• Редакция почтисидин
• 03 Наурыз, 2021

Қачан сөздин әмәлгә көчимиз?

Хәлқимизниң җанкөйәри мәрһум Рабик Исмайилов вапатидин сәл илгири “Уйғур авази” гезитида “Уйғурларға миллий мирасгаһ керәкму?” сәрләвһилик мақалисини елан қилған еди. Көпчилигимиз “Әлвәттә, керәк” дәп хошал болушуп, бу мәсилиниң һәл болушиға зор үмүтму артқан едуқ. Әпсус, сөз ейтқан йәрдила, гезит бетидила қалди. Кәң җамаәтчиликму жуқуриға ишәш қилди. Чүнки җумһурийәттики инавәтлик мәтбуатта бесилған пикиргә ишәнди. Гезит болса, “йепиқ қазанни” ечиш үчүн һәрикәтму қилмиди.
Башқа жутларни билмәймән, амма мән кейинки жиллири һәрхил сорунларда мирасгаһ мәсилиси аддий йеза әһли арисида пат-пат муназирә нуқтисиға айлинип қалғиниға гува болуп жүримән.
“Уйғурларға, әлвәттә, мирасгаһ керәк! Немә үчүн! Кимлигимизни билиш, өзлүгимизни тонуш, башқиларға бизниңму коз-коз қилғидәк, қедимий, мәдәнийәтлик хәлиқ екәнлигимизни паш әткидәк әсир-әтиқилиримиз, муһими, ғуруримиз барлиғини намайиш қилиш үчүн керәк. Алмута – Оттура Азиядики һәртәрәплимә тәрәққий әткән, көпмилләтлик, йәни елимизниң мәдәний пайтәхти дәп етирап қилидиған чоң мегаполис. Һәр жили йүз миңлиған туристлар, сәяһәтчиләр зиярәт қилидиған муқәддәс шәһәр. Әйнә шу қедимий шәһәрдә Қазақстандики азсанлиқ милләтләр арисида өзигә мунасип орни бар хәлқимизниң мирасгаһи ечилса, яман болармеди? Елимиздә 130дин ошуқ милләт вәкили яшайду. Шулар бизни миллий таамлиримизла арқилиқ тонуп қоймастин, башқиму җәһәттин йетүк, тәл-төкүз билсә бу достлуқ, өзара разимәнлик охшаш адимий хисләтләргә уютқа болмасмеди!
Мирасгаһ ечишқа шәрт-шараит йетәрлик. Атақлиқ коллекционер, рәссам, меценат вә шаир Азат Һекимбәк йерим әсирдин бери, йәни пүтүн аңлиқ һаятини мошу алийҗанап ишқа беғишлап келиватиду. Әлниң қолида һелиму өтмүшниң ялдамилири йетәрлик. Гәп әлниң мошу арзу-муддиасини һөкүмәт орунлириға йәткүзүш, бизниңму бир милләт сүпитидә әшундақ мәдәнийәт очиғиға муһтаҗ, тәшна екәнлигимизни изһар қилиштин ибарәт.
Һазир тәбиәттә йоқап кетиватқан өсүмлүк, һайванат, қушлар, һәтта қурут-қоңғузларму “Қизил китапқа” киргүзүлди. Елимизниң көплигән надир җайлири ЮНЕСКО тәрипидин һимайә қилинди. Бу әснада бүгүн тәғдири қил үстидә турған миллитимиз үчүн хираҗити дөләт тәрипидин капаләтләндүрүлгән бир мирасгаһ артуқлуқ қилмас еди.
Буниңға мәнпийәтдар ким? Өзимиз! 
Мәдәнийәт мәркәзлириниң паалийәт елип бериватқиниға 30 жилдин ашти. Елимизниң алий форумида хәлқимизгә вакаләтлик қилидиған төртинчи депутат олтириду. Бийил ортақ өйүмиз – Қазақстанниң Мустәқиллигигә 30 жил толуватиду.
Мошу йәрдә “һаятимизниң әйниги” болған мәтбуат өзиниң тарихий ролини унтумаслиғи керәк. Кейинки жиллири “Уйғур авази” вә “Азия бүгүн” гезитлириниң муштирилири кәскин өсүватиду. Бу -- җайлардики жигитбашлири, жут активистлириниң пидакарлиғиниң нәтиҗиси. Өйму-өй кирип, бәзидә наданларниң сесиқ, тәнә гәплирини аңлап, әл ғемида жүргән шу әзимәтләрниң йәнила шу жутниң алдида тил қисқилиғини қилдурмаслиқ һәққидә гезит хадимлири ойламду? Әгәр ойлиса, әйнә мошундақ ортақ, муһим мәсилиләрдә пикир қозғап, умумхәлиқ муддиасини әмәлгә ашурушқа, шу арқилиқ амминиң ишәнчә-һөрмитигә сазавәр болушқа тиришар еди.
Һөрмәтлик гезит хадимлири, бу “Етиң чиқмиса, йәр өртә” дегәнлик әмәс. Көптин бери әл ағзида жүргән новәттики түгимәс нахша! Һә, уни сәһнигә елип чиқиш болса, силәргә чәксиз ишәнчә билдүргән миңлиған гезитханларниң арзу-муддиаси. Мошуни унтумисаңлар екән, дәп илтимас қилимән.

Турғанҗан АВЛИЛИЕВ.

Уйғур наһийәси.