• Әхбаратлар еқими
• 08 Ақпан, 2024

Президент Һөкүмәткә чоң вәзипиләрни жүклиди

Түнүгүн Дөләт рәһбири Қасым-Жомарт Тоқаевниң рәислигидә Һөкүмәтниң кәңәйтилгән жиғини өтти. Униңға Премьер-министр Олжас Бектенов, Президент Мәмурийитиниң рәһбири Айбек Дәдебаев, Һөкүмәт әзалири, Миллий банк рәиси, Астана, Алмута, Чимкәнт шәһәрлириниң, шундақла вилайәтләрниң һакимлири, мәркизий дөләт органлири билән миллий компанияләрниң рәһбәрлири иштрак қилди.
 Президент жиғинда булту әмәлгә ашурулған ишларниң йәкүнини чиқирип, алдики басқучниң асасий вәзипилиригә тохталди.
«Бүгүн биз булту әмәлгә ашурулған ишларниң йәкүнлирини чиқиримиз. Шундақла алдимиздики асасий вәзипиләргә тохтилишимиз керәк. Умумән, өткән жили ихтисадимиз 5,1 пайизға өсти. Муһими, елимизниң тәрәққиятиниң сүръити тохтимиди. Илгәрки Һөкүмәт мошу йөнилиштә бираз ишларни атқурди. Мән сабиқ Премьер-министр Әлихан Смайыловқа тәшәккүр изһар қилимән. Бирақ бепәрва олтиришқа болмайду, сәвәви, алдимизда кәңдаирилик ишлар туриду. Шуңлашқа Һөкүмәтниң паалийитигә йеңи сүръәт бериш һаҗәт», деди Қасым-Жомарт Тоқаев. 
 Жиғинда Президент ихтисадий қол йәткүзүш йөнилишидә Һөкүмәт билән һакимийәтләр вакаләтлирини һаҗәт дәриҗидә қолланмайватқанлиғини ейтти.
«Алдимиздики вәзипиләрни орунлаш үчүн Һөкүмәткиму, һакимийәтләргиму һаҗәт вакаләтликләр берилгән. Амма бу имканийәтләр көп вақитларда дурус қоллинилмайватиду. Шуниң ақивитидин ислаһатларни әмәлгә ашурушниң сүръити асталап кәтти. Буни тохтитиш керәк», деди Президент
 Дөләт рәһбири ихтисадий мәсилиләрни көп муһакимә қилиш ишниң мәзмунини өзгәртидиғанлиғини қәйт қилип, тез қарар қобул қилиш арқилиқ узақ муддәтлик планни тәминләш мәсилисини алға сүрди.
«Дөләт органлири арисида өзара келишиш вә муһакимә қилиш иши аяқлашқичә, һәрқандақ тәшәббусниң асасий мәна-әһмийитим өзгирип кетиду. Бюрократияни тохтитиш һаҗәт, бизгә ениқ нәтиҗә керәк. Һөкүмәт билән һакимлар ишләш услублирини түп-асаслиқ өзгәртиш лазим. Иш җәриянида системилиқ мәвқә болуши шәрт. Мәсилини тез һәл қилиш билән биллә, ихтисатниң узақ муддәтлик тәрәққиятини тәминләш муһим. Һазирқи шараитта ихтисадимизниң имканқәдәр әркин тәрәққий етишигә әһмийәт беришимиз һаҗәт. Елимизниң тәрәққиятиниң йеңи басқучиға чиқиримиз десәк, бу ишни тез вә изчиллиқ билән жүргүзгинимиз тоғра. Мән бултуқи Мәктүбимдә йеңи ихтисадий сәясәтниң асасий йөнилишлирини ениқлап бәрдим», деди Қ.Тоқаев. 
 Қасым-Жомарт Тоқаев һазирқи ихтисадий әһвалға мунасивәтлик бирқатар ениқ вәзипигә тохталди.
