• Дидар ғенимәт
• 14 Желтоқсан, 2022

“Тағ билән тағ учрашмайду...”

Буниңдин икки жил илгири маңа тамамән натонуш бир бала телефон қилип қалди. У мениң билән анда-мунда течлиқ-аманлиқ сорашқандәк қилдидә, андин “Камал Шайхиев дегән сиз боламсиз?” дәп сориди.
Сөһбитимизниң натонуш адәм билән, йәнә келип телефонда, мундақ һеч күтүлмигән соал билән башлиниши мени хелила әнсиритип қойған еди. Шуңлашқа болса керәк, “һә, мән болумән!” дедим дәрһал немә әһвал екәнлигини билишкә алдирап. 
— Сизниң бир таҗикстанлиқ ағиниңиз бар екән. Шу адәм сиз билән сөзләшмәкчи, телефонни шу адәмгә беримән, – деди у өзини тонуштурмайла.
Барлиқ тонуш-билишлирим чақмақ төзлигидә көз алдимда намайән болди. Бирақ уларниң арисида таҗикстанлиқ бурадирим тамамән йоқ еди.
— Камал, бу мән, Қурбан Бадалов болумән. Ядиңдиму, биз һәрбий сәптә биллә хизмәт қилған...
Дәрһал ядимға чүшти. 1966 — 1968-жиллири биз, бир топ жутдашлар, йәни Кәтмәндин мән, Сидиқҗан Ғаппаров, Һаки Һопузов, Шуңқардин Ермак Турсунов, Чарин йезисидин Қәһриман Өмәров һазирқи Астана шәһириниң әтрапидики Степногорск шәһиридә һәрбий борчумизни өтидуқ. Аримизда өзбәк, таҗик жигитлириму хелә нурғун еди. Маңа телефон қилип хәвәрлишиватқан Қурбан Бадалов – әйнә шуларниң бири еди.
Телефонда анчә узақ муңдишиш пурсити болмиди. Шундиму у биллә хизмәт қилған жутдашлиримниң һәммисиниң исим-фамилиясини атап чиқти. Мән Қурбанға, аридин 54 жил (!) өтсиму, бизни унтумиғанлиғи үчүн миннәтдарлиғимни билдүрдүм. “Алмутида уруқ-туққанлирим бар. Мошу пандемия биртәрәп болуп, чегариләр ечилса, берип қелишим еһтималдин жирақ әмәс. Алла буйриса, шу вақитта көрүшәрмиз” деди у хошлишип.
Уқушсам, Алмутида унин йеқин туққини туридекән. Униң хошнилири сапла уйғурлар охшайду. Гәптин-гәп чиқип, у шу хошнилириниң биригә Таҗикстанда туридиған чоң дадиси һәрбий сәптә уйғурлар билән биллә  хизмәт қилғанлиғини, у шулар билән учришишни бәк халайдиғанлиғини ейтиду вә мениң исмимни атайду. Шунда әву хошниси тонуш-билишлири арқилиқ мени тапиду, йәни мениң янфонимниң номерини ениқлап бериду.
Шу-шу болдидә, аридин икки жил өтти. Растимни ейтсам, униң биз тәрәпкә келидиғанлиғиға анчила ишинип кәтмигән едим. Өткәндә, йәни 1-ноябрь күни, өзиниң йеник машиниси билән қиракәшлик қилип жүргән Хамат инимиз (әсли исми Халмурат – К.Ш.). “Камал ака, сениң бир таҗик ағинәң бар екән. Сени издәп Чонҗиға кәтти” дәп телефон қилди вә Қурбанни елип келиватқан таксистниң телефон номерини бәрди. У балиға телефон қилип, Қурбан билән сөзләштим вә таксист балиға “Маңа келиватқан меһманни Кәтмәнгә маңған машиниға олтарғузуп қой, бу яқта өзәм күтүвалимән” дәп җекидим.
Шу күнила чүштин кейин ишик алдиға бир машина келип тохтиди вә ичидин салапәтлик бир бовай чүшти. У мән күтүватқан Қурбан Бадалов еди. Көрүшмигинимизгә йерим әсирдин көп вақит өтсиму, мән уни дәрру тонидим. Биз хизмәт қиливатқанда, униң бойи пака еди, бизгә у худди кичик балидәк билинәтти. Шуңлашқа болса керәк, биз, жутдашлар, Қурбанға алаһидә ғәмхорлуқ билән мунасивәт қилишқа тиришаттуқ.
Иккимиз қучақлишип узақ көрүштуқ. Шу күни түн йеримидин ашқичә 54 жил илгири йүз бәргән һәрбий сәптики кәчмишләрни әсләп өттуқ. Шуңқардин Ермак кәлди. Кәтмәндики әл-ағинилиримни жиғип, қой союп, меһманниң һөрмитигә зияпәт бәрдим, учисиға чапан яптим.
Қурбанниң вақти қис екән, бир күндин кейин қайтидиған болуп қалди. “Әнди көрүшимизму яки йоқму” дәп бир-биримизни қиялмай хошлаштуқ. Уни Алмутида Сидиқҗан билән Һаким күтүвелип, Таҗикстанға узитип қойди.
Бир һәптидин кейин телефон қилсам, аман-есән йетип кәлгәнлигини ейтип, биздин алаһидә миннәтдар болғанлиғини, уйғурниң меһмандост хәлиқ екәнлигигә көзи убдан йәткәнлигини йошурмиди. Тирикчилигини сорисам, “Силәрдә қар йеғипту, биз пахта жиғиштуруватимиз” деди.
Әллик төрт жилдин кейин көрүшкән таҗик ағинәмни әсләп, дана хәлқимизниң “Тағ билән тағ учрашмайду, адәм билән адәм учришиду” дегини мошу екәндә дәп ойлап қалдим.

 Камал ШӘЙХИЕВ,
 Уйғур наһийәсиниң 
Пәхрий граждини.
СҮРӘТТӘ: мақалә муәллипи (оңдин биринчи) таҗикстанлиқ меһман (оңдин иккинчи) вә жутдашлири билән.