• 30 август — Конституция күни
• 03 Қыркүйек, 2020

Утуқлуқ тәрәққият капалити

Дөләт рәһбири 27-август күни Қазақстан Җумһурийити Конституциясиниң 25 жиллиғиға беғишланған хәлиқара конференциягә қатнашти.
Қасым-Жомарт онлайн-тәртиптә «XXI әсир Конституцияси – һоқуқ үстүнлүги, инсан қәдрийити вә дөләтниң нәтиҗидарлиғи» мавзусида өткән хәлиқара илмий-әмәлий конференциягә һәм Азия конституциялик сотлири вә эквивалент институтлар ассоциациясиниң IV Конгрессиға қатнашти.
Президент 1995-жили умумхәлиқ референдумида Қазақстанниң йеңи Конституциясиниң қобул қилинғанлиғини, Тунҗа Президент – Елбасы Нурсултан Назарбаевниң униң идеявий башламчиси болғанлиғини, фундаментал һөҗҗәтни тәйярлаш ишиға шәхсән өзи рәһбәрлик қилғанлиғини әслитип өтти.
– Конституция мустәқиллигимизниң мустәһкәм һоқуқ асасини вуҗутқа кәлтүрди. Адәм, униң һаяти, һоқуқи вә әркинлиги дөләтниң алий қәдрийәтлири дәп елан қилинди. Мәзкүр һөҗҗәттә мәмликәтниң территориялик пүтүнлүк, җәмийәтлик разимәнлик, сәясий турақлиқлиқ принциплири, һоқуқ вә демократияниң үстүнлүги әкис әтти. Йеңи Қазақстан дөләтчилигини шәкилләндүрүшниң һоқуқий, сәясий, иҗтимаий-ихтисадий шәрт-асаслири ениқланди, – деди Дөләт рәһбири.
Қазақстан Конституцияси чәтәллик экспертларниң умумйүзлүк етирап қилишиға вә жуқури баһасиға еришти, у умумий қобул қилинған хәлиқара һөҗҗәтләрдә әкис әткән демократик нормилар билән принципларға толуқ мувапиқ келиду.
Қасым-Жомарт Тоқаев Конституция мәзмуниниң вақит тәләплиригә мувапиқ мукәммәлләштүрүлүватқанлиғини һәм йеңилиниватқанлиғини вә буниң қануний екәнлигини тәкитлиди. Президентниң қәйт қилишичә, Қазақстан җошқун тәрәққий етиватиду, бүгүнки күндә өзгириш җәриянлири пүткүл дунияни өз ичигә алди. Шуңлашқа Асасий Қанун мәтинигә йеңи реаллиқни әкис әттүридиған қошумчә һоқуқ механизмлири вә нормилири киргүзүлүватиду.
– Чарәк әсир ичидә гражданлиқ жәмийәтниң кәң қатнишиши билән үч конституциялик ислаһат әмәлгә ашурулди. Амма Конституцияниң бәрпакарлиқ ихтидарни түгимиди вә зөрүр иҗтимаий-ихтисадий, сәясий вә башқа шәрт-асасларниң пәйда болушиға қарап ечилиду, – дәп тәкитлиди Президент.
Дөләт рәһбириниң сөзичә, умумий етирап қилинған демократик принципларни изчил мустәһкәмләш, инсан вә граждан һоқуқлири билән әркинлигини күчәйтиш һазир мәмликитимиз алдида туруватқан асасий вәзипиләрдин һесаплиниду.
Президент Конституциялик кеңәшниң Асасий Қанун қаидилирини әмәлгә ашуруштики ролини жуқури баһалиди. Докладта тәкитлинишичә, мәзкүри орган җумһурийәт территориясидә Конституцияниң үстүнлүгини тәминләйду, конституциялик тәләпләрниң мәзмунини ачиду.
Дөләт рәһбири бийилқи юбилейлиқ жилда Қазақстан Конституциялик кеңишиниң Азия Конституциялик сотлири ассоциациясигә вә Евразия конституциялик назарәт органлири ассоциациясигә рәислик қиливатқанлиғини, Европа Кеңишиниң Венеция комиссияси вә Дуниявий конституциялик әдлийә конференцияси билән өзара һәрикәтниң йолға қоюлуши мәмликитимиз үчүн чоң утуқ болуп һесаплинидиғанлиғини қошумчә қилди.
Қасым-Жомарт Тоқаев сөзиниң ахирида конференция қатнашқучилирини Асасий Қанун юбилейи билән тәбриклиди.
– Қазақстан Конституцияси дуниявий һоқуқ пикриниң илғар муваппәқийәтлири билән бирләшкән қазақ хәлқиниң көпәсирлик тәҗрибиси вә даналиғини өзидә муҗәссәмләндүрди. Асасий Қанунниң буниңдин кейинму дөлитимизниң утуқлуқ сәясий вә ихтисадий тәрәққиятиниң пухта капалити болидиғанлиғиға ишинимән, – деди Қасым-Жомарт Тоқаев.
Хәлиқара конференция қатнашқучилириға Қазақстанниң Тунҗа Президенти – Елбасы Нурсултан Назарбаев тәбрик йоллиди. Тунҗа Президент тәбригини Қазақстан Җумһурийити Конституциялик кеңишиниң рәиси Қайрат Мәми оқуп бәрди.
Хәлиқара илмий-әмәлий конференциядә шундақла Конституциялик кеңәш рәиси Қайрат Мәми, Европа кеңишиниң һоқуқ арқилиқ демократия үчүн Европа комиссиясиниң президенти Джанни Букиккио, Евразия ихтисадий иттипақи сотиниң рәиси Жолымбет Бәйишов, Германия хәлиқара һоқуқий һәмкарлиқ фондиниң баш мудири Фрауке Бахлер, ЕБҺТниң Нур-Султан шәһиридики идарисиниң рәһбири Дьердь Сабо сөзгә чиқти.
Конференция программиси Конституцияниң һоқуқ үстүнлүгини тәминләштики, рәқәмлик өзгириш дәвридики инсан һоқуқини вә демократик қәдрийәтләрни қоғдаштики ролиға, шундақла заманивий вә нәтиҗидарлиқ дөләтни йеңилашниң конституциялик принциплириға беғишланған үч сессиядин ибарәт болди.
Форум даирисидә шундақла Азия конституциялик сотлири вә эквивалент институтлар ассоциациясиниң IV Конгресси болуп өтти. Мәзкүр чарә-тәдбирдә докладлардин ташқири «Қазақстан Җумһурийитиниң Конституцияси – дөләтниң турақлиқлиғи вә гүллинишиниң асаси» тарихий-һөҗҗәтлик көргәзмә уюштурулди. Униңға Асасий Қанун лайиһисини тәйярлаш тарихиға вә жүргүзүлгән конституциялик ислаһатларға беғишланған надир архив һөҗҗәтлири қоюлди.
Конгрес йәкүни бойичә Нур-Султан декларацияси қобул қилинди.