«Бюджет вә селиқ сәяситиниң нәтиҗидарлиғини имканқәдәр ашуруш лазим. Ахирқи бәш жилда бюджет тапчиллиғи 11 триллион тәңгидин ешип кәтти. Шуңлашқа бюджетни нәтиҗидар башқуруш вә униң өлчәмлирини дурус тәхмин Һөкүмәтниң алдида турған асасий вәзипә болуп қаливериду. Малийә министрлиги бултуқи кирим планини алдин-ала төләнгән мошу жилниң селиқлири билән орунлиғанлиғи бәлгүлүк. 600 миллиард тәңгә көләмидә қошумчә хун селиғини қайтуруш вақитлиқ тохтитилди. Демәк, бюджет мәсилири бизнесниң айнилимидики мәблиғи һесавиға һәл қилинди. Техи һәл қилинмиған йәнә бир мәсилә – бюджетни бөлүш тәртиви. У ихтисадий паалийәтчанлиқни ашурушқа қаритилмиған. Һөкүмәт чиқимларниң ихтисадий пайдиси имканқәдәр жуқури болушиға алаһидә әһмийәт берип, униң ениқ әвзәлликлирини ениқлиши лазим», деди Дөләт рәһбири.
 Президент һазир йеңи Селиқ кодекси тәйярлиниватқанлиғини қәйт қилди. Бу һөҗҗәт инвесторларға қолайлиқ имканийәт яритиш вә бюджетқа һаҗәт көләмдә мәбләғ топлашниң арисидики әқилгә мувапиқ тәңпуңлуқни тәминлиши лазим. Қ.Тоқаев Һөкүмәт йеңи инвестициялик басқучни башлашқа лазим екәнлигини ейтти. Униң асасий капиталға селинған инвестициялик ички умумий мәһсулат чаққандики үлүши азийиватқанлиғиға диққәт бөлди. Башқичә ейтқанда, ихтисатқа йетәрлик дәриҗидә мәбләғ селинмайватиду. Шуниң ақивитидин алдики жиллири мәмликәтниң тәрәққиятини сүръитини сақлап туруш қийин болуши еһтимал.
«Ички вә ташқи инвестицияни йетәрлик дәриҗидә көпәйтиш керәк. Бу – йеңидин қурулған Инвестициялик штабниң асасий вәзиписи. Штаб мәмликәткә инвестиция җәлип қилишқа һаҗәт бирпүтүн экосистема қелиплаштуруши керәк. Тәрәққият институтлириниң паалийитини риваҗландуруп, бизнес вәкиллири билән нәтиҗидар диалог орнитиш лазим. Чәт әлдики мәһкимиләрниң, мәркизий вә регионлар арисида зич мунасивәт орнитиш керәк. Әң муһими, Инвестициялик штаб һаҗәт қарарни өз вақтида қобул қилиши керәк. Мәһкимә рәһбәрлириниң чәт әлгә болған һәрбир командировкиси ениқ нәтиҗә бериши шәрт. Командировка йәкүни бойичә Һөкүмәт рәһбәрлигигә, һаҗәт болғанда Президентқа һесават берилиши лазим. Инвестициялик лайиһиләрни әмәлгә ашурушқа мунасивәтлик тосалғулар, болупму регионларда болуп туриду. Һакимлар инвестиция җәлип қилишниң орниға илгәркидәкла бюджет мәблиғигә ишәш қилип олтириду. Регионға шәхсий инвестиция җәлип қилиш һакимларниң әң асасий вәзипилириниң бири болуши керәк», деди Президент. 
 Дөләтлик сетивелиш, дөләт билән шәхсий тиҗарәт һәмкарлиғи, қурулуш саһасини рәтләш системисини ислаһатлаш йәнә бир муһим вәзипә сүпитидә ейтилди. Бу инвестиция җәлип қилиш вә бюджет мәблиғини нәтиҗидар пайдилиниш ишидики ислаһатлар билән уйғунлишип, уни толуқтуруши лазим.
