• Замандаш
• 26 Тамыз, 2021

Полат шундақ тавланди

Балилиғимиз Улуқ Вәтән уруши жиллириға тоғра кәлгән биздемәтликләрниң алди 80 яштин алқиди. “Яш бир йәргә йәтти” дегинимиз мошу болса керәк. Чүнки өтмүшкә бир нәзәр ташлап, өткән-кәчкәнни әскә елип, уларни пәм-парасәт таразисидин өткүзидиған пәйт нәқ мошу сәксән яшмекин дәп қалисән бәзидә. Шуңлашқа кейинки әвлатқа үлгә боларлиқ һаят йолини бесип өткиниңни тилға алғуң келип қалидекен.
Әйнә шундақ һаят йолини бесип өткән мениң ачиноқилиқ жутдашлирим – ака-ука Әрмидин, Новәр, Мисән, Мурадил вә Полат Пәхирдиновларниң пидакарлиққа толуп-ташқан әмгәк паалийитини техи жутдашлири унтуғидәк болмиди. Болупму “төмүрдин адәм ясайдиған” механик Әрмидин, қош-қош орденлар билән мукапатланған чопан Новәр, қойчиниң тайиғи билән деханниң кәтминини қолидин чүшәрмигән Мисән, қайтмас ирадиси билән әдлийә саһасида өзигә хас из қалдуруп кәткән юстиция полковниги Мурадил вә өзиниң пүткүл аңлиқ һаятини чарвичилиқ саһасиниң тәрәққиятиға беғишлиған Полат Пәхирдиновларниң һаят йоли көпчиликкә үлгә-нәмунә болғанлиғи талашсиз һәқиқәт.
Раст, мән бу қетим ака-укиларниң һәрбиригә алайтән тохталмаймән, пәқәт уларниң кәнҗиси – мениң қәдинас ағинәм Полат тоғрилиқ бир-икки еғиз сөз қилишни өзәмниң пәрзим дәп билдим.
Полат бир яшқа толғанда, Улуқ Вәтән урши башлинип кетидудә, Ачиноқидики барлиқ ширғуран жигитләр қатарида Пәхирдинму җәң мәйданиға атлиниду. Равийәм ана тунҗиси техи балағәт йешиға толмиған бәш бала билән қалиду. Пәхирдин шу кәткиничә йенип кәлмәйду. Барлиқ еғирчилиқ аниниң зиммисигә чүшиду. “Шуңлашқа мениң акилирим, болупму Әрмидин билән Новәр, бели қатмай туруп еғир әмгәккә йәң түрүп киришип кәткән екән, – дәйду Полат пат-патла. – Уруш жиллири Әрмидин акам колхозниң тракторини һайдиса, Новәр акам 6-7 яш вақтидила қоза-оғлақ баққан. Шуңлашқа болса керәк, мән йоқсизчилиқниң дәрдини тартмай чоң болдум, өйниң кәнҗиси болғачқа һәм анам, һәм акилирим маңа алайтәнла ғәмхорлуқ билән қаратти. Мениң һәм шох, һәм әркә болуп өсүшүмниң бирдин-бир сәвәви шуниңда”.
Һә, Полат һәқ гәпни ейтиду. Акилири уни “Кийгәнниң учиға, йегәнниң ағзиға” қаратмиди. Биз, тәңтушлар, һәқиқәтәнму Полатқа һәвәс билән қараттуқ. Бирақ Полат керилип кәтмиди, кийгини билән йегинини коза-козаң қилип махтанмиди, худди акилири охшашла, ишләмчанлиқни өзигә дост тутти.
Полат 1960-жили Кичик Ачиноқа йезисидики оттура мәктәпни тамамлап, Талдиқорған шәһиридики зооветеринария техникумида оқуйду вә уни 1966-жили утуқлуқ пүтирип, әмгәк паалийитини наһийәдики “Йилтиз” колхозида башлайду.
