• Кәсипдаш һәққидә сөз
• 29 Қаңтар, 2020

Мәсләкдаш жутдишим

Иврайим БАРАТОВ, “Уйғур авази” Әлисултан тоғрилиқ “униң билән қоюқ арилаштим” дәп ейталмаймән, амма көңлүмиз наһайити йеқин болғанлиғи һәммигә аян еди. У — Нур-Султанда, мән — Алмутида. Телефон арқилиқ пат-патла һал-әһвал сораштуруп туримиз. Ундақ вақитларда у сөзсиз “мәлигә бардың ба?” дәп сорайду. “Һә, өткәндә ауылға берип кәлгәнмән” дәймән мәнму униң сөзигә яриша. У техиму қизип кетип, һәммини тәптишләп сорап чиқиду. Дәсләп жут чоңлиридин башлап, андин бизниң өй-ичидикиләрниң исмини бир-бирләп атап, әһвални билидудә, “бизниңкиләрчу?” дәп қошуп қойиду. Бизниңкилири — Қуланбаевлар әвлади. Акиси Болат, инилири Асқар, Жомарт вә Елусиз. Ейтмақчи, бу әвлат, худди чинар кәби, йилтизи чоңқур, сайиси кәң, жутумиздики әң абройлуқ аилиләрдин. Бирақ бу қетим сөз әйнә шу Қуланбаевлар аилиси тоғрилиқ әмәс, бәлки шу аилиниң пәқәт бирла әзаси — Әлисултан Қуланбаев тоғрилиқ болмақ. Чүнки униң орни, шәхсән мениң үчүн, бөләкчә. ...Әлисултан киндик қени тамған Чоң Ачиноқидин йетилип чиққан дәсләпки қазақ журналисти. Мән техи оттура мәктәптә оқуп жүргән чағлиримдила “Әлисултан Қазақ дөләт университетиниң Журналистика факультетиға оқушқа чүшүпту” дегәнни аңлиғанда, “ағзимдин сериқ су еқип”, униңға һәвәс билән қариғанлиғим техичә көз алдимда. Һә, бу жутдишим мениңдин 5-6 яш чоң еди. 1981-жили мән “Коммунизм туғи” (һазирқи “Уйғур авази”) гезитиға ишқа орунлашқанда, у университетни тамамлап, Алмута вилайәтлик “Жетісу” гезитида мухбир еди. Һәр икки редакция бир бенада әмәсму, һәр күни учришип тураттуқ. Мундақ учришишлиримиз бара-бара техиму қоюқлишип, иккимиз бир саһаниң адәмлири болғачқа, жутдаш-ағам әнди маңа мәсләкдаш-акамға айланған еди. Мениң үчүн әйнә шундақ қәдирлик болған Әлисултан икки жил илгири бевақит вапат болди. Бу җудалиқ өзи узақ жиллар давамида хизмәт қилған “Егемен Қазақстан” гезити редакцияси үчүнла әмәс, бәлки елимиз журналистикиси үчүн чоң йоқитиш болди. Мундақ дәп кесип ейтишимдики сәвәп, Әлисултан Қуланбаевниң хизмәтдиши, “Егемен Қазақстан” гезити редакциясиниң мәсъул кативи Самат Мусаниң мәрһумға беғишланған хатирә кәчтә “Әлекең қазақ журналистикисиниң йоруқ юлтузи, өчмәс мәшъили еди. У пәқәт журналистика үчүн яралған, униңға Алла таала талантниму мошу саһа үчүн бәргән” дәп тәкитлиши бекар әмәс. Әйнә шу кәчтә биз билән биллә болған Җамалдин Әхмәтов (у узун жиллар давамида “Егемен Қазақстан” гезитида хизмәт қилди — И.