«Һазир қурулуш саһасини тәһлил қилишни дөләт мүлкигә қайтуруш мәсилиси қизғин муһакимә қилиниватиду. Гражданларниң бехәтәрлигини тәминләш – әң асасий вәзипә. Қурулуш сүпитигә назарәтни җәзмән күчәйтиш керәк. Бу – ениқ. Амма дөләт мошу саһани толуқ егилимәслиги лазим. Һәқиқий риқабәт болуш шәрт. Һөкүмәт барлиқ тәрәпләрниң мәнпийитини әстә тутуши керәк. Бу саһада үлүш қошидиған қурулушқа, имарәтләрниң қанунсиз һәм орунсиз селинишиға, мүлүк егилириниң бирләшмилирини ислаһатлашқа мунасивәтлик җиддий мәсилиләр бар. Гражданлар дайим шикайәт қилиду. Амма вакаләтлик органлар мошу күнгичә һаҗәт чариләрни қолланмайватиду. Һөкүмәт бу мәсилә бойичә жил ахириғичә ениқ қарар қобул қилиш шәрт», деди Дөләт рәһбири.
 Шуниң билән биллә Дөләт рәһбири елимиздики санаәтни тәрәққий әткүзүшкә йеңи сүръәт беришни тәләп қилди.
«Һәммигә чүшинишлик вә нәтиҗидар индустрия сәяситини жүргүзүш үчүн булту алайтән министрлик тәшкил қилинди. Шуниңдин бери бираз вақит өтти, әнди ишниң нәтиҗисини көрситиш керәк. Министрлик саһаниң тәрәққият йөнилишини ениқлап, инвесторларға йол көрситиши керәк. Илғар технологияни қоллинидиған йеңи санаәт орунлирини ечиш лазим. Амма ениқ чариләр билән услублар тәйяр әмәс. Санаәтни тәрәққиятиға сүръәт беридиған лайиһиләр тизими бар. Бирақ бу ишму толуқ аяқлашмиған. Бу санаәт орунлири ихтисат қурулумини өзгәртишкә, елимизниң күчлүк санаәт асасини селишқа вә технологиялик өсүмни тәминлиши лазим. Һазирғичә буниң һечқайсиси әмәлгә ашмиди», деди Қ.Тоқаев. 
 Йәнә бир муһим вәзипә – агросанаәт комплексини тәрәққий әткүзүш вә су ресурслирини дурус пайдилиниш.
«Йеза егилигиниң тәрәққиятиға тосалғу болуватқан әһвалларни һәммимиз билимиз. Асасий мәсилә – жиллар бойи һаҗәт мәбләғниң йетәрлик дәриҗидә бөлүнмәслиги. Инвестицияниң тапчиллиғи техникиниң упришиға, һосулниң азлиғиға вә әмгәкниң үнүмлүк болмаслиғиға елип келиду. Шуңлашқа йеза егилигигә бөлүнидиған мәбләғни имканқәдәр, һәтта, имканийәт болса, икки һәссигә ашуруш һаҗәт. Униңға бюджеттинла әмәс, башқиму мәбләғ мәнбәлиридин, шуниң ичидә иккинчи дәриҗилик банклардин мәбләғ алған тоғра. Әтиязлиқ мәвсүмгә вә күзлүк һосул жиғишқа йеникчилик билән берилидиған несийәни 1,5 триллион тәңгигичә ашуруш керәк. Инвестициялик лайиһиләргә бөлүнидиған йеникләштүргән несийәни 800 миллиард тәңгигә йәткүзүш лазим. Йеникләштүрүлгән лизинг беришқа һәр жили кам дегәндә 40 миллиард тәңгә бөлүнүши керәк. Шу вақитта һәр жили йеза егилиги техникисиниң 10 пайизи йеңилинип туриду. Бу чариләр йеза егилигиниң умумий мәһсулатини икки һәссигә ашурушқа имканийәт бериду», деди Дөләт рәһбири. 
