• Саламәтликни сақлаш
• 25 Желтоқсан, 2019

«Чиш устиси» чаңғудиму уста

Бәхтишат СОПИЕВ, «Уйғур авази» Молутҗан Қурбанов (сүрәттә оттурида) тонулған стоматолог. Уни Алмута шәһиридә вә Алмута вилайитидә билмәйдиған уйғур йоқ. Уни «туғма чиш устисиму» дәпму атайду. Әнди униң йәнә башқа қирлири һәққидә билмәйдиғанларму болса керәк. Шәхсән өзәм уларни аңлап, һәйран қалдим. – Бу һәққидә һечкимгә ейтмай жүрәттим, мана арилиқтин он жил өтти, –деди Молутҗан Манапоғли мийиғида күлүп. – Атмиш йешиңизда чаңғу тейилишқа башлиған болсиңиз, бу бир сәнъәт екәнғу? – Уни немә қилисиз, 70 яшлиқчу, — күлүп кәтти, сөһбәтдишим. Молутҗан Манапоғлиниң һәр икки сирини ахирида ейтай девидим. Бири ағзимдин чиқип кәтти. Атмиш йешидин башлап у чаңғу һәм коньки тейилидекән. Бу һәрқандақ адәмниң қолидин кәлмәйду. Молутҗан акиға һечким йәтмиш яш бәрмәйду. Шу чаңғу билән дәсләп сәйлигә чиққан петичә сақлинип қапту. Униң иккинчи сирини билиш үчүн бизгә бираз «тарихни» варақлашқа тоғра кәлди. Молутҗан ака һазирқи С.Асфендияров намидики Қазақ медицина университетиниң түләклириниң бири. У бу институттин 1972-жили учум болиду. – Әмгәк паалийитимни өзәмниң туғулуп өскән жутум – Панфилов наһийәсиниң Пәнҗим йезисидин башлашқа тоғра кәлди, – дәйду Молутҗан ака. – Әсли кәспим бойичә стоматолог. Амма Пәнҗимдә врач йетишмигәнликтин, мени шу яққа ташлиди. Баш врач болуп бәкитилип, һәм терапевтниң, һәм акушер-гинеколог вә стоматологниң вәзиписини атқурдум. Төрт жил ишләптимән. Умумий медицинидин хәвирим болғачқа, анчә қийнилип кәтмидим. Чүнки у вақитта билимниму бизгә умумий медицина бойичә берәтти. «Чиш дохтури» мениң асасий кәспим болди. Бирақ жутта күндә чиш ағриғи болмайдиғу. Баш ағриғиму бар дегәндәк. Қисқиси, стоматология бир чәттила қелип, умумий медицина бойичә ишләшкә тоғра кәлди. Дәватимәнғу, һәтта акушерлиқму қилдим. Буниң үчүн бир арилиқта Алмутида оқуп кәлдим. 1980-жили Яркәнттә стоматологиялик поликлиника ишқа қошулди. Мән у йәрдә баш врач болдум. Коллективта 45 адәм ишләтти. 13 врач, қалғанлири һәмширә вә техникилиқ хадимлар. Кеңәш һөкүмити парчиланғичә ишлидуқ. 1999-жили уни шәхсийләштүрдуқ. Бизгә «хадимларни сақлап қалисиләр» дегән шәрт қойди. Келиштуқ. Амма ихтисадий боһранниң кесиридин ишимиз узаққа бармиди. Шу жили Молутҗан Манапоғли Яркәнттә ишләп жүрүп, Алмутида мәзкүр поликлиникиниң «Яркәнт-стоматология» намлиқ шөбисини ачиду. – Шәһәргә балиларни әгишип йетип кәлдуқ, – дәйду Молутҗан ака. – Оғлум Шөһрәт – кәспи бойичә стоматолог. Һазир бизниң мәркәзни аппаратурилар билән тәминләватиду. Қизим Надира – инглиз, хитай, түрк тиллириниң мутәхәссиси. Һазир Түркиядә яшаватиду. Мәзкүр саһаға һаятиниң 47 жилини беғишлиған мутәхәссисниң қолида бәш адәм ишләйду. Өзиму һеликәм иштин қол үзгини йоқ. Турақлиқ херидарлири бар. Шуларниң илтимасиға бенаән ишләватиду. У бемарларға көрситилидиған хизмәтниң сүпитигә алаһидә көңүл бөлиду. Әнди сизниң 70 йешиңизда әрәп тилини үгинишиңизгә немә сәвәп болди? – Бу йәрдә һечқандақ сир йоқ. Әрәп тилиға қизиқип жүргинимгә хелә вақит болған еди. Бурунтинла Қуръан Кәримни оқуп чиқишқа бәк қизиқаттим. Мошу нәрсә сәвәп болди, десәмму болиду. Һазир түрк тилини үгиниватимән. Тил билгәнниң зийини болмайдуғу. Бизгә һәрхил милләт вәкиллири мураҗиәт қилиду. Мошундақ пәйтләрдә көп тил билгәнниң пайдиси көп. Амма башқа тилни үгинимән дегән адәм алди билән өзиниң тилини һөрмәт қилиши керәк. Мошуниңға қәтъий әмәл қилишимиз һаҗәт. Молутҗан Манапоғлиниң иш орнидики тиләкләр билән шикайәтләрни язидиған дәптәрләрму алаһидә диққәткә сазавәр. Шикайәт йоқ. Амма тиләкләрни оқуп түгәткүсиз. Ахирқилири уни 70 яшлиқ тәвәллуди билән тәбрикләп, униңға “қоли йеник, өз ишиниң маһири” дәп һөрмәт билдүрүп, өзлириниң изгү-тиләклирини изһар қипту. Бизму акимизни тәвәллуди билән тәбрикләп, ишиға утуқ тиләп, хошлаштуқ.