• Замандаш
• 14 Қаңтар, 2021

Бирлик — бәрикәт капалити

Бәзидә сөһбәтдашлиримниң толиси сөзини «Колхозниң вақтида...» дегән ибаридин башлайду. Гәрчә, колхоз һаяти вә у жиллардики турмуш-тирикчиликтин бехәвәр болсамму, чоңлардин аңлап-билгәнлиримдин кейин, колхоз дәври – бүгүнки һурлуқ һаятимизниң һули дегән хуласигә кәлдим. У жиллардики қийин әмгәк хәлиқни бириктүргүчи күч болған. Шуңа болса керәк, еғир оқәт билән тавланғанлар әшу бир жилларни ечиниш әмәс, мәғрурлиниш билән әскә алиду...

Сабирәм ӘНВӘРОВА,
«Уйғур авази»

Бу күнләрдә 70 яшлиқ тәвәллудини қарши еливатқан Һосман ака Давутовму адил әмгиги билән шөһрәт қазанған адәмләрниң қатаридин.
1996-жил. Қәһритан соғ январь ейида “кворум толмиди” дегән банә билән үч қетим колхозниң жиғини өткүзүлүп, «Бәшқариғай» колхозиға рәис болуп сайланған Һосман Давутовни алда иҗтимаий вә ихтисадий қийинчилиқлар күтүп туратти. Колхоз гекитәк билән тәң қәриз, қалған малларниң от-чөпиму йетәрлик тәйярланмиған. Нәччә жиллиқ кона техникиларниң һәммисила ярамсиз һаләттә. Қисқиси, шуниңға охшаш, худди йөгимәч чөптәк бир-бири билән чигичләнгән нурғунлиған проблемилар...
– Йезида өлүм-қайғу ишлирида мусибәт егилиригә ярдәм қилишниң өзи мүшкүл еди. Мана шундақ еғир шараитларда тез-арида мәсилиниң йешимини тепишқа тириштим. Мусибәт болған өй егилиригә бир қап ун, бир қой берип ярдәм қилидиған болдуқ. Көп вақит өтмәйла, колхоз тарқитилип, жут бирнәччә егиликләрни қуруп, уларниң һәрқайсиси колхоз мүлкини өзичә тәхсим қилишқа һәрикәт қилишқа тәлпүнди. Бирақ қанун асасида мүлүкниң талан-таражға чүшүшигә йол бәрмидим, – дәйду Һосман ака өткән жилларни әсләп.
1997-жили Һосман ака Давутов аддий дехан, шофер, механизатор вә чопанлардин мутәхәссис тәйярлап, «Бирлик» кооперативини қуруп, тизгинни қолға алиду. Көпчиликниң ишәнчисини ақлаш һәрқандақ инсанға оңайға чүшмәйдиғанлиғи ениқ. Күн-түн ухлимай, дәм елиш вақтини азайтип, әқил-парасити, бар билими билән қабилийитини җисманий әмгәк билән бағлаштурушни билидиған у ахири мәхситигә йәтти.
Униң дәсләп қолға кәлтүргән утуғи – наһийәдә биринчиләрдин болуп ашлиқ сортлирини тәтқиқ қилидиған илмий институт билән келишип, «Стекловидная-24» күзлүк буғдийи билән «Безостая» язлиқ буғдай сортлирини уруқ үчүн өстүрүп, гектариға 35 — 40 центнердин һосул йетиштүрди. Наһийәдики йезиларни бедә вә буғдай уруғи билән тәминләп, Қирғизсайда суниң тапчил, етизларниң ташлиқ болғиниға қаримай, ашлиқ теридиған йәрниң көләмини көпәйтип, мол һосул елиши көпчиликни қайил қилиду. Әлвәттә, иш болған йәрдә икки хил пикирниң қатар жүридиғанлиғи тәбиий. Җүмлидин өз вақтида Һосман акиға «өзи яхши терилғу йәрләрни еливелип, бизгә ташлиқ етизлиқларни бәрди» дегән яла йепилғанлиғиниму йоққа чиқиралмаймиз. Бирақ һәқиқәт һәрқандақ тәнқиткә тақабил туралайду, әмәсму. Вақит униң адил әмгигигә, аброй-һөрмитигә дағ чүшәрмиди.
Хош, Һосман ака Қирғизсай йезисидики бу кооперативқа рәис болуп кәлгичә Чонҗа йезисидики наһийәлик истималчилар җәмийитидә ихтисатчи, истималчилар җәмийитигә қарашлиқ автобазида мудирниң орунбасари вә нурғун жиллар наһийәлик җәмийәтлик тамақлиниш комбинатида рәһбәр лавазимлирида әмгәк қилди. Дәрһәқиқәт, бу ишларниңму җавапкәрлиги наһайити үстүн. Системилиқ зиянға ишләйдиған мәһкимини ихтисади турақлиқ мәһкимигә айландуруш үчүн аянмай әмгәк қилған Һосман ака Давутовниң иш-тәҗрибиси мол болғачқа, 21 жил мабайнида «Бирлик» кооперативини тарқатмай, утуқлуқ әмгәк қилиду. Атап өтүш керәкки, йезидики мечитму өз вақтида Һосман ака Давутовниң рәһбәрлигидә селинди.
Униң әмгиги мунасип баһалинип, наһийә ихтисадини көтиришкә қошқан әмгиги үчүн «Қазақстан даңқы» вә «Даңқ жұлдызы» орденлири, «Астанаға – 10 жил» медали вә Қазақстан Җумһурийити Мустәқиллигиниң 10 жиллиғиға даир Тунҗа Президентимиз Н.Ә. Назарбаевниң Тәшәккүрнамиси билән тәғдирләнди. Бу Һосман акиниң узун жиллиқ әмгигиниң мевиси десәк, мубалиғә болмас. «Мошуниң һәммиси «Бирликниң» утуғи», дәйду Һосман ака. Тоғра. Бирлик бар йәрдә бәрикәт болиду әмәсму.

Уйғур наһийәси.