 Президент ихтисатни рәқәмләштүрүш ишини давамлаштуруш вә сүнъий әқил технологиясини кәң қоллиниш наһайити муһим екәнлигини қәйт қилди. Президент дөләт вә малийә хизмәтлирини рәқәмләштүрүш ишида тилға алғидәк утуққа қол йәткүзүлгәнлигини ейтип, елимиз қувити күчлүк суперкомпьютер қурушқа киришкәнлигини елан қилди. У алимларла әмәс, шундақла бизниң базарда ишләватқан һәрхил ширкәтләргә қолйетимлиқ болиду.
 Һөкүмәтниң кәңәйтилгән жиғинида иҗтимаий саһа мәсилилиригә әһмийәт берилди. Қасым-Жомарт Тоқаев гражданларға иҗтимаий ярдәм вә қоллаш қурулумлири вә механизмлирини толуқ қайта қуруш һаҗәт екәнлигини ейтти. Президентниң пикричә, иҗтимаий ярдәмниң нәтиҗидарлиғини ашуруп, униң кимгә вә қандақ берилидиғанлиғини ойлаштуруш керәк. Шу саһаға бөлүнгән мәбләғни инканқәдәр хәшләп, уни һәқиқий мәнада ярдәмгә муһтаҗ адәмгә беришкә имканийәт бериду.
 Президент, шундақла саламәтликни сақлаш системисидики җиддий мәсилиләргә диққәт бөлди.
«Мәҗбурий иҗтимаий медицинилиқ ғәмсизләндүрүш системисиниң ишқа қошулғиниға бәш жил болди. Шуниңдин бери бу саһаниң бюджети 2 һәссигә ашти. Бийил 2,6 триллион тәңгә бөлүниду. Амма медицинилиқ ярдәмниң сүпити тилға алғидәк яхшиланди, дәп ейтишқа болмайду. Нурғун хизмәт һеликәм қолйетимлиқ әмәс. Униңдин ташқири, көп әһвалларда ресурслар нәтиҗисиз хәшләнди. Шуниң ақивитидин бу саһаға қошумчә мәбләғ бөлүп, бюджетқа салмақ селишқа тоғра келиду. Һөкүмәт медицинилиқ ғәмсизләндүрүш системисиниң хизмитини қаттиқ назарәткә елиш керәк. Бу система аддий вә чүшинишлик болуши һаҗәт. Медицина ярдәмниң бирпүтүн топини қелиплаштуруш керәк. Дөләт капаләт беридиған медицинилиқ хизмәт униң базилиқ бөлүги болуши лазим. Йәнә бир бөлүги иш бәргүчиләр билән гражданларниң селимлиридин қурулидиған ғәмсизләндрүш мәблиғи һесавиға тәшкил қилиниши керәк», деди Президент.
 Қасым-Жомарт Тоқаев Һөкүмәткә, һакимларға вә «Самұрық-Қазына» фондиға «Ауылда денсаулық сақтаудың жаңғырту» вә «Жайлы мектеп» миллий лайиһилирини әмәлгә ашурушқа тосалғу болуватқан барлиқ мәсилиләрни дәрһал һәл қилишни тапшурди.
«Ихтисатқа йеңи сүръәт бериш үчүн Һөкүмәт тиҗарәтчиләр, инвесторлар билән тәңһоқуқлуқ шерик сүпитидә зич мунасивәттә ишлиши һаҗәт. Дөләт аппарати имканқәдәр нәтиҗидар вә уйғунлуқ рәвиштә ишлиши шәрт. Қәғәзвазлиқ, көзбоямчилиқ дегәнни тохтитиш керәк. Жуқурида тапшурма берилгәнлигини, гражданларниң әризә чүшкәнлигини яки әһвалниң начарлап кәткинини күтүп олтиришқа болмайду. Тәшәббус көтирип, өз алдиға ишләшни билиш лазим. Һазир Һөкүмәт алаһидә вакаләткә егә болди. Мошу имканийәтни дурус пайдилиниш керәк. Дәрһал һаҗәт қарарларни қобул қилиш һаҗәт», дәп сөзини хуласилиди Президент.