһиридики педагогика техникумини тамамлап, әндила ишләшкә йолланма алғанда, уруш башлинип, дәсләпкиләрдин болуп мәйданға атланған. Уни көргән чоңларниң ейтишичә, алайтәнла келишкән, барлиқ саз әсваплирини чалидиған, чевәр уссулчи вә нахшичи болған екән. Униң таланти тоғрилиқ алим, уруш ветерани Туғлуқҗан Талипов өзиниң китавида ениқ язған. У мәйданда уйғурчә нахшини үшқетип ейтип, пулеметини тазилаватқан Нәсирдин билән тонушуп қалиду. Иккиси хошлишиш алдида кичик дадам: «Аман-есән уруштин қайтип барсақ учришармиз, әгәр мабада уруштин қайтмисам, саз-нәғмә болған йәрдә мени есиңларға елип қоюңлар», дегән екән. Бәзидә қизим Азнәмниң сәнъәткар болуп йетилиши — кичик дадамдин дариған болуши керәк дәпму ойлаймән. Кичик дадам бу рәсимни 1942-жили җәң мәйданида чүшүп әвәткән екән. Анам рәмәтлик: «Бу сүрәтни йоғартип, өйүңгә илип қой, жүтәрмигин, мошу сүрәттин башқа униңдин һечнәрсә қалмиди» дәп тапшурған еди маңа. Уни өйүмизниң төригә илип, исмини жүригимниң қетида сақлаватимән. Чүнки маңа кичик дадамдин мошу сүрәттин башқа һечнәрсә қалмиди. Уни билидиған, әсләйдиған чоңларму йоқниң орнида. Мәйрәм күнлири ағинилири өйүмизгә кирип, униңға атап бир жутум су ичидиған, әндичу! Кичик дадамниң изи пүтүнләй өчүп кетип барғандәк сезилиду маңа... Уруш қанчилик аилиләргә дәрт-һәсрәт елип кәлди десиңизчу! Көплигән инсанлар аилисидин, қериндишидин, җүптидин, атисидин айрилип һәсрәт чәкти. Момимиз Нурхан үч балисиниң дәрдигә чидалмай яшла өлүп кәтти. Адәмләрни қахшатқан мундақ дәһшәтлик уруш әндики әвладимизниң бешиға кәлмисекән дәп тиләймән. Хелипәм ҺӘМРАЕВА, пешқәдәм устаз.