• Йеза нәпәси
• 20 Қаңтар, 2022

Беғәм күнләр

Апам йәргә әндила йоруқ чүшүшкә башлиғанда орнидин тураттидә, үз-қолини жуюп, сийир сеғишқа чиқип кетәтти. Мән болсам, апамниң арқисидин татлиқ уйқини қиялмай, аран орнумдин тураттим, чүнки сийир сеғилип болғандин кейин уни падиға һайдаш керәк. Мәлә бешидики қәбирстанлиқниң йенидики кәң мәйданға пада жиғилатти. Сәлла кечиксәң, падини таққа һайдап кетиду, әнди униң кәйнидин қоғлап ялғуз сийирни йәткүзүш тәс. Шуңлашқа уйқа қанчә татлиқ болмисун, әтигән туруш керәк. Кочимиздин топ-топ сийирларни падиға һайдиғанларға қошулувалимән. Ялғуз һайдиғандин топқа қошулувалғиниң йеник. Пада һайдиғанларниң арисида ешәклиригә минивалған чоңлар, қоллириға чивиқларни тутуп, «һайт», «һайт», дәп вақиришип келиватқан ушшақ балилар, анда-санда өйидә сийир һайдиғидәк ушшақлири йоқ аялларму учришиду. Сәһәрдики салқин һава уйқаңниму дәрру сәгитиду. Йол бойида яшанған анилар лаңқасини ечип сийирини топқа қошуп, айримай һайдап кетишни җекишиду. Мәлә бешиға йәткичә коча-кочидин қошулған сийирларниң топиму көпийиду. 
Падичилар – Аруп ака билән Әйса акилар сийирларни қоруп, мәлә тәрәп билән тағ йолини торап турушиду. Сийирлар һәммиси жиғилғандин кейин падичилар узун қамчилирини шилтип, вақирап падини таққа һайдап кетишиду.
Болупму Аруп акиниң үни бәкму җараңлиқ чиқатти. «Һаай, һайда, һайда», дегән үнләр қирлардин қайтип, әкси сада болуп аңлинидиған... 
Бир күн кәчкичә өй ишлириға ярдәм берип, күн патарға йеқин падиниң алдиға чиқимиз. Әтигәндә жиғилған йеридин күтүвелип, өйгә һайдап әкивалмисақ, колхозниң етизлиғиға чүшүп кетиши мүмкин. Техи чепилмиған ашлиққа кирип кәтсә, күзәтчи Ташвай ака сийирларни һайдап апирип, гараж йенидики солаққа солаветиду. Һә, у йәргә соланса – күнүңниң қуриғини. Ташвай атидин сорап, җаниварни қамақтин чиқиривалмиғиң тәс. Падиниң алдиға чиққан ушшақ балилар пада кәлгичә бир пәс ешәк чаптуруп «бәйгигә» чүшиду. Чоңирақ балилар ушшақларни «Вийәй, сән униңдин қорқамсән», дәп уларни бирдәмдила челиштируветидудә, қизиқ көрүшүп турушиду. Челишқа чүшкәнләр болса, уятқа қалмас үчүн бар күчини селишиду. Бәйгә, челишлар падиниң қариси көрүнгәндила бесилатти. Күн орниға патай дегәндә, мәлә ичи димақни ярғидәк пурақларға толуп кетиду. Чүнки у чағларда газ дегәнниң етиниму билмәттуқ. Һәркимниң қазан-очиғи һойлидила болидиған. Һәрбир һойлидин «гаж-гуж» қорулуватқан сәйләрниң, тамақниң пуриғи пада алдиға берип ойнап, һерип қайтқан һәмминиңла иштийини ечиветидиған... 
Бу күнләрниң өтүп кәткинигиму көп жил бопту. Һазир мәлидә бурунқидәк падиму йоқ, мәлә сиртиға апирип беқип кәлгидәк йәрму йоқ. Һәммә йәр шәхсийләр тәрипидин қоршалған. Көпчилик әтиязда туққан сийирлирини язда баққидәк йәр йоқ үчүн сеғип ичәлмәй, амалиниң йоқидин яйлаққа чиқириветидудә, сүтни сетип ичишкә мәҗбур болушиду. Бурун һәрбир аилидә бирдин, иккидинла сийир болидиған. Униңдин артуқ мал тутушқа рухсәт йоқти. Бирақ шу бир-икки сийирини сеғип, сүт-қаймаққа тоюп, йетәрлик яшатти. Һазир өй бесип бәш-ондин сийири болсиму, язниң күнлири бириниму сеғип ичәлмәйдиған заман боп қалди. 
Иш қилип қаймаққа нанни тәккүзүп йемисәкму, қаттиқ нанни дағланған суға чилап йесәкму, заманимиз тинич, көңлимиз хатирҗәм болсекән!

Һасил АБДРИМОВ.
Уйғур наһийәси.