Ейтиш керәкки, бу жиллири наһийәдә чарвичилиқ саһасини илим-пән утуқлири билән бағлаштурған һалда тәрәққий әткүзүшкә алаһидә әһмийәт бериливатқан пәйтләр еди. Шуңлашқа билимлик мутәхәссисләргә болған еһтияҗму, тәләпму күчлүк еди. Полат Аватта зооветеринар болуп ишлигән үч жил ичидә мал санини өз төли һесавиға көпәйтиш йолида хелә ишлар әмәлгә ашурулди. Буниңға Полатниң мәхсус билимила әмәс, бай тәҗрибисиму хелә әсқатқан еди. Бәзиләр “Әмгәк паалийитини йеңидин башлиған адәмдә нәниң бай тәҗрибиси болсун” дәп ойлиши мүмкин. Һә, униңда чарвичилиққа, болупму қой егилиги саһасида тәҗрибә йетәрлик еди. Чүнки, башта ейтқинимиздәк, балилиқ пәйтидин башлап қой баққан акиси Новәрниң әң йеқин ярдәмчиси, бәзидә һәм мәслиһәтчиси, нәқ мошу Полат болди. “Мән ишимда задила қийналмидим. Әксичә, техникумда алған нәзәрийәвий билимимни әмәлиятта қоллиниш маңа задила еғирға чүшмиди”, дәп ейтқини ядимда. Аватта үч жил ишлигәндин кейин, йәни 1969-жили Полат Пәхирдиновни наһийә рәһбәрлиги Ғалҗат – “Социализм” дәп аталған колхозға берип ишләш тәкливини бериду вә у бу тәклипни хошаллиқ илкидә қобул қилиду. Чүнки, биринчидин, Ғалҗатта киндик қени төкүлгән Чоң Ачиноқиға йеқин, иккинчидин, бу колхозниң барлиқ тирикчилиги Полатқа яхши тонуш, һәтта малчи-чопанлири билән тәсадипи учришип қалса, кона қәдинаслардәк көрүшиду...
Шундақ қилип, ачиноқилиқ Полат әнди ғалҗатлиқ болуп қалди, дәсләп ветврач, андин та колхоз тарап кәткичә ферма башлиғи хизмитини шәрәп билән ада қилди. Униң Ғалҗатқа сиңишип кәткини шунчиликки, һәтта бәзиләр “Полат әсли ачиноқилиқ” десә, ишәнмәйдиғанларму бар. Һә, бойиға сиңгән ишләмчанлиқ, адиллиқ, өз кәспигә болған садақәтлик билән хушчақчақлиқ, ақкөңүллүк вә, әлвәттә, тәбиәт әта қилған һәйялиқ униң Ғалҗатта йилтиз тартип кетишигә бирдин-бир сәвәп болғанлиғи ениқ. Униң үстигә Полат ағинәм өмүрлүк җүптиниму мошу йезидин тапти: Һәҗәрбүви билән қатарға қошқан оғул-қизлиридин нәврә-чәврә сөйди.
Мән Полатни бәзидә артистларға қияс қилимән. Әгәр у бирәр вақиә тоғрилиқ сөзлисә болди, пәқәт пут-қолинила әмәс, пүткүл бәдинини һәрикәткә кәлтүрүп, худди сәһнидики артистлардәк, образға кирип кетиду вә ихтиярсиз сөһбәтдишини өзигә мәһлия қиливалиду яки уни күлкигә ғәриқ қилиду. Нәқ шуңлашқа болса керәк, әгәр “Қайси Полат?” дәп сорисаң, һәммә, худди келишивалғандәк, “Артист Полат!” дәп җавап қайтуридиғанлиғи шу әснадин. Лекин у ишқа кәлгәндә задила “артист” әмәс, бир күн ишлимисә, ағрип қалидиған адити бар. Хәлқимиздә “Атниң қулиғида ойнайду” дегән сөз барғу. Бу ибарә нәқ Полатқа қаритилип ейтилған болса керәк дәп қалимән. Оғлақ тартқанда, бәйгигә чүшкәндә бу тәвәдә униң алдиға өтидиған адәм йоқ. Чүнки у оғлаққа яки бәйгигә қошидиған етини “яритишниң” тилини билиду. Бу униң қениға балилиқ дәвридин сиңгән адәт.
Мениң әйнә шундақ әмгәктә тавланған, “сәккиз қирлиқ, бир сирлиқ” ағинәм бар. Униңға мән, пурсәттин пайдилинип, мустәһкәм саламәтлик, һаятий хатирҗәмлик тиләймән.

Полат ХОҖАЕВ.