• Йеңилиқлар
• 15 Тамыз, 2019

Көл бойида яки чөмүлгүчиләрниң қулиғиға алтун сирға

Мәшүр САСИҚОВ, “Уйғур авази” Бийилқи яз һәддидин ташқири иссиқ болмақта. Униңдин қутулушниң бир амали — суға чөмүлүш болса керәк. Һә, көйдүрүп чиққан күндә арамхуда суда йетип дәм алғанға немә йәтсун. Униң үстигә бала-чақаң яки әл-ағинәң билән су бойида от йеқип, муздәк ичимликләрдин дәм тартқач, кавап пиширип йесәң, дунияниң раһити шу әмәсму?! Һазир һәрким жилда бир келидиған «есил» дәмләрни өзгичә өткүзүшни әнъәнигә айландурған. Янчуғи дөңләр язниң келиши билән дәрһал күдә-кәписини жиғиштуруп, аилисини елип чәт әлләргә кәтсә, аддий пухра бир қур тирикчилиги селиккәндә, йеқин-аридики су қоймиларға алдирайду. Адәмләр мундақ дәм елиш җайлириға келип «Күндә мәйрәмму, ойнайлидә» яки «Кетәр җаһанниң кари» дегән әлпазда барини хәшләшкә тиришиду. Әлвәттә, тапқиниңни пайдилиқ йәргә ишләтсәң, уни аилә билән бала-чақаңға хәшлигәнгә немә йәтсун. Бирақ, биз бүгүн әйнә шу хошал дәқиқиләр тоғрилиқ әмәс, бәлки бәзидә су бойидики шундақ оюн-тамашиләрниң һәддидин ташқири «көңүллүк» өтүши ақивитидә йүз бериватқан айрим қайғулуқ әһвалларға бираз тохтилип өтүшни мувапиқ көрдуқ. Шундақ қилип, башқисини ейтмиғанда, бийилниң өзидә, рәсмий мәлуматларға асаслансақ, жил бешидин тартип, елимиздә 249 адәм суға чөкүп кәткән. Әнди, әң ечинарлиғи, уларниң 80дин ошуғи балилар. Әҗилини судин тапқанларниң көпчилиги мутәхәссисләр рухсәт қилмиған яки чоңқур көлләрдә чөмүлгән болса, бәзилири әллик-йүздин қеқивелип, өзлириниң қәһриманлиғини «намайиш» қилғанлар. Мәсилән, өткән һәптидила 24 адәм суға чөкүп кәтсә, уларниң алтиси гөдәк балилар. Әшу бәңваш балилар арисида суни көрүп, хошаллиғидин «Апа, дада мән һазирла келимән» дәп кәткәнләр толиму көп. Оюнға берилип, балисиниң қирғақтин жирақлап кәткинини сәзмәй, суға чөкүп кәткинидә, чоңлар бәзмисиниң паҗиәгә айланғанлиғини бирла чүшиниду. Мошундақ қайғулуқ әһвалларниң йүз беришигә ким әйиплик? Қачан биз суда чөмүлүш мәвсүмидә Пәвқуладдә әһваллар департаменти агаһландурған қаидиләргә риайә қилишни үгинимиз? Әң болмиғанда, шу су бойиға барғанда, дәм елиш зонилириниң хадимлири алаһидә чоң һәрипләр билән «Суға мәс һаләттә чүшүшкә болмайду. Балилириңларға көз-қулақ болуңлар» дәп йезип қойған тахтиларға бир қур көз жүгәртип чиқмаймиз? Биз мошундақ аддий қаидиләргә бепәрва қаришимиз түпәйли, кейин бешимизни ташқа урсақму орниға кәлмәйдиған еғир, қайғулуқ әһваллар, йәни ата-анини пәрзәндидин яки пәрзәндини ата билән анидин айрийдиған еғир әһвалларға дуч келиватимиз. Һазир су бойида төрт-бәшимизниң беши қошулса, аҗизлар дәрһал барған йерини телефонға чүширип, инстаграммға селишқа алдириса, әрләр пиво-һарақтин дәм тартиши биләнла сәясәткә киришип, өзара талаш-тартишқа чүшиду. Бу пәқәт су бойидикила әмәс, бәлки һәрқандақ дәм елиш җайлирида һазирқи адәмләрниң һадуқ чиқириш адити десәкму болиду. Тирикчиликниң ғемидә дәм алғили барғинимизда, өйгә аман-есән қайтишни мәхсәт қилсақ, бехәтәрликни биринчи новәткә қойғинимиз әвзәл. Әксичә, көпчилигимиз пат-пат гувачи болуватқинимиздәк, жумран пәрзәндигә егә болалмай, қаңғир қахшаватқан аниларниң көпәйгини көпәйгән. Уни аз дегәндәк, он гүлиниң бири ечилмиған яш жигит-қизларниң һаяти шу суда бевақит солуватқинини аңлиғиниңда, жүрәк-бағриң ечишип кетиду. Буни бәзиләр әҗәл билән тәғдиргә җоруйду. Әпсус, буниңда адимий бепәрвалиғимизму йетәрлик екәнлигини унтуп қалимиз. Йәнә шу мутәхәссисләрниң ейтишичә, суға чөкүватқанларниң 70 пайизи мәс һаләттә чөмүлгәнләр екән. Шу һарақни нәқ чөмүлгәндә әмәс, башқа йәрдиму ичишкә болидиғу? Әлвәттә, кимниң қәйәрдә қандақ дәм елиши өзиниң ихтияри. Биз уларға пәнди-несиһәт қилиштин тамамән жирақмиз? Амма инсанға һаят пәқәт бир қетимла берилидиғинини һәрқандақ аң-сезими җайида, аилә вә йеқинлирини ойлайдиған адәм ениқ уқувелиши шәрт. Бийилқидәк һава райиниң иссиқ күнлиридә, мошу мақалимиз арқилиқ дәм елиш күнлиримизниң хошал-хорам өтүшигә түрткә болалисақ, өзимизгә жүкләнгән вәзипиниң һөддисидин чиқтуқ дәп һесаплаймиз. Чөмүлүшкә барғанда, пәхәс болайли, қериндашлар!