Һечким вә һечнәрсә унтулмайду
08 Мамыр, 2024

Ахирқи граната

У Брест қәльәсидики 120-атқучлар полки 3-батальониниң 2-ротисиға кәлди. Униң ана тилини билидиған командири:
— Аты-жөнің кім? — дәп сориди.
— Иминахун Камалов, — деди җәңчи қәддини руслап, андин күлүмсирәп қошумчә қилди: — Мән рус тилиниму билимән. Рус хәлқиниң нахшилирини яхши көримән, йолдаш чоң лейтенант. Уйғур нахшилириниму...
— Хоош! — дәп хуш чирайда җавап бәрди командир. — Маршта яхши нахша һадуқни чиқириду, җәңдә дүшмәнгә өчмәнликни ашуриду.
...Урушниң иккинчи күни. Немислар һимайичиларниң кичик гарнизонини қисишқа башлиди. Йериливатқан снарядлар вә бомбилар арқисидин күнниң нури аранла көрүнүп қалатти. Йеқин бир җайда дүшмәнниң пулеметиниң үни аңланди.
Җәңчиләр йәргә йетишқа мәҗбур болди.
Оқлардин һөтмә төшүк болуп кәткән тамниң арқисида турған Камалов өткүр көзи билән дәрһал пулеметчикни тапти. Униңға бешиға бирдин-бир тоғра қарар кәлди: немила қилип болмисун пулеметни уҗуқтуруш. Граната ташланди. Граната дәрәққә тегип, нишандин нери бир йәрдә партлиди.
Дүшмән әнди оқни у мөкүп турғанда яғдурди.
Иминахун иккинчи гранатини тәйярлашқа тиришти. Униң оң қолиға оқ тегип, ярамсиз болуп қалған еди. Әнди чиши билән гранатиниң чекасини жулувелишқа тиришип бақсиму, униңдин нәтиҗә болмиди. Граната гимнастеркиниң ичигә чүшүп кәтти.
— Хәп! Иминахун, алдирима, сән бекардин-бекар өлмәслигиң лазим. Алға, пәқәт алға, граната йәтмигән йәргә маң!
У өзиниң барлиқ ирадисини, күчини жиғип, алға интилди. Амма буруштин фашистларниң бәлгүси бар танк пәйда болди.
Немислар немә йүз бәргәнлигини чүшинип үлгәргичә, кеңәш җәңчиси танкниң астиға етилди. Партлаш йүз бәрди...
Брест қәлъәсиниң йенидики харабилиқта намәлум солдатниң қәбри туриду. Мүмкин мошу йәрдә Иминахун Камаловниң җәсиди ятқанду? Дуниядики течлиқ вә һаят үчүн мошу йәрдә немисларни уҗуқтурғанду?
Камалов һәм униң сәпдашлиридин кәлгән, миң қетим оқулған, жиллар өткәнсири сарғийип кәткән хәтләрдә җәңчиниң һәрбий хизмити, җасарити, униң һаят бәк сөйгәнлиги һәққидә нурғун йезилған.
— Биз Иминахуни иккимиз һәрбий сәпкә биллә чақиртилдуқ, бир взводта хизмәт қилдуқ, — дәп әсләйду урушта аман қалған Мәхсүт Ниязов. —Җәңгивар, қорқмас, чаққан болидиған. У һечқачан кәйпиятини чүшәрмәйдиған. Бәзидә саатлап бомба ташлаш, зәмбирәкләр тохтимай оқ атидиған пәйтләрму болуп қалидиған. Шу пәйтләрдә Камалов шох нахшисини башлиғанда һәммимизниң кәйпияти көтириләтти.
Иминахун дайим: «Солдат үчүн өлүм қорқунушлуқ әмәс! Қәһриманниң өлүми – һаятиниң давами» дәп тәкрарлайдиған.
Машинимиз чоң йолдин чиқип тохтиди. Алдимизда сәрәмҗан селинған өйләр туратти, уларниң кәйнидә егиз тағларниң чоққилири көрүнмәктә. Мана мошу йезида бизниң қәһриманимиз яшиған екән. Бу Алмута вилайити Әмгәкчиқазақ наһийәсигә қарашлиқ «Йеңишәр» совхози.
Қәһриманимизниң аддий өйигә қәдәм тәшрип қилғинимизда қизил галстукларни есивалған балилар күтүвалди.
Уларниң оттурисида, гиләмдә мөтивәр аял – қәһриманниң аниси олтиратти. Һаяттики қийинчилиқлар вә хошаллиқларниң изнаси меһриван үзидә сақлинип қапту. Үзидики қоруқларға қаримай, көзиниң нури техи өчмигәнлиги байқилиду. Әтрапидики балиларға меһриванлиқ билән көз тикти.
— Балам, сән оғлумниң қандақ болғанлиғини сораватисән? – дәп, қоллири һәм үзи сия балиға мураҗиәт қилди ана. – У саңа, Мусабәккә, мошу йәрдики һәммиңларға охшайдиған. Нахша ейтишни, китап оқушни, болупму уруш тоғрилиқ китапларни оқушни, дәрислирини идитлиқ тәйярлашни яхши көрәтти. Мәргән болидиған һәм чәбдәс чавандаз еди.
Мошу пәйттә муәллим кирип кәлди. Пешаниси кәң, чечиға ақ киргән адәм екән. У ана һәм балилар билән иллиқ саламлашти. Алдиримай өзиниң қәһриман оқуғучиси һәққидә һекайисини башлиди. Униң ядида Иминахун мәңгү шох, хушчақчақ болуп қалидиғини ениқ. У мәктәпни тамамлапла һәрбий сәпкә кәткән еди. Әлвәттә, мәктәптә оқуватқан қәһриман болиду, дәп һечким ойлимиған. Амма у адиллиқни, адаләтликни дайим биринчи орунға қойидиған. Әгәр бирәр хаталиқ байқиса, дәрһал үзигә ейтишқа адәтләнгән. Қишта мәктәптә оқатти, язда қурдашлири билән колхозда мал бақатти, трактористларға ярдәм берәтти.
Аниниң, муәллимниң һекайилирини тиңшап олтирип, Иминахунниң мүҗәз-хулқидики қәһриманлиққа башлиған, башқиларға охшимайдиған алаһидиликләрни бекар издәватқанлиғимни чүшәндим.
Иминахун Камалов – аддий жигит. Әгәр униң қәһриманлиғиниң мәнбәсини издисәк, уни дунияға елип кәлгән анисидин, һазир чечиға ақ киргән, балиниң билим дуниясиға көзини ачқан муәллимдин, мүҗәз-хулқини шәкилләндүргән пионерлар вә комсомол отрядиға келидиғинимизни һис қилдим.
Дуниядики барлиқ гөзәлликни яратқучи – хәлиқ. Нәқ шу хәлиқ өз оғлинини Вәтинини чәксиз сөйүшкә үгәтти. Көктөбә йезисидин чиққан жигирмә яшлиқ жигит әйнә шу хәлиқниң мунасип оғли.
— Қәһриманниң өлүми – һаятиниң давами!
Иминахун Камалов һазир аримизда йоқ. Амма униң вәтини жилдин-жилға гүллиниватиду. Хәлқи әркин вә бәхитлик яшимақта. Һаят давамлишиватиду.