Б.) мундақ деди: “Мәрһум редакциядә наһайити абройлуқ болидиған. Чоң-кичикниң һәммиси уни “Әлекең” дәп ататти. Өзиму әшундақ һөрмәткә лайиқ инсан еди. Маңа “ака” дәп мураҗиәт қилатти вә уқақ тартип таза уйғур тилида сөзләтти. Ундақ чағларда мән мәғрурлинип қалаттим вә Әлекеңгә болған һөрмитим техиму ешип кетәтти. Саңа бир мисал ейтай, һәтта Әлисултан өзидин бари-йоқи бир яш чоң Сүлеймен Мәмет исимлиқ кәсипдишиға “аға” дәп мураҗиәт қилатти. Униң бири билән яқа тутушқанлиғи бир яқта турсун, авазини көтирип гәп қилғанлиғини аңлимаптимән. Мәйли турмушта болсун, мәйли ишта болсун, һәрқандақ мурәккәп мәсилини пәқәт өзигила хас болған сәвир-тақәт билән һәл қилишқа тиришатти һәм шундақ қилатти. Әнди “Әлисултан кимду-биригә рәнҗип қапту” дәп ейтсаң, униңға һечким ишәнмәтти. Һазир ядимға келиватиду, “Егемен” пайтәхткә көчүп барған жили гезитниң шу пәйтләрдики Ақмола вилайити бойичә өз мухбири Бақберген Амалбекниң машиниси билән командировкида жүрүп, йол-транспорт һалакитигә учрап, хелила еғир җараһәт алсиму, бир һәптә өтмәйла редакциягә күлүп кирип кәлгәнлиги, һәммә “Бақберген әйиплик” дәп ейтип жүрсиму, кәсипдиши тоғрилиқ бир еғиз еғир сәлбий параң қилмиғанлиғи редакция коллективини һәйран қалдурған еди”. Мошу мақалиға тутуш қилиштин илгири биз “Егемен Қазақстан” гезити билән хәвәрлишип, мәрһум тоғрилиқ мәлуматларни жиғишқа тириштуқ. Шу чағда биз билән дайим алақида болған Самат Муса мундақ деди: “Әлисултан Қуланбаев өз ісінің майталман маманы болатын”. Униң бу ейтқинини өз әйни бойичә кәлтүрүватқанлиғимизниң сәвәви, бу ибарини тәрҗимә қилип, униң толуқ маһийитини ечип бериш мүмкин әмәстәк билинди бизгә. Җумһурийитимизниң баш гезитида чоң бир бөлүмниң башлиғи лавазимини егилигән Әлисултан Қуланбаев һәқиқий журналистқа хас хусусийити түпәйли елимизниң алий һакимийәт вәкиллириниң рәсмий сәпәрлирини йорутуш үчүн пат-патла чәт әлләргә командировкиларға әвәтилип турди. Пәқәт елимиз Президентиниң жигирмидин ошуқ дөләткә болған рәсмий сәпәрлири давамида делегация тәркивидә болғанлиғи мәрһумниң кәңдаирилик журналистик паалийитидин далаләт бәрсә керәк дәп ойлаймиз. Кәсипдашлири болса, уни “Айтары да бар” дәп тилға алидиған. Бу бекар ейтилған сөз әмәс еди. Чүнки ейтари йоқ адәмдин яхши мутәхәссис чиқмайдиғанлиғи һәммигә мәлум. Мәрһум үлгилик аилиниң атиси болғанлиғини тилға алғумиз келиду. Аилисидә дайим иллиқлиқ сезими билинип туратти. Рәпиқиси Керимжан иккиси бир-бирини сөз билән әмәс, көз билән чүшинәтти. Пәрзәнтлириниму өз җенидин артуқ көрәтти. Болупму чоң оғли Бекжанни дайим әркилитип жүридиған. Қизлири Жадыра билән Ғалиябанудин һечнемини айиған әмәс. Бүгүн оғли әр йетип, қизлири талалиқ болди. Қисқиси, атилиқ пәрзини һечкимдин кам орунлимиди. Бирақ уларниң қизиғини көридиған бир пәйттә туюқсиз вапат болуши һәммигә орни толмас әләм қилди. ...Мәлигә барғинимда, Қуланбаевлар әвладидин бирини учритип қалсам, көз алдимға Әлисултан келидудә, “Мәлигә бардың ба?” дәп сорайдиғандәкла билинип кетиду. Мән җавап беридиған адәм тапалмай қийнилип қалимән.