• Һечким вә һечнәрсә унтулмайду
• 08 Мамыр, 2024

Икки урушниң шаһиди

Мәшүр САСИҚОВ,
«Uiğur avazi»

Уйғур наһийәси Ғалҗат йезисидин 1941-жили өз ихтияри билән фронтқа атланғанларниң бири Һезиз Авусманов. У шу чағда урушниң немә екәнлигини чоңқур чүшинип йәткән еди. Чүнки Һезиз бовай һәм биринчи дуния урушиниң иштрақчиси. 
Һезиз ата мәхсус мәргәнләр курсидин өтүп, дәсләп Белоруссия үчүн болған шиддәтлик җәңләргә қатнишиду. Нәччә мәртә яридар болиду. Сақийип чиқип, йәнила мәйданға атлиниду. 
Мақалә қәһриманимизниң әйни һаяти яки уруштики сәргүзәштилирини оғли Муһидин Авусмановтин елишқа тоғра кәлди. Униң ейтишичә, атиси әшу қараңғулуққа толған, һаят-мамат ичидики қанлиқ күнләрни ядиға елишни яқтурмиған. Бирән-сәрән мәйдандаш достлири билән беши қошулуп қалсила, уларниң өзара сөһбәтлиридин аңлиған-билгәнлири шуки, Һезиз бовай шу күнләрдә һәқиқәтәнму қан кәчкәнлигини вә оқ-дора түгәп қалған пәйтләрдә дүшмән билән қуралсиз елишқанлиғини ейтаттекән. Мәсилән, уруш мәйданида явуз дүшмән әскәрлириниң яридар болғиниға қаримай, әшәддийлик билән өзлиригә қарши чиққанлириға тақабил турушниң өзи қанчилик қийинға чүшкәнлиги тоғрилиқ һекайә қилған.
Һезиз Авусманов кәби атилар өзлириниң һаятини доға тикип, қара нийәт дүшмән басқунчилириға қарши җәң қилди. Он гүлиниң бири ечилмиған, ширғуран жигитләр бевақит җәң мәйданлирида қаза болди. Улар вәтәнни һимайә қилишқа атланған қәһриманлар. Һезиз Авусманов Ғалибийәткә санақлиқ күнләр қалғинида, Германиядә еғир яридар болуп, жутиға қайтурулди. У йезида уруштин кейинки қийин әмгәк қайнимида егилик ишлириниң риваҗлинишиға биркишилик һәссисини қошти. Һезиз бовай һәққидә сөз қилидекәнмиз, у яқниң рәпиқиси, арқа сәптә фронт үчүн тинимсиз әмгәк қилған Хеличәм ана тоғрилиқ ейтип өтмисәк болмас. У яқ қолиға қурал алмисиму, гүҗәк-кәтмән, чалға-оғиғи билән дүшмәнгә қарши турған арқа сәпниң қәһримани десәк, һәргизму мубалиғә әмәс. Хеличәм ана, әйнә шу етиз-ериқта өзиниң сөзгә чевәрлиги һәм һазирҗаваплиғи арқилиқ бейит-қошақлар тоқуп, жутдашлириниң ғәм-қайғусини унтулдуруп, хошаллиққа бөлигән. Ана бош вақит тапса, ана жутиниң гөзәллиги билән урушқа кәткән йеқинлирини қошаққа қетип, талай тәғдири бир адәмләргә бирдә хуш кәйпият беғишлиса, бирдә қайғусиға ортақлишидиған. Шуңлашқа Хеличәм аниниң шу ейтқанлирини жутдашлири һеликәм әсләп